وقتی جوانان تجرد را ترجیح می دهند

طی چند سال اخیر شمار متاهلین جوان در میان هر دو جنس دختر و پسر کاهش یافته که این امر نشان دهنده افزایش مجدد سن ازدواج و وقوع بسیاری از ازدواج ها در سنین بزرگسالی است

طی چند سال اخیر شمار متاهلین جوان در میان هر دو جنس دختر و پسر کاهش یافته که این امر نشان دهنده افزایش مجدد سن ازدواج و وقوع بسیاری از ازدواج ها در سنین بزرگسالی است.

براساس آمارهای ارایه شده ، میزان تاهل پسران روستایی رایج تر از پسران شهری و دختران روستایی کمتر از دختران شهری است. این در حالی است که طی سال های گذشته، سه سال به سن ازدواج افراد باسواد شهر و دو سال به سن ازدواج افراد روستایی افزوده شده است.

از اصلی ترین دلایلی که باعث بروز بحران در دهه کنونی در مساله ازدواج شده است، به هم خوردن ضریب جمعیتی ایران در دهه ۶۵ - ۵۵ و رشد نامتعارف آن است. نابرابری تعداد پسران آماده ازدواج نسبت به دختران، در دهه کنونی بی سابقه بوده است.

براین اساس با توجه به حفظ هنجار اختلاف سنی در ازدواج و فرض ثابت ماندن سایر شرایط اگر شمار هر گروه سنی دختران را با تعداد پسران گروه بعد مقایسه کنیم، به این نتیجه خواهیم رسید که تعداد قابل توجهی از دختران آماده ازدواج، امکان برقراری چنین پیوندی را با یک مرد جوان نخواهند داشت.

ازدواج مساله مهمی است که اگر در زمان مناسبش صورت بگیرد شکل موفقی می یابد، حال آنکه تاخیر بیش از حد در ازدواج آثار مخربی برای فرد و جامعه در پی خواهد داشت چرا که دستاوردهای تشکیل زندگی مشترک بر کل سرنوشت فرد اثر گذار است، پدیده افزایش سن ازدواج نه تنها در ایران بلکه در کشورهای توسعه یافته فرا صنعتی نیز مشاهده می شود.

زمانی تاخیر در ازدواج تنها کلان شهرها را در بر می گرفت اما در حال حاضر شهرهای کوچک و شهرستان ها نیز از این امر مستثنی نبوده و جوانان از ازدواج فراری بوده و از آن وحشت دارند. اختلافات خانوادگی، تضعیف باورها و تعهدات جامعه، ازدواج های تشریفاتی و تجملاتی و. . . باعث شده تا جوانان به رغم میل باطنی از آن گریزان باشند.

● هزینه های ازدواج سرسام آور است

علیرضا رضایی، ۲۸ ساله می گوید: از ازدواج می ترسم و به نظرم از لحاظ عقلی و تشخیصی هنوز نمی توانم اداره یک زندگی را بپذیرم. دختری که بتوانم او را به همسری بپذیرم یافته ام اما شرایط آن مهیا نیست.

وی می افزاید: هزینه های ازدواج سرسام آور است. ازدواج ها تجملاتی شده اند و خواسته های جوانان زیاد است. آنها نمی دانند از ازدواج چه می خواهند. من شخصا اگر از لحاظ مالی تامین باشم هیچ وقت تن به ازدواج نمی دهم و اگر هم چنین اشتباهی را مرتکب شوم تنها به خاطر والدینم است.

علت تاخیر ازدواج جوانان چیست؟

مریم مبرقعی، مشاور دانشگاه در مورد تاخیر در سن ازدواج جوانان می گوید: برای بررسی این امر در چند حوزه نیاز به تفحص است. در بخش فرهنگی مساله شیوه آشنایی دختر و پسر و طی شدن مراحل شناخت هنوز در جامعه ما تعریف مشخصی ندارد با توجه به لزوم شناخت قبل از ازدواج، عدم وجود شرایط مناسب برای حصول این امر از طرفی و بالارفتن آمار طلاق از سوی دیگر می تواند از عوامل موثر در تاخیر ازدواج مطرح شوند. وی به ایسنا گفت: در بخش فوق تحولی جدی با استعانت از دانش همه کارشناسان در حوزه های جامعه شناسی، روان شناسی و غیره باید پیش بینی و سپس تحقق پذیرد، نهادینه کردن دوران نامزدی و ارتباط دختر و پسر با نظارت والدین به عنوان یکی از راهکارها می تواند مدنظر قرار گیرد.

مبرقعی ادامه می دهد: در بخش اقتصادی بیکاری، فراهم نبودن شرایط اشتغال جوانان، نبود امکانات مالی، ترس از آینده، اجبار به اتکا مالی به والدین، بالا رفتن هزینه های مربوط به ازدواج بخشی از آن در حوزه فرهنگی با مولفه های افزایش فرهنگ تجمل گرایی و انتظارات بیش از حد قابل تعریف است.

مشاور دانشگاه بیرجند می گوید: بالارفتن نرخ تورم، عدم امنیت مالی به عنوان عوامل بازدارنده ازدواج نیز می توانند در این امر تاثیر گذار باشند. وی در بخش وضعیت روانی بحران هویت، تعارض ارزش ها، عدم شناخت کافی از فرد، استرس های گوناگون، ترس از آینده، کاهش عزت نفس، کاهش امید به زندگی، کاهش انگیزه ها، افسردگی و فقدان حمایت خانوادگی و اجتماعی را دور شدن جوانان از مساله ازدواج عنوان کرد.

مبرقعی، همچنین در پاسخ به این که چه عواملی در تسهیل ازدواج جوانان موثرند می گوید: برای تسهیل این امر همه حوزه های اجتماعی، خانوادگی، فردی، روان شناسی و فرهنگی باید مورد بررسی دقیق و علمی قرار گیرند.

وی می افزاید: در واقع زمینه های تحقق این امر از کودکی آغاز می شود، کودک چنانچه در شرایط مناسب (روانی، جمعی، اقتصادی و فرهنگی و. . . ) پرورش یابد قطعا در هنگام ازدواج با مشکلات کمتری مواجه می شود.

مبرقعی خاطرنشان می کند: فراهم کردن زمینه های رشد و پرورش، آموزش مهارت های زندگی و آموزش سرفصل های مربوط به پیش از ازدواج، توسعه سلامت روانی، جسمانی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی به صورت توامان می توانند به عنوان تسهیل کننده های ازدواج سالم مورد نظر قرار گیرند.

الگوهای انتخاب همسر متاثر از تربیت دوران کودکی است

وی در پاسخ به این که نقش خانواده ها در تمایل به ازدواج جوانان چگونه است، می افزاید: پایه شخصیت فرد در خانواده شکل می گیرد. بیشتر روان شناسان به تاثیر پنج سال اول زندگی به ساختار شخصیت تاکید کرده اند.

فردی که دوران کودکی خود را با رفاه در زمینه های مختلف اعم از نیازهای زیستی، عاطفی، تعلق پذیری و معنوی گذرانده است دیدگاه مثبتی به خود، به دیگران و به ازدواج دارد.

الگوهای انتخاب همسر تا حد قابل ملاحظه ای متاثر از دوران کودکی است، به نظر می رسد فردی که طعم شیرین زندگی در یک خانواده گرم را چشیده است و به لحاظ عاطفی رشد نسبی خوبی داشته از اعتماد به نفس و مسوولیت پذیری و همچنین اشتیاق به ازدواج بیشتر برخوردار است. خانواده ها می توانند با انتخاب سبک های سالم و گرایش به الگوهای سلامت روان زمینه ساز تمایل جوانان به تشکیل زندگی شوند.

مبرقعی در خصوص این که چرا جوانان به ازدواج نگاه مثبتی ندارند گفت: پاسخ به این سوال نیازمندی شناخت جوان امروز است. جوانی که با مسائل بی شماری درگیر شده و گاه در تنهایی خود با پرسش هایی مواجه می شود، پرسش هایی که نه تنها او را از ازدواج بلکه از بسیاری از انگیزه های زندگی دور می سازد.

وی خاطرنشان می کند: بهره مندی ناکافی از پشتوانه های معنوی، عدم تعادل بین خواسته ها و امکانات و کاهش اعتماد به نفس و عزت نفس از دیگر مواردی است که باعث شده نگاه جوانان به ازدواج تغییر یابد.

شناخت جوان امروز امری مهم است که قطعا انجام پژوهش های بسیار را طلب می کند، برخی از عوامل موثر در نگاه جوانان به ازدواج شامل استرس، ترس از مشکلات مالی ناشی از پذیرفتن مسوولیت ازدواج، بحران هویت، تعارض ارزش ها، ترس از آینده، عدم خودشناسی کافی، عدم امکان شناخت فرد مورد نظر در محیطی سالم و به دور از اضطراب، کاهش انگیزه های زندگی، کاهش امید، بیکاری، عدم اشتغال، احساس ناامنی اقتصادی، بالا رفتن آمار متارکه و جدایی و ترس از طلاق، بالارفتن هزینه های ازدواج و توسعه فرهنگ تجمل گرایی، بالا بودن توقعات، نداشتن الگوهای مناسب و فراهم نبودن زمینه های مثبت اندیشی در خانواده و گاه در جامعه، فقدان پشتوانه مالی و معنوی لازم، عدم درک صحیح از مساله ازدواج و تعارض ارزش ها که منتهی به تردید در معیارهای انتخاب همسر می شود، است.

گفتنی است نبود امنیت شغلی، مشکلات عدیده (تحصیلی، سربازی و طولانی شدن زمان تثبیت در شغل و جایگاه اجتماعی)، فقدان حمایت و درک صحیح از مساله ازدواج توسط خانواده ها و جامعه، تجارب منفی از ازدواج هایی که به طلاق منجر نشده است ولی نمایانگر پیوندهای گرم عاطفی نیست (طلاق سرد)، کافی نبودن یا عدم آموزش های لازم (مهارت های زندگی، آموزش پیش از ازدواج) - عبور نادرست از بحران بلوغ، بلوغ زودرس، نداشتن دید مثبت به زندگی و ازدواج به عنوان بخش مهمی از آن، عدم توجه به مولفه های بهداشت روان، عدم بهره مندی از سلامت روان به طور نسبی، افسردگی، اختلال های خلقی و عاطفی، تغییر الگوهای خانواده، مشکلات زندگی پر مشغله، کم ذهنی، ارتباط ناکافی با اعضای خانواده، چند شغله بودن پدر، شاغل بودن مادر و در نهایت خانواده های کم ارتباط و پر مشکل که می توانند تاثیر به سزایی در نگرش جوانان نسبت به مساله خانواده داشته باشند، از دیگر عوامل موثر در ترس جوانان از پذیرفتن مسوولیت ازدواج است.