چگونه با گستاخی فرزندان‌مان مقابله کنیم؟

گستاخی یکی از جلوه‌های رفتار ناسازگارانه است. این‌گونه رفتارها شامل بد‌دهانی، کنایه‌های نیش‌دار، ستیزه‌جویی جسمانی، مسخره کردن و بی‌توجهی است که بسیاری از والدین برای …

گستاخی یکی از جلوه‌های رفتار ناسازگارانه است. این‌گونه رفتارها شامل بد‌دهانی، کنایه‌های نیش‌دار، ستیزه‌جویی جسمانی، مسخره کردن و بی‌توجهی است که بسیاری از والدین برای مواجهه با چنین رفتارهایی، مهارت ندارند که متاسفانه دیده شده که پدر و مادرها پابه‌پای فرزندان‌شان، رفتارهای گستاخانه از خود نشان می‌دهند یا پرچم تسلیم را بالا می‌برند و اجازه می‌دهند، فرزندان‌شان به تاخت‌وتاز خود به راحتی ادامه دهند. گستاخی فرزندان اگر ادامه یابد باعث درگیری‌های فراوانی بین اعضای خانواده می‌شود و حرمت‌ها را از بین می‌برد. روان‌شناسان بر این عقیده‌اند والدین برای مقابله با گستاخی فرزندان باید از روش‌های زیر کمک گیرند که در چهار قدم به ترتیب اولویت است.

قدم اول:

شناخت رفتار گستاخانه

وقتی لحن و محتوای گفته فرزندان خصمانه، تمسخرکننده، بی‌ادبانه و توهین‌آمیز است به احتمال زیاد فرزند دارای رفتار گستاخانه است که با این جملات در سنین پیش‌دبستانی شروع می‌شود: «مامان بد»، «بابای بد» و... . در سنین دبستانی «ازت بدم می‌آید»، «اه بسه دیگه» یا ناسزاهای رایجی که شنیده است را بر زبان می‌آورد و به این ‌ترتیب که بزرگ شد، اهانت به صورت مستقیم را به پدر و مادرش نشانه می‌گیرد: «ساکت‌شو»، «حوصله‌ات رو ندارم.»

قدم دوم:

انتخاب پیامد مناسب برای این رفتار

والدین نباید در مقابل این نوع فرزند، انعطاف‌پذیر باشند. اگر چیزی را کودک‌مان می‌خواهد و توسط ما قابل اجراست، نباید به او ارایه داد یا اجازه کاری را که دوست دارند انجام دهند را نباید به آنها داد. والدین باید کاری کنند تا فرزندشان با پیامد رفتار خود روبه‌رو شوند و بهتر است این پیامد مناسب، انجام شدنی و محدود باشد.

قدم سوم:

اعمال پیامد انتخاب شده

بهتر است این قدم به موقع و سریع انجام شود. والدین باید خیلی کوتاه و مختصر علت اتخاذ پیامد برگزیده را برای فرزندشان توضیح دهند، مثلا بگویند: «رفتارت قابل قبول نیست» و با این کاری که کردی نمی‌توانم طبق قرار قبلی اجازه بدهم به تولد دوستت بروی و....» کودک گستاخ بلافاصله در مقابل این اقدام از خود واکنش نامناسبی ارایه می‌دهد که باید بلافاصله قدم چهارم برداشته شود.

قدم چهارم:

کناره‌گیری از معرکه و مجادله با فرزند گستاخ

پدر و مادر بعد از اعلام پیامد، باید فرزند را ترک کرده و به دنبال کار خود بروند و از هرگونه درگیر شدن و مجادله کردن بپرهیزند و درصدد دفاع از کار خود برنیایند. باید از تکنیک صفحه خط خورده استفاده کنند، یعنی مثل یک صفحه گرامافون قدیمی که وقتی خط می‌افتاد به علت‌گیر کردن سوزن، قسمتی از شعر تکرار می‌شد، والدین نیز با لحنی یکنواخت و تکراری حرف خود را خیلی کوتاه تکرار کنند. مثلا: ببخشید، نمی‌توانم اجازه دهم. این عمل سبب می‌شود که در نهایت فرزندتان از کارش معذرت‌خواهی کند، اما برای جلوگیری از تداوم رفتارهای گستاخانه، والدین باید پیامد انتخاب شده را با قاطعیت انجام دهند. از نکات قابل ملاحظه در این زمینه، این است که پدر و مادر باید حتما با یکدیگر هماهنگ باشند و در صورت رعایت قدم‌ها و مراحل فوق، اگر رفتار گستاخانه فرزندشان رفع نشد از مشاور روان‌پزشک مشورت گیرند.

زهرا خالقی‌صفا