میراث تمدن بشری در موزه مجازی

نگاهی ۳ بعدی به تاریخ بشر

از این پس و به لطف هنرنمایی فناوری جدید نمایش سه‌بعدی گرافیک رایانه‌ای می‌توان شاهد آرشیو دیجیتال تمام‌عیاری از آثار هنری و میراث فرهنگی تمدن بشری در صفحه نمایشگر رایانه‌ها بود که علاوه بر تسهیل روند تحقیق مصنوعات هنری جهان، می‌تواند نمایش سحرآمیز زنده‌ای از میراث خاموش درون موزه‌ها برای عموم فراهم کند.

اگر شما وقت یا موقعیت سفر به فلورانس را ندارید، باز هم می‌توانید مجسمه «داوود» میکل‌آنژ را در اینترنت ببینید. البته موضوع تنها جستجوی تصویری معمولی و دوبعدی در اینترنت نیست، بلکه صحبت از نمایشی سه‌بعدی و با چرخش کامل حول محور شیء مورد نظر است که می‌توان با حضوری مجازی تمام زوایای اثر را مشاهده کرد. این فناوری تجسم‌بخشی اشیا در واقع پیش‌نمایش و چشمه‌ای از برنامه‌ای است که درحال حاضر دانشمندان در سایه پروژه مشترک اروپایی میراث فرهنگی سه‌بعدی موسوم به D-COFORM ۳ در حال توسعه آن هستند. این پروژه کم‌نظیر اتحادیه اروپا در نظر دارد تا میراث موجود در موزه‌های دنیا را به صورت دیجیتال درآورده و از این راه آرشیو مجازی پر و پیمانی از آثار هنری مربوط به سراسر جهان فراهم آورد.

به این ترتیب دانشجویان، محققان، علاقه‌مندان و عموم مردم جهان از این پس می‌توانند میراث باستانی جهان از کوزه و گلدان‌های سفالی گرفته تا نیزه‌های کهن و حتی معابد کامل را که به‌صورت سه‌بعدی ایجاد شده‌اند، از نزدیک شاهد باشند.

با این اوصاف دور از انتظار نیست که بازدیدکنندگان موزه‌ها بتوانند شیئی سنگین و حجیم همچون خمره بزرگ باستانی آمفورای رومی را از جای خود حرکت داده و قادر به چرخاندن ۳۶۰ درجه‌ای آن البته روی صفحه نمایشگر شوند و یا حتی پروازی مجازی بر گرداگرد مقبره‌ای کهن را تجربه نمایند. این مجموعه بی‌نظیر مجازی بخصوص برای پژوهشگرانی ارزشمند و کاربردی است که در جستجوی آثار متناظر هنرمندان هم‌عصر و یا مصنوعات انسان‌شناختی مرتبط تلاش می‌کنند و ممکن است نمونه‌های ارزشمند مورد نظرشان به هر شکل در برخی موزه‌ها و آرشیوهای پرت و دورافتاده به دست فراموشی سپرده شده باشند. به اعتقاد محققان، این آرشیو دیجیتالی می‌تواند هوشمندانه از عهده جستجو و مرتبط کردن اشیا و موضوعات ذخیره شده در مرکز داده‌ها برآید. به عنوان مثال زمانی که کاربر عنوان گلدان‌های یونانی مربوط به قرن ششم قبل از میلاد دارای حداقل دو دسته را جستجو می‌کند، موزه مجازی اشیای متناظر و مشابهی از مجموعه‌های موجود در سرتاسر جهان را بازیابی و ارائه خواهد کرد. به عبارتی این مجموعه مستندسازی سه‌بعدی قادر است پیشرفت عمده‌ای را درخصوص کاتالوگ و فهرست‌های چاپ شده حاوی تصاویر اشیا یا نسخ خطی فراهم کند و در اختیار کاربر قرار دهد؛ به نحوی که از تمامی زوایا، و اطلاعاتی درخصوص ارزش آنها نظیر وضعیت موجود، سطح یا رنگی خاص را برای مجموعه‌داران و محافظت‌کنندگان آثار فراهم کند.

فناوری مدل‌سازی رایانه‌ای با تدارک مجموعه تمام ‌عیاری از میراث ساخت دست بشر، دریچه‌ای جدید به روی شناخت انسان و هنر در گذر زمان می‌گشایددکتر آندره استورک، سرپرست بخش تحقیقات گرافیک رایانه‌ای انستیتوی تحقیقات پیشرفته فرون‌هافر که از جمله شرکت‌های حاضر در کنسرسیوم اروپایی پروژه D-COFORM۳ است معتقد است همچنان که از مجسمه «داوود» شاهکار میکل‌آنژ پیداست، تاکنون تصاویر و جان‌بخشی‌های سه‌بعدی گیرا و پرابهتی از اشیای هنری وجود داشته و این در حالی است که ما هنوز راهی دراز در پیش داریم تا قادر به ایجاد ارتباط و قرینه‌سازی محسوس داده‌های سه‌بعدی میان اشیای مختلف شویم که در نوع خود شیوه پژوهشی موثری برای مطالعات انسان‌شناسی و تاریخ تمدن بشری تلقی می‌شود.

این محقق که به اتفاق گروه تحقیقاتی‌اش مشغول تولید مدل‌های سه‌بعدی و پردازش آنها برای این آرشیو دیجیتال است، در توضیح مکانیسم آن خاطرنشان می‌سازد که یک اسکن سه‌بعدی اساسا توده‌ای از نقاط شمارش شده محسوب می‌شود که پردازش بیشتر آن نیازمند نقشه‌برداری و ترسیم صحیح موضوع یا شیء خواهد بود. از این رو، محققان در حال توسعه بخشیدن مشخصات محاسباتی این فرایند هستند تا از این راه بتوانند شیء واقعی را از داده‌های شمارش شده و مورد سنجش استنتاج کنند. چنین نرم‌افزاری به اعتقاد محققان باید قادر به شناسایی و تشخیص هویت ساختارهای ویژه‌ای نظیر بازوهای یک مجسمه یا ستون‌های یک عمارت باشد و همچنین از عهده تشخیص نقوش و الگوهای تکرار شونده روی ظروف و گلدان‌ها برآید.

با این اوصاف، یکی از لوازم ضروری فرآیند تصویرسازی نمایشی مجازی، آن است که دربردارنده تصویر بصری حقیقی نیز باشد به نحوی که در مورد موضوعی مثل یک بنا یا مقبره باستانی در صورتی که سایه‌ ستون‌ها به شکل صحیحی ترسیم و به نمایش در نیاید تصویر مورد نظر واقع‌گرایانه نخواهد بود. از این رو، طراحان این سامانه برای گنجاندن مهارت‌های افزونتر و بالابردن دقت عمل تشخیصی و بصری آن در نظر دارند با ترکیب تکنیک‌های گوناگون به شبیه‌سازی جلوه‌های نوری دست یابند تا قدرت و جذابیت واقعیت‌بخشی آن را افزایش دهند.

فناوری مدل‌سازی رایانه‌ای امروزه و به لطف گرافیک رایانه‌ای از ابزار قدرتمند میانبری محسوب می‌شود که علاوه بر فراهم کردن جذابیت‌های دیداری آثار هنری جهان برای عموم علاقه‌مندان در سراسر جهان، دست محققان را نیز برای مطالعه بهتر و بیشتر آثار هنری تمدن بشری باز می‌گذارد و با تدارک مجموعه تمام‌عیاری از میراث ساخت دست بشر، دریچه‌ای جدید به روی شناخت انسان و هنر در گذر زمان می‌گشاید.

مترجم: مهریار میرنیا

منبع: Fraunhofer Institute