تجربه فیلیپین در بنگاههای كوچك و متوسط

در این مقاله نگاهی به تجربه فیلیپین خواهد شد. ۸۴ میلیون جمعیت فیلیپین در كشوری به مساحت ۳۰۰ هزار كیلومترمربع زندگی می كنند. علی رغم این تراكم جمعیت و احتمالاً به تبع از آن، محدودیت منابع، فیلیپین توانسته است پایه های اقتصادی در خور اهمیتی پی ریزی كند: تولید ناخالص داخلی ۳۵۶ میلیارد دلار، میزان رشد صنعتی ۴ درصد، صادرات ۳۵/۱ میلیارد دلار و واردات ۳۳/۵ میلیارد دلار. بااین حال میزان بیكاری فیلیپین اندكی بیش از ۱۰ درصد برآورد می شود و می توان گمان كرد كه یكی از دلایل اصلی تاكید این كشور بر بنگاههای كوچك و متوسط، راه اندازی موثرتر سازوكاری باشد كه بتواند از میزان بیكاری بكاهد. چنین می نماید كه دولت این كشور دقت خاصی هم درباره این بنگاهها داشته باشد چون تعریف عملیاتی كه از آنها به دست می دهد با بسیاری از دیگر كشورها متفاوت است.

در فیلیپین از دو معیار برای تعریف و شناسایی بنگاههای كوچك و متوسط استفاده می شود. معیار نخست شمار كاركنان تمام وقت شاغل در اینگونه بنگاههاست و دومین معیار میزان داراییهای ثبت شده بنگاههاست.

براساس دو معیار بالا، در فیلیپین آن دسته از واحدهایی بنگاه كوچك و متوسط شناخته می شوند كه شمار كاركنان تمام وقت آنها كمتر از ۲۰۰ نفر باشد و علاوه بر آن مجموع داراییهای ثبت شده آنها نیز بیش از ۴۰ میلیون پزو نباشد.

● نقش بنگاههای كوچك و متوسط در اقتصاد فیلیپین

بنگاههای كوچك و متوسط به عنوان موتور رشد اقتصادی فیلیپین شناخته می شوند. اقتصاد این كشور اساساً برمبنای ۸۲۰۹۰۴ شركت به ثبت رسیده در این كشور قرار دارد كه ۹۹/۶ درصد از همه كسب و كارها را دربر می گیرد. از این تعداد ۲۹۲۸ شركت (یعنی كمتر از ۰/۵ درصد) را شركتهای بزرگ تشكیل می دهند و ۳۲۷۲ شركت (یعنی كمتر از یك درصد) نیز به شركتهای متوسط اختصاص دارد. بقیه ۸۱۴۷۰۴ شركت دیگری كه در این اقتصاد فعالیت می كنند عموماً بنگاههای كوچك هستند. در سال ۱۹۹۷ و در پی بحران بزرگ اقتصادی در شرق آسیا فعالیتهای بسیاری از شركتهای بزرگ متوقف گردید اما این بنگاههای كوچك و متوسط بودند كه به فیلیپین كمك كردند تا این بحران را پشت سر گذارد. از این رو، بنگاههای كوچك و متوسط كلید توسعه صنعتی، منطقه ای و ملی برای فیلیپین محسوب می شوند.

بنگاههای كوچك و متوسط نقش مهمی در اشتغالزایی بر عهده دارند. این بنگاهها در حدود ۶۹/۹ درصد از مجموع نیروی كار كشور را در استخدام خود دارند و توانسته اند بیش از ۳۲درصد از ارزش افزوده اقتصاد را ایجاد كنند. علاوه بر آن بیش از ۶۰ درصد از صادرات این كشور به بخش بنگاههای كوچك و متوسط تعلق دارد. بخشی از این صادرات به صورت صادرات غیرمستقیم و در قالب پیمانكاریها و عرضه كالاهای نیمه شاخته شده به شركتهای بزرگ است.

نگاهی به ساختار اقتصادی فیلیپین نشان می دهد كه بخش خدمات بیشترین سهم را در اقتصاد این كشور دارد. این بخش شامل هتلداری، رستورانها و سایر خدمات مربوط به جهانگردی همچون حمل و نقل، تفریحات و غیره است. ۸۳/۷ درصد از بنگاههای كوچك و متوسط در بخش خدمات فعالیت دارند. پس از بخش خدمات نوبت به بنگاههای تولیدی می رسد كه ۱۵/۸ درصد از بنگاههای كوچك و متوسط را در بردارد و بخش كشاورزی از این نظر در رتبه سوم قرار گرفته است.

● برنامه های دولت

در كشور فیلیپین سازمانهای زیادی به رشد و توسعه بنگاههای كوچك و متوسط كمك می كنند. ضمن آنكه برخی شركتهای غیردولتی و غیرانتفاعی نیز در برخی زمینه ها از مساعدت به این شركتها دریغ ندارند. مهمترین خدماتی كه به این گونه بنگاهها ارائه می شود شامل خدمات اطلاعاتی، برنامه های آموزش مدیریت، فناوری و خدمات مالی است. از مجموع ۷۹ موسسه كمك كننده، ۲۱ بنگاه دولتی بوده و به اجرای برنامه های آموزشی و خدمات اطلاعاتی می پردازند و ۱۹ بنگاه دولتی نیز در مجموع، ۱۱۱ برنامه اعتباری و خدمات مالی را ارائه می كنند.

وزارت تجارت و صنعت فیلیپین جهت ترویج كارآفرینی و رشد بنگاههای كوچك و متوسط امور مربوطه را به اداره توسعه بنگاههای كوچك و متوسط BSMBDو(۱)واگذار كرده است. هدف BSMBD كمك به رشد و توسعه بنگاههای خرد، كوچك و متوسط در فیلیپین است. این اداره از برنامه ها و پروژه هایی حمایت به عمل می آورد كه نیازهای خاص بنگاههای كوچك و متوسط را در زمینه توسعه كارآفرینی، توسعه كسب و كار، بهبود بهره وری و تامین مالی برآورده می كنند.

● ماموریت و رسالت BSMBD عبارت است از:

ایجاد محیطی مناسب برای كمك به رشد و توسعه پایدار بنگاههای كوچك و متوسط در كشور؛

تدوین، اجرا و هماهنگ ساختن خط مشی ها، برنامه ها و خدمات لازم برای كمك به كارآفرینان و پشتیبانی از بنگاههای كوچك و متوسط؛

ایجاد پیوند قوی بین موسسات داخلی و خارجی در راستای تقویت بنگاههای كوچك و متوسط؛

BSMBD بخشهای متعددی دارد سه وظیفه اصلی را انجام می دهد:

۱ ) نمایندگی سیاستگذاری (در دفاع از حقوق كارآفرینان در مجامع قانونی و حقوقی)؛

۲ ) توسعه كارآفرینی؛

۳ ) توسعه شركتها.

در این رابطه توجه دولت فیلیپین به توسعه كارآفرینی از اهمیت زیادی برخوردار بوده و شامل موارد زیر است:

الف ) پروژه حمایت از كارآفرینان۲: ارائه خدمات مستقیم و غیرمستقیم، تقویت موقعیت كارآفرینی، جلب مشاركت سازمانهای مربوطه از مهمترین موارد مورد توجه در این پروژه است.

ب ) خدمات مشاوره و توسعه۳: این برنامه مشوق گسترش رویه های مدیریتی و فنی مورد استفاده در سطح جهانی است كه قابلیت رقابت جهانی بنگاههای كوچك و متوسط را نیز افزایش می دهد.

ج) برنامه توسعه كارآفرینی منطقه ای مبتنی بر شایستگی از طریق تشكل كارآفرینان۴: هدف این پروژه كمك به كارآفرینان در مناطق شهری و نیمه شهری فیلیپین است.

