استـفـاده از رایـانـه را هـدفـمنـد کـنـیـد

استفاده از بازی های رایانه ای و اینترنت به عادتی نادرست در بین کودکان و نوجوانان تبدیل شده است این موضوع فقط مختص ایران نیست در آمریکا کلینیک هایی برای ترک اعتیاد بازی با رایانه برای گروه های سنی کودک و نوجوان وجود دارد

استفاده از بازی‌های رایانه‌ای و اینترنت به عادتی نادرست در بین کودکان و نوجوانان تبدیل شده‌ است. این موضوع فقط مختص ایران نیست. در آمریکا کلینیک‌هایی برای ترک اعتیاد بازی با رایانه برای گروه‌های سنی کودک و نوجوان وجود دارد...

در این کلینیک‌ها بچه‌ها بستری و برنامه‌های متعددی برای درمان آنها انجام می‌شود. اعتیاد به رایانه، یک بیماری نیست؛ عادت غلطی است که از کودکی در وجود افراد درونی می‌شود. در این میان تنها راه درمان، نظارت صحیح خانواده‌ها و رعایت الگوهای سالم در استفاده از تکنولوژی است. دکتر «کتایون خوشابی»، روان‌پزشک کودک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی معتقد است با استفاده نامحدود از رایانه، سلامت جسم و روان کودک را به مخاطره می‌اندازد.

▪ بهتر است کودکان و نوجوانان از چه سنی از رایانه استفاده کنند؟

- با توجه به رشد تکنولوژی و سرعت گسترش آن در دنیا و جامعه ما، نمی‌توان کودکان را از دستیابی به این امکانات محروم کرد اما نوع و مدت استفاده از آن جای بحث دارد. این بازی‌ها به شدت اعتیادآور هستند و این امر، سال‌هاست به اثبات رسیده‌است. به همین دلیل به والدین توصیه می‌کنم حتی‌المقدور استفاده از رایانه را به تاخیر بیندازند تا بچه‌ها دیرتر با آن آشنا شوند. تا زمانی که خود بچه‌ها به استفاده از رایانه تمایلی نشان نداده‌اند، بهتر است خانواده‌ها هم اصراری به این کار نداشته باشند. از حدود ۳ سالگی به بعد می‌توان از سی‌دی‌های آموزشی، برای تقویت هوش، تقویت خلاقیت و رشد زبان دوم استفاده کرد. به این طریق می‌توان ورود بچه‌ها به دنیای بازی‌های رایانه‌ای و اینترنت را به تعویق انداخت.

▪ اما معمولا بچه‌ها خیلی زود با این مفاهیم آشنا می‌شوند و خانواده‌ها را برای خرید چنین بازی‌هایی تحت فشار قرارمی‌دهند. در چنین شرایطی خانواده‌ها چه باید بکنند؟

- ابتدا بر نحوه و زمان استفاده کودک از رایانه نظارت کافی داشته باشند و تا جایی‌که امکان دارد بازی‌هایی را تهیه کنند که خشونت‌آمیز نباشند. مدت بازی نباید حداکثر روزی یک ساعت بیشتر باشد. والدین باید برای دیگر ساعت‌های روز، برنامه‌های متنوعی در نظر بگیرند.

▪ مثلا چه برنامه‌هایی؟

- بهترین راه این است که بچه را از محیط خانه دور کنند. والدین می‌توانند کودک را به پارک یا محیط‌های فرهنگی ببرند، برایش کتاب بخوانند یا با او بازی کنند. بچه‌هایی که به مهدکودک می‌روند، بهتر است برای ساعت‌های بعدازظهر آنها، کلاس‌های مختلفی در نظر گرفته‌شود. از سن ۴ سالگی به بعد، می‌توان بچه‌ها را در کلاس‌های مختلف ورزشی ثبت‌نام کرد و ژیمناستیک ورزش مناسبی برای آنهاست. با این کار دیگر زمانی برای استفاده از رایانه باقی نمی‌ماند. برای بچه‌هایی که به مدرسه می‌روند، این نظارت‌ها و محدودیت‌ها مهم‌تر است زیرا بازی با رایانه می‌تواند به درس آنها آسیب برساند. بچه‌ها نباید بیش از یک ساعت در شبانه روز پای رایانه بنشینند.

▪ می‌توان استفاده از رایانه را به روش تشویقی یا تنبیه برای بچه‌ها تبدیل کرد؟

- این روش می‌تواند موثر باشد. والدین باید روی حرفی که می‌زنند، باقی بمانند. اگر بچه‌ای این قوانین را رعایت نکرد، باید به شکلی تنبیه شود. می‌توان کل سیستم را برای مدتی جمع‌آوری یا استفاده از رایانه و بازی با آن را به تعطیلات آخر هفته موکول کرد. بازی در پایان هفته هم باید محدود باشد.

▪ بازی‌های رایانه‌ای چه آسیب‌هایی دارند؟

- بازی‌های رایانه‌ای تعاملات اجتماعی بچه‌ها را به شدت کاهش می‌دهد به همین دلیل بهتر است بازی‌هایی برای آنها تهیه شود که شکل گروهی دارد. بازی با والدین یا یکی از همسالان، مانع گوشه‌گیری بچه‌ها می‌شود. والدین باید نسل جدید بازی‌ها را که به تحرک بیشتری نیاز دارد، برای بچه‌ها تهیه کنند. این بازی‌ها گروهی است و به همین دلیل هم تعاملات بچه‌ها افزایش پیدا می‌کند وهم تحرک بدنی آنها بالا می‌رود. چاقی یکی از مهمترین عارضه‌های استفاده مداوم از بازی‌های رایانه‌‌ای است.

▪ بعضی از خانواده‌ها رایانه را به عنوان هدیه برای بچه‌ها خریداری می‌کنند. به نظر شما این کار صحیح است؟

- به هیچ‌وجه. با این کار بچه نوعی حس مالکیت پیدا‌می‌کند و به‌راحتی نمی‌توان برای او شرط گذاشت. وقتی او رایانه را وسیله‌ای شخصی بداند، به خود اجازه می‌دهد هر زمانی از آن استفاده کند.

دکتر خوشابی

فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی