نشاط صبحگاهی با رادیو

گزارشی از پشت صحنه برنامه صبحگاهی سلام ایران

ساعت ۶ و ۳۰ دقیقه است. اینجا استودیوی پخش رادیو ایران موج FM ردیف ۹۰ و این صدای پرحرارت گوینده برنامه صبحگاهی «سلام ایران» است که باذوق و شوق به ایران و سرزمین خوب و مردم همیشه مهربانش سلام می‌کند؛ «سلام ایران، سلام ایرانی، صبحت بخیر. اینها جملاتی است که هر روز صبح که مشغول خوردن صبحانه یا در حال ترک منزل و حرکت به سمت محل کارتان هستید، از رادیو می‌شنوید. گوینده این جملات یک هفته در میان سعید توکلی و مهدی طهماسبی هستند که سحرخیز و پرانرژی، آغاز یک روز پرتلاش کاری را برای شما نوید می‌دهند.»

پیش از این‌که مهدی طهماسبی اجرای خود را شروع کند، آرم برنامه با آهنگسازی و صدای محمد علیزاده که قطعه شعری را می‌خواند، پخش می‌شود. آن‌گاه طهماسبی پرانرژی‌تر از دقیقه‌ای پیش می‌گوید: داری بچه‌ها رو بیدار می‌کنی که تو مسیر رفتن به محل کار، بذاریشون مهدکودک. بچه‌ها هم که بیدار نمی‌شن و دوست دارن بخوابن و من به یاد محمد سپهر ۵ ساله خودم می‌افتم که خواب‌آلود تحویل مهدش داده‌ام! طهماسبی ادامه می‌دهد: پرده‌ها رو کنار بزن، بذار آفتاب به صورتشون بتابه، آها! دیدی بیدارشدن... صبح شما بخیر!

طهماسبی ادامه می‌دهد: چیه؟ چرا اول صبحی اخمات توهمه... شیر سر رفته ریخته روگاز، فدای سرت! چیزی نشده، لبخند بزن اول صبحی، صبحت بخیر. دو شماره تلفن [phone] و ۲۲۰۵۰۰۰۹ پل ارتباطی مردم با برنامه است که طهماسبی می‌خواهد مردم نظرات خود را با برنامه در میان بگذارند. امیر زلف‌خانی (هماهنگی) اشاره می‌کند که ارتباط تلفنی با کارشناس برنامه برقرار است.

تنوع در برنامه‌سازی

فاطمه اقتداری (سردبیر و تهیه‌کننده) که مدتی است با این برنامه همکاری می‌کند، درخصوص موضوعات برنامه می‌گوید: موضوعات برنامه بیشتر اجتماعی است، اما با رویکرد این‌که صبح باید برنامه‌ای را به خورد شنونده بدهیم که اگر آن را شنید از ته دل راضی باشد، بیشتر دوست داریم انرژی بخش باشیم تا کسی که روز پرکاری را شروع می‌کند، با انرژی بیشتری کار خود را ادامه دهد. همچنین در کنار شور و نشاط صبحگاهی، آگاهی و اطلاعات کلی در امور مختلف را ارائه می‌کنیم که اگر شنونده آن روز، روزنامه به دستش نرسید، از وقایع روز باخبر باشد.

اقتداری ادامه می‌دهد: سلام ایران از بخش‌های متنوعی تشکیل شده و در آن، موضوعات مختلف از هواشناسی گرفته تا ورزش، مطرح شدن مسائل و آسیب‌های اجتماعی، طرح امنیت اجتماعی و مسائل مربوط به آن، محیط‌زیست، سبک زندگی، بیان اماکن تفریحی و زیارتی حتی فرهنگ کهن مردم، طبیعت‌گردی، سلامت اجتماعی و آرامش روانی جامعه و مهارت زندگی مورد بحث قرار می‌گیرد.

وقتی موسیقی شادی‌پخش می‌شود، فرصت را غنیمت شمرده و با مهدی طهماسبی درخصوص گویندگی برنامه می‌پرسم. طهماسبی بااشاره به این‌که سلام ایران یک برنامه صبحگاهی شاد است که رسالت اصلیش اطلاع‌رسانی است، می‌گوید: این برنامه، مختص تهران نیست، بلکه طوری چیده شده است که کل کشور آن را می‌شنود، بنابراین طوری باید آن را گویندگی کرد که طراوت صبحگاهی را به مخاطب خود انتقال دهد، هم مجری و هم ریتم برنامه باید به این امر کمک کنند که اگر غیر از این باشد، برنامه توفیقی در جلب مخاطب پیدا نمی‌کند.

او که گویندگی برنامه‌های مختلفی را همچون کوچه رادیو، صدای راهبران و حکایت قصه ظهر جمعه به عهده دارد، ادامه می‌دهد: برای اجرای برنامه، باید به یکسری اطلاعات مجهز باشید. حتما به روز باشید و این اطلاعات را به صورت رادیویی در اختیار مخاطب قرار دهید.

افتخار فعالیت برای مردم

حسین ماکنعلی که ده سال است سردبیری و تهیه‌کنندگی برنامه را به عهده دارد، می‌گوید: یکی از افتخارات من این است که در برنامه صبحگاهی رادیو ایران خدمت مردم عزیز بوده‌ام. همواره معتقدم سلام ایران برنامه موفقی بوده و هست و دوستان دیگر پرتوان‌تر و پرانرژی‌تر این وظیفه را ادامه خواهند داد. دوستان باید بدانند کار کردن در این ساعت برای مردم افتخار است.

ماکنعلی درخصوص موسیقی‌هایی که در دل برنامه استفاده می‌کرده، می‌گوید: چون ما ایرانی هستیم و هر کدام به یک قوم ایرانی کرد، لر، بلوچ، مازندرانی، گیلکی، خوزستانی، عرب و فارس تعلق داریم سعی کردم در برنامه بیشتر از موسیقی سنتی و محلی و در مرحله بعد غربی استفاده کنم، چون معتقدم ما انسان‌ها دوست داریم موسیقی مناطقی را که در آن زندگی می‌کنیم، بشنویم تا به آرامش برسیم. این موسیقی‌ها ریتم مناسبی برای لحظات صبحگاهی دارند.

ماکنعلی از سعید توکلی به‌عنوان یکی از تیزهوش‌ترین گوینده‌های رادیو یاد می‌کند و می‌گوید: در تاریخ رادیو نام گویندگان خوبی ثبت شده است که می‌توان سعید توکلی را در این رده نام برد. توکلی زحمت‌های زیادی در برنامه کشیده است که جای تشکر دارد. همچنین جا دارد از مصطفی طالبیان که ۲۰ سال است کار ارتباطات، تدوین و ویرایش گزارش‌های سلام ایران را انجام داده و می‌دهد، تشکر کنم.

از نامه‌نگاری تا نویسندگی

وقتی از ماکنعلی می‌پرسم چه کسی نویسنده برنامه شماست، می‌گوید: رمضانعلی میرزنجانی از پیشکسوتان رادیوست که طی این سال‌ها سلام ایران و قبل از آن دیگر برنامه‌های صبحگاهی رادیو ایران را نوشته است. ماکنعلی شماره میرزنجانی را می‌گیرد و با او همصحبت می‌شوم. رمضانعلی میرزنجانی که قبل از انقلاب همکاری خود را با رادیو (و با برنامه «فرهنگ مردم» که قدمتی پنجاه ساله دارد، شروع کرده است)، می‌گوید: آن زمان که من در گنبدکاووس زندگی می‌کردم، نوشته‌های خودم را برای برنامه فرهنگ مردم به وسیله نامه می‌فرستادم که آن کارها از رادیو خوانده می‌شد. همزمان با رادیو در روزنامه اطلاعات در ستون «انتقاد» قلم می‌زدم. از آنجا که دبیر دبیرستان بودم و ادبیات تدریس می‌کردم، بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۶۰ و با این که بازنشسته شده بودم، رادیو از من دعوت به همکاری کرد و با نوشتن متن‌های برنامه «خانواده» کار خود را به طور جدی آغاز کردم.

میرزنجانی ادامه می‌دهد: به مرور زمان در برنامه‌های دیگر ـ از جمله برنامه‌های صبح که یکی از برنامه‌های معروف رادیو بود ـ مشغول نوشتن شدم. بعد از مدت کوتاهی به‌عنوان اولین ویراستار رادیو، نوشته‌های دیگران را نیز ویراستاری می‌کردم. درست بود که دوره خاصی را ندیده بودم، ولی با جدیت کار خود را پیگیری می‌کردم. از همان روزهای اول کار، سبک نوشتن در لحظه را شروع کردم، چون برنامه‌ها انسجام واحدی نداشتند، نمی‌توانستم از قبل برای آن مطلب آماده کنم، بنابراین داخل استودیوی ضبط برنامه، زمین می‌نشستم و مطلب می‌نوشتم و آن را به دست گوینده می‌دادم تا در برنامه بخواند. وقتی برنامه‌ها چارچوب خاصی پیدا کرد، متوجه شدیم باید برنامه‌های صبحگاهی را متفاوت از برنامه‌های عصرگاهی حتی شامگاهی بدانیم. می‌توان گفت ما با تجربه‌هایی که در حین نوشتن به دست آورده‌ایم، نگارش رادیویی را با توجه به نیاز و ذوق مخاطب، زمان پخش و توانایی‌ها و قدرت بیان گوینده و مجریان برنامه به وجود آورده‌ایم. یادم است گاهی یک برنامه، یک مجری و گاه چند مجری داشت. آن زمان کارهایی انجام دادیم که در حال حاضر دیگران از آن الگو می‌گیرند.

میرزنجانی خاطرنشان می‌کند بعد از انقلاب اولین برنامه صبحگاهی را جواد آتش‌افروز با نام «سلام صبح‌بخیر» روی آنتن رادیو ایران فرستاد که مردم ارتباط خوبی با برنامه برقرار کردند و آن زمان تقریبا ۱۴ درصد مخاطب داشت که چند سالی ادامه پیدا کرد. بعدها برنامه‌های صبحگاهی رادیو ایران به عناوینی چون کار و زندگی، سرزمین من، سلام تهران و اکنون سلام ایران تغییر نام یافت.

آفت گویندگی

وقتی از فاطمه نیرومند، گوینده رادیو ایران که در گذشته این برنامه را اجرا کرده است، می‌خواهم برایم از گویندگی بگوید با اشاره به این‌که یکی از آفت‌های حرفه گویندگی که امروزه رسانه را مورد تهدید قرار داده، تقلید نابجا از استادان به جای یادگیری تکنیک‌هاست، توضیح می‌دهد: یک گوینده تنها یک مجری نیست، ولی مجری باید تسلط کامل بر توانمندی‌های یک گوینده داشته باشد.

او که پیش‌تر گوینده برنامه «سلام ایران» بود و اجرای برنامه‌هایی چون «کوچه رادیو»، «‌راه شب» و «گذر هفتم» رادیو ایران را نیز به عهده دارد، با بیان این‌که فن بیان و نداشتن لهجه از اصول اولیه برای ورود به حرفه گویندگی است، تصریح می‌کند: ممکن است گوینده‌ای دارای تحصیلات آکادمیک نباشد، ولی صدا، لحن و نحوه بیانش برای مردم قابل قبول و جذاب باشد.

نیرومند با اشاره به این موضوع که تفاوت زیادی بین تقلید کردن از استادان این حرفه و شاگردی کردن و کسب تجربه از بزرگان حرفه‌ گویندگی وجود دارد، ادامه می‌دهد: باید از استادان این حرفه لحن و آهنگ درست اجرا را فرا گرفت و بعد به دنبال پیدا کردن جایگاه درست صدا و لحن خود رفت تا بتوان در ادای مناسب کلمات و ویراستاری مطالب موفق بود.

از نیرومند در مورد گویندگی و اجرا در برنامه‌های طنز می‌پرسم که می‌گوید: مجری برنامه‌های طنز باید هنگام اجرا، حس شادی و لبخند را به مردم منتقل کند، در ضمن هر واژه‌ای که در برنامه‌های طنز مورد استفاده قرار می‌گیرد باید در کنار رساندن مفهوم واژه‌ها بتواند در ذهن مردم، آن واژه را به تصویر تبدیل کند، چون هر واژه‌ای در برنامه‌ طنز مبنا و باور معنایی مخصوص به خود دارد و بار معنایی هر جمله، انتقال حس شادی در کنار پرداخت درست واژه‌ها و انتقال مفاهیم به مردم است.

فاطمه نیرومند که در اجرای برنامه‌های زنده، تجربه‌های مختلفی را پشت سرگذاشته، در این زمینه خاطرنشان می‌کند: در برنامه‌های زنده تشخیص موقعیت و موضوعیت برنامه‌ها با توجه به شناخت خط‌ قرمزها، تجربه‌ و سیاست‌های برنامه، حد و مرز بداهه‌گویی یک گوینده را مشخص می‌کند.

پیگیری، لازمه گزارشگری

تینا میرکریمی گزارشگر می‌گوید: گزارش‌های سلام ایران در چند بخش دسته‌بندی می‌شود، یک بخش آن گزارش‌های زنده است که همکاران گزارشگر (آقایان علی رشیدی و عباس سنجری) زحمت آن را می‌کشند، اما بخشی از گزارش‌ها که تولیدی است، به منظور پیگیری موضوعات روز طراحی شده است. همچنین با پیشنهاد سردبیر برنامه به سراغ چهره‌های شاخص سیاسی، ورزشی و هنری کشور می‌رویم و راجع به موضوع برنامه با آنها صحبت می‌کنیم. در پنجشنبه‌های هر هفته بخش گزارش‌های فرهنگی را درخصوص مکان‌های دیدنی و جاذبه‌های گردشگری و صنایع دستی استان‌های مختلف کشور روی آنتن خواهیم برد.

میرکریمی که پنج سال است گزارشگر برنامه‌های مختلفی همچون گذر هفتم، شوقستان، چهره‌ها و بیشتر برنامه‌های ویژه و مناسبتی بوده است، می‌گوید: یک گزارشگر ابتدا باید روابط عمومی قوی و اطلاعات مناسبی درخصوص موضوع برنامه داشته و از پیگیری لازم تا رسیدن به نتیجه و جواب برخوردار باشد. من به‌عنوان گزارشگر، وقتی پس از پیگیری‌های زیاد به نتیجه می‌رسم به حسی خوشایند دست پیدا می‌کنم که قابل وصف نیست و این برایم بسیار لذتبخش است.

بـرنامه سلام ایران از شنبه تا پنجشنبه از ساعت ۶ و ۴۵ دقیقه به مدت یک ساعت و نیم توسط گروه جامعه رادیو ایران پخش می‌شود.

زهره زمانی