جوانان، خانواده و اعتیاد

تحقیقات نشان می‌دهد، افرادی که به انواع مواد مخدر اعتیاد پیدا کرده‌اند، اغلب اولین تجربه‌شان را به صورت تفریحی و در دوران نوجوانی کسب کرده و بتدریج اعتیاد آنان، از حالت تفریح …

تحقیقات نشان می‌دهد، افرادی که به انواع مواد مخدر اعتیاد پیدا کرده‌اند، اغلب اولین تجربه‌شان را به صورت تفریحی و در دوران نوجوانی کسب کرده و بتدریج اعتیاد آنان، از حالت تفریح خارج شده و با تکرار و زیاد شدن میزان مصرف، معتاد شده‌اند. از آنجا که مصرف مواد مخدر همیشه رو به افزایش است، نوجوان نیز ابتدا با مقداری کم شروع می‌کند و چون با گذشت زمان، مقدار کم اولیه نیاز او را تأمین نمی‌کند، مجبور می‌شود یا مقدار مصرف را افزایش دهد یا فاصله زمانی مصرف را کوتاه‌تر کند که در نهایت به وابستگی شدید او به مواد و اعتیاد او منجر می‌شود. در نظر داشته باشید، رهایی از تجربیات منفی مکرر بسیار دشوار و طاقت فرساست. گروهی دیگر از جوانان و نوجوانانی که شروع به مصرف مواد مخدر می‌کنند، اظهار می‌دارند که برای فرار از مشکلات و مسائل زندگی روزمره و داشتن احساسی بهتر از احساس فعلی‌شان دست به این کار زده‌اند.

هر اندازه که تأثیر دوستان و همسالان جوان بر او زیاد شود، نقش والدین و راهنمایانش برای هدایت او کمرنگ‌تر خواهد شد. هر اندازه والدین، جوان را به حال خود واگذارند، او را در برابر محیط و اجتماع آسیب‌پذیرتر ساخته‌اند و بعدها برای این تسلیم باید بهای سنگین‌تری بپردازند. والدین باید با درک تأثیر همسالان بر فرزندشان، آنان را برای مقابله با فشارها و تحریکات موجود آماده کنند.

پیشگیری در خانواده

در جوامع سنتی نظیر ایران خانواده رکن اصلی در امر پیشگیری از اعتیاد در جوانان و نوجوانان محسوب می‌شود. این موضوع تا اندازه‌ای مهم است که گروه زیادی از متخصصان اعتیاد را نشانه بحران خانوادگی می‌دانند.

الگوهای نامناسب رفتاری اطرافیان منجر به تقلید کورکورانه نوجوانان از آنان می‌شود. سیگار کشیدن، نوشیدن الکل، اعتیاد به مواد مخدر و دیگر کجروی‌های اخلاقی در خانواده موجب بدآموزی و زمینه‌سازی برای شروع انحرافات و آسیب‌های اجتماعی در بچه‌ها (اعم از کودک و نوجوان) می‌شود. در چنین خانواده‌هایی نوجوانان به جای این که به فکر فعالیت‌های مثبت و سازنده باشند، مدام درصدد یافتن راه‌هایی برای مقابله با آثار این بحران‌ها هستند و در بدترین شرایط نیز خود درگیر آن می‌شوند.

نگرش مثبت یا گرایش به مصرف مواد مخدر در خانواده، از هم گسیختگی خانواده، ناسازگاری‌ها و اختلالات خانوادگی، کمبودهای عاطفی، بیسوادی و ناآگاهی والدین نسبت به مسائل اجتماعی، عدم کنترل فرزندان و روش‌های نامناسب تربیتی و فقر خانواده از عوامل اصلی اعتیاد به شمار می‌آیند.

از سوی دیگر خانواده گرم و صمیمی یکی از بهترین ابزارهای پیشگیری از گرایش فرزندان به مصرف مواد مخدر است. ایجاد و رشد روابط صمیمی و سرشار از ثبات و امنیت عاطفی در خانواده، پرورش اعتماد به نفس همراه با احساس تعلق به جمع و نوعدوستی، با رفتارهای گوناگونی امکان‌پذیر می‌شود که پدران و مادران باید آنها را فرا بگیرند و به کار بندند.

اعتیاد یک معضل خانمانسوز است و تمام خانواده‌ها باید آگاهی و اطلاعات لازم در این زمینه را داشته باشند. خانواده باید تمامی علائم و زمینه‌های ناهنجاری‌ها را بشناسد و برای مقابله با آن به کسب مهارت بپردازد و به فرزندان خود «نه» گفتن را یاد دهد تا جوانان از آسیب‌های اجتماعی مصون بمانند.