دیسک های Basic , Dynamic و سیستم های RAID در ویندوز سرور ۲۰۰۳

مایکروسافت در ویندوز ۲۰۰۰ و سیستم عامل های جدید خود از دو نوع دیسک و یا پیکربندی برای دیسک ها, پشتیبانی می کند, دیسک های بیسیک و دیسک های داینامیک , تفاوت اصلی این دو نوع دیسک در نوع پیکربندی دیسک و پشتیبانی سیستم عامل است

مایکروسافت در ویندوز ۲۰۰۰ و سیستم عامل های جدید خود از دو نوع دیسک و یا پیکربندی برای دیسک ها، پشتیبانی می کند، دیسک های بیسیک و دیسک های داینامیک ، تفاوت اصلی این دو نوع دیسک در نوع پیکربندی دیسک و پشتیبانی سیستم عامل است . دیسک های بیسیک در تمامی نسخه های ویندوز حتی داس پشتیبانی می شود ولی دیسک های داینامیک فقط از ویندوز ۲۰۰۰ به بعد پشتیبانی می شوند، ویندوز ویستا همچنین با قابلیت های جدید از این دو نوع دیسک پشتیبیانی می کند.

● دیسک های بیسیک (Basic Disks)

تا قبل از ویندوز ۲۰۰۰ سیستم عامل های مایکروسافت فقط از دیسک های بیسیک پشتیبانی میکردند همینطور که از نام این نوع دیسک مشخص است این نوع دیسک از Partition Table (اطلاعات مربوط به پارتیشن ها ، حجم آن ۶۴ بایت است) معمولی که در DOS و بیشتر سیستم عامل های مایکروسافت پشتیبانی می شود استفاده می کند.

دیسک های بیسیک می توانند دارای دو نوع Volume (حجم و فضای قابل استفاده در دیسک ها، معمولا در دیسک های بیسیک بجای نام volume از partition استفاده می کنند) باشند ، Primary و Extended که می تواند بصورت ۴ پارتیشن Primary و یا ۳ پارتیشن Primary و یک Extended باشد ، پارتیشن Extended قابلیت تقسیم شدن به قسمتهای کوچکتر را دارد که می توان برای هر کدام یک Drive Letter مانندC-D-E تعیین کرد.

Partition Table یک دیسک بیسیک همراه با Master Boot Record (MBR) در سکتور اول هارد دیسک قرار گرفته است، این دو قسمت مهم در یک بخش فیزیکی از هارد دیسک قرار دارند، بنابراین اگر این قسمت از دیسک دچار مشکل شود و یا آسیب ببیند، دیسک غیر قابل استفاده می شود، تمامی اطلاعات از بین می رود و شما مجبور هستید دیسک را فرمت کرده و اطلاعات را از نسخه ی پشتیبان آن به دیسک انتقال دهید.

عکس شماره ۱

▪ Primary Partition :

این پارتیشن تنها پارتیشنی است که قابل بوت است (bootable) ، بنابراین هر سیستمی برای بوت شدن حداقل نیاز به یک Primary Partition دارد. یک دیسک فیزیکی می تواند برای تمام فضای دیسک دارای یک Primary Partition باشد و یا می توان آن را به حداکثر ۴ قسمت تقسیم کرد و هر قسمت یک Primary Partition باشد.

▪ Extended Partition :

این پارتیشن قابل بوت نیست، شما می توانید این پارتیشن را به تعداد نامحدود Logical Drives تقسیم کنید.

▪ Logical Drives

: logical drive فضای قابل استفاده بر روی هارد دیسک است، شما می توانید به هر کدام از logical drive ها یک Drive letter اختصاص دهید مانند C-D-E… ، این فضا نمی تواند بعنوان پارتیشن System (پارتیشنی که فایل های سیستمی مربوط به بوت شدن سیستم عامل در آن قرار دارد) در سیستم قرار گیرد ولی می توان فایل های مربوط به پارتیشن Boot (پارتیشنی که فایل های مربوط به سیستم عامل یا فولدر WINNT در آن قرار دارد) را در آن ذخیره کرد.

در ویندوز ویستا با استفاده از بخش مدیریت دیسک یا Disk Management می توانید دیسک ها و volume ها را مدیریت کنید در ویندوز ویستا چیزی بنام partition وجود ندارد ویستا بخش های مختلف دیسک را با عنوان volume می شناسد ، این سیستم عامل بصورت پیش فرض در هنگام ساختن volume ها سه volume اول را بصورت Primary (Primary Partition) و volume چهارم را بصورت Extended قرار می دهد، از قابلیت های جدید ویندوز ویستا در Disk Management تغییر سایز و حجم volume ها در دیسک های بیسیک است حتی در پارتیشن های Boot و System .

نوع پیکربندی دیسک در بیشتر کامپیوترهایی که از سیستم عامل های مایکروسافت استفاده می کنند بیسیک است.

● دیسک های داینامیک (Dynamic Disks)

دیسک های داینامیک بیشتر در سرور ها و سیستم هایی بکار می روند که از چند هارد دیسک استفاده می کنند، مانند File Server ها (سرور هایی مخصوص نگهداری فایل و اطلاعات کاربران) .

یکی از مهمترین مزیت دیسک های داینامیک نسبت به دیسک های بیسیک همیشه در دسترس بودن و fault tolerance بودن آنها است. دیسک های داینامیک یک بانک اطلاعاتی ۱ مگابایتی حاوی اطلاعاتی در رابطه با تمامی دیسک های موجود درسیستم، در آخر هر دیسک نگهداری می کنند، با ذخیره کردن این اطلاعات در چند جای مختلف، کمتر زمانی دیسک های داینامیک دچار مشکل می شوند و در صورتی که آسیب ببینند شانس بیشتری برای رفع اشکال وجود دارد. دیگر مزیت دیسک های داینامیک نسبت به بیسیک عدم نیاز به ریست کردن سیستم بعد از تغییرات و تنظیم دیسک است.

در ویندوز سرور ۲۰۰۳ استفاده از دیسک های داینامیک برای ساختن volume ها راحت تر و سریع تر شده قبلا برای ساختن یک mirror set نیاز بود که سرور ریست بشود و مسلما تعداد ریست های زیاد برای سرور باعت تاخیر در انجام کارها و یا تولید محصولات می شود اما در سیستم عامل های جدیدمایکروسافت تغییرات در دیسک های داینامیک نیاز به ریست کردن سیستم ندارد .

دیسک داینامیک یک پارتیشن می سازد و به شما اجازه ی ساخت volume ها را در داخل این پارتیشن می دهد. تصور کنید که دیسک داینامیک شبیه یک Extended Partition است و شما می توانید آن را به قسمت های کوچکتری تقسیم کنید.

در دیسک های داینامیک می توانید volume های زیر را بسازید :

▪ Simple volume

▪ Spanned volume

▪ Mirrored volume

▪ Striped volume

▪ RAID ۵ Volume

Volume دقیقا شبیه Partition در دیسک های بیسیک است، شما می توانید برای Volume یک Drive Letter تعیین و بعد از فرمت کردن از آن استفاده کنید. ساختن این نوع volume ها در دیسک های بیسیک امکان پذیر نیست و فقط می توانید در ویندوز ۲۰۰۳ ، ۲۰۰۰ و سیستم عامل های جدید مایکروسافت بعد از تبدیل دیسک به داینامیک انواع volume را بسازید. درحقیقت اگر می خواهید سیستم شما fault tolerance باشد باید حتما دیسک ها را به داینامیک تبدیل کنید (در حالت Mirrored و RAID ۵) .

▪ Fault Tolerance :

قابلیتی در یک کامپیوتر و یا شبکه که بعد از آسیب دیدن بخشی از سیستم، کامپیوتر و یا شبکه به کار خود ادامه دهند. fault tolerance در دیسک ها به این معنی است که اطلاعات به روشی در دیسک ها قرار گیرند که در زمان آسیب دیدن دیسک بتوان آنها را باز یافت و یا دوباره ایجاد کرد و سیستم به کار خود ادامه دهد.

▪ Simple volume :

فضای خالی روی یک دیسک داینامیک است، این نوع volume تقریبا شبیه Primary Partition است ، اگر شما فقط از یک هارد دیسک استفاده می کنید تمامی volume هایی که در آن می سازید simple volume خواهد بود.

simple volume ها fault tolerance نیستند ولی می توانید برای استفاده از حالت fault tolerance در این دیسک ها آنها را mirror کنید، در این حالت آنها به Mirrored Volumes تبدیل می شوند. اگر از یک دیسک استفاده می کنید و دیسک شما boot یا system نیست دیسک داینامیک این امکان را به شما می دهد که Simple Volume ها را تغییر سایز دهید تغییر سایز در یک Simple Volume یعنی استفاده از فضای خالی روی دیسک و اضافه کردن آن به یک volume دیگر بدون از بین رفتن اطلاعات و یا نیاز به ریست کردن سیستم. شما می توانید Simple Volume را با استفاده از چند دیسک تغییر سایز دهید در این حالت این نوع Volume به Spanned Volume تبدیل می شود.

عکس شماره ۲

▪ Spanned volume :

این نوع volume با جمع کردن فضای دیسک از دو یا تعداد زیادی هارد دیسک باهم تشکیل می شود. در این نوع volume می توانید از هارد دیسک هایی با حجم های متفاوت استفاده کنید این نوع volume شبیه تغییر حجم و سایز simple volume است با این تفاوت که در اینجا بجای اضافه کردن فضای خالی از یک دیسک، یک دیسک دیگر را به آن اضافه می کنید. (عکس شماره ۳)Spanned volume ها fault tolerance نیستند و هیچ تفاوتی از نظر بازدهی با simple volume ها ندارند ، تنها هدف از ایجاد این نوع volume افزایش حجم دیسک و دسترسی به آن از طریق یک volume است. مانند simple volume ها این نوع volume از صددرصد فضای دیسک استفاده می کند (منهای یک مگابایت فضا برای دیتابیس) ، در این نوع volume اطلاعات بترتیب در دیسک ها ذخیره می شود، در سیستم عامل های مایکروسافت Spanned volume ها از ۲ تا ۳۲ هارد دیسک را پشتیبانی می کنند.

عکس شماره ۳

Mirrored volumes (RAID ۱) :

عکس شماره ۴

اگر یکی از دیسک ها در Mirrored volume آسیب ببیند دیسک دوم بجای آن کار می کند بعد از این اتفاق volume شما دیگر fault tolerance نیست و شما باید با یک دیسک دیگر یک Mirrored volume جدید بسازید و قابلیت fault tolerance را به سیستم برگردانید. در این نوع volume امکان تغییر سایز دیسک وجود ندارد و مهمتر از همه فقط ۵۰ درصد از فضای دیسک ها قابل استفاده است (دیسک دوم برای ذخیره کردن یک کپی از اطلاعات بکار می رود). بدلیل اینکه سیستم باید همزمان روی دو دیسک اطلاعات را ذخیره کند بازدهی در این نوع volume پایین است.

Mirrored volume تنها volume در ویندوز سرور ۲۰۰۳ است که می توان پارتیشن boot و system را در آن قرار داد.

نویسنده :

فرشاد دشتی

---