آب دارد سربالا می رود

مدتی است سازمان سینمایی از ساخت فیلمی درباره زندگی لاله صدیق خبر داده است افراد و مراکزی با ساخت این فیلم اعلام مخالفت کرده و کمیسیون فرهنگی مجلس نیز موافقت خود را مشروط به خواندن فیلمنامه و تایید آن کرده است

مدتی است سازمان سینمایی از ساخت فیلمی درباره زندگی لاله صدیق خبر داده است. افراد و مراکزی با ساخت این فیلم اعلام مخالفت کرده و کمیسیون فرهنگی مجلس نیز موافقت خود را مشروط به خواