نقدپذیر باشیم

گاهی از نوشتن می‌ترسم. ترس از نوشتن و به نقد کشیدن و آیینه‌وار از مشکلی و مشکلاتی سخن گفتن، مربوط به زمانی است که یک رفتار نامناسب اجتماعی را به رخ اجتماع می‌کشی و آن وقت بخشی …

گاهی از نوشتن می‌ترسم. ترس از نوشتن و به نقد کشیدن و آیینه‌وار از مشکلی و مشکلاتی سخن گفتن، مربوط به زمانی است که یک رفتار نامناسب اجتماعی را به رخ اجتماع می‌کشی و آن وقت بخشی از آن اجتماع، انتقاد را متوجه خود می‌داند.

کم نبوده و نیست اتفاق‌ها و نمونه‌هایی که در قالب فیلم، داستان، نوشته و بویژه خبر و... گزارش رسانه‌ای به انتقاد از یک رفتار و رویه در قشری از جامعه پرداخته شده و از فردای انتشار نقد دلسوزانه، آن قشر آماج حملات خود را روانه منتقدان کرده است.

بسیار پیش آمده است که از عملکرد معلمان ، پرستاران ، پزشکان، بازیگران، ورزشکاران و دیگر قشر‌های فعال اجتماعی، نقدی در قالب گزارش‌های مطبوعاتی، فیلم و سریال و سایر گونه‌های انتقادی، انتقاد شده است و بلافاصله پس از آن‌که این انتقاد یا این به تصویر کشیدن نحوه عملکردها در جامعه منعکس شده است، به یکباره تمامی اعضای آن قشر و آن صنف برآشفته‌اند و فریاد برآورده‌اند که حاشا و کلا اگر ما این‌گونه‌ایم.

این در حالی است که بسیاری از ما مردم همین جامعه که به هر حال هرکدام‌مان به لحاظ شغلی درون حرفه‌ای و صنفی قرار داریم، هنگام حرف زدن و بحث کردن درباره انتقادپذیر بودن یا انتقادناپذیر بودن جامعه، از کم‌طاقتی در پذیرش نقدها و زیر ذره‌بین رفتن عملکردها داد سخن می‌رانیم و آنگاه که البته نوبت خودمان می‌شود و کسی یا کسانی حتی به محترمانه‌ترین وجه از ما و صنف و قشر ما انتقاد می‌کنند، از همه کم‌طاقت‌تر نشان می‌دهیم.

این تناقض در حرف و عمل، نکته‌ای است که در بسیاری مواقع از آن غافلیم و بعد از خودمان می‌پرسیم که چرا ما مردم انتقادپذیر نیستیم؟

این تناقض موجب می‌شود و شده است که در‌های نقد منصفانه را به روی خود ببندیم و بسیاری از فیلمسازان و منتقدان و نویسندگان و روزنامه‌نگاران از نقد عملکردها و نمایش آنها و حتی نقد‌هایی که در قالبی طنز صورت می‌گیرد، واهمه داشته باشند؛ واهمه‌ای که ناشی از فشار اجتماعی اصناف و قشر‌های نقدناپذیر است.

شاید شما هم شنیده‌اید یا خوانده‌اید که چگونه با نشان دادن یک نقد کوچک از فلان صنف کاری بسیاری از اعضای آن صنف و بویژه بزرگان و مسوولان آنها با صدور اعلامیه و اطلاعیه هرگونه نقد و انتقاد و هرگونه کم‌کاری یا اهمال را از خود دور می‌دانند و مدعی می‌شوند که انگ کم‌کاری و اهمال‌ یا خلاف به هیچ کدام از فعالان آن صنف نمی‌چسبد، اما کیست که نداند در هر قشری و صنفی هستند آدم‌هایی که باید نقد شوند و باید عملکردشان زیر سوال رود.

بیایید کمی با اغماض بیشتر به خودمان نگاه کنیم و خودمان و اعضای گروهمان و صنفمان را از هرگونه خطایی مبرا ندانیم. بیایید فارغ از حرف‌های زیبا، اگر به ما گفتند که فلان جای کارمان ایراد دارد یا فلان فرد از همگروهان صنفی ما فلان خطا را مرتکب شده، پیش از هرگونه تکذیب و دفاع کورکورانه، از صحت و سقم آن مطلع شویم و اگر انتقاد را درست دیدیم، آن را بپذیریم.

صولت فروتن