د ) برنامه اعتباری تالونگ ساتائو برای فقیرترین افراد۵: هدف این برنامه تامین مالی كارآفرینانی است كه به فقیرترین خانواده ها تعلق دارند.

ه) برنامه تامین معیشت بخشی۶: این برنامه در جهت افزایش درآمد و بهبود شرایط معیشتی بخشهای محروم مانند كارگران، جوانان، افراد فقیر روستایی، زنان و دهقانان تلاش می كند و كمكهای بلاعوضی را برای ایجاد كار و منبع درآمد به آنها اعطاء می كند.

و) كمك به برنامه توسعه شركتهای خرد۷: این برنامه كه توسط مجلس سنا و مجلس نمایندگان به تصویب رسیده است معطوف نیازهای گروههای محروم و یا بنگاههای تازه تاسیسی است كه نمی توانند از نظر مالی به اندازه كافی سرمایه گذاری كنند.

ز ) قانون صنعتی كردن منطقه ای۸: هدف این برنامه كمك به ایجاد صنایع تولیدی یا پردازش كالا در مناطق شهری است.

ح ) برنامه توسعه انتقال فناوری صنعتی به بنگاههای كوچك و متوسط۹: قانون حمایت از بنگاههای كوچك و متوسط در اوایل سال ۱۹۹۱ تصویب شد. براساس این قانون «شورای توسعه بنگاههای كوچك و متوسط»۱۰ و «شركت ضمانت مالی برای تاسیس بنگاههای كوچك و متوسط»۱۱ تشكیل گردید و بانكها نیز موظف شدند تا سالانه وجوهی را برای ایجاد بنگاههای كوچك و متوسط به صورت وام در اختیار متقاضیان قرار دهند.

شورای توسعه بنگاههای كوچك و متوسط بالاترین مرجع سیاستگذاری برای توسعه بنگاههای كوچك و متوسط است و مسئولیت رشد، گسترش و توسعه این بنگاهها در سطح فیلیپین را برعهده دارد. این شورا دارای چندین بخش است كه عبارتند از: علوم و فناوری، كشاورزی، محیط زیست و منابع طبیعی، نیروی كار و اشتغال، تضمین و تامین مالی بنگاههای كوچك و متوسط و بخش تجارت و صنعت كه ریاست شورا را نیز برعهده دارد.

دو كمیته تحقیقات و سیاستگذاری و همچنین كمیته طرح و برنامه نیز با ریاست بخش خصوصی اهداف این شورا را در جهت توسعه بنگاههای كوچك و متوسط پیش مــــی برند.

پانوشتها

۱ - BUREAU OF SMALL AND MEDIUM BUSINESS DEVELOPMENT (BSMBD).

۲ - ENTREPRENEUR SUPPORT PROJECT (ESP).

۳ - IN - PLANAT CONSULTANCY SERVICES (IPICS).

۴ - COUNTRYSIDE ENTREPRENEURSHIP DEVELOPMENT PROGRAM - COMPETENCY - BASED ECONOMIES THROUGH FORMATION (CEDP - CEFE).

۵ - TULONG SA TAO CREDIT PROGRAM FOR POOREST OF THE POOR.

۶ - SECTORAL LIVELIHOOD PROGRAM (SLP).

۷ - ASSISTANCE TO MICRO - ENTERPRISE DEVELOPMENT PROGRAM (AMEDP).

۸ - COUNTRYWIDE INDUSTRIALIZATION ACT.

۹ - SMALL AND MEDIUM INDUSTRIAL TECHNOLOGY TRANSFER DEVELOPMENT PROGRAM (SMITTDP).

۱۰ - SMALL AND MEDIUM ENTERPRISE DEVELOPMENT (SMED).

۱۱ - SMALL BUSINESS GUARANTEED AND FINANCE CORPORATION (SBGFC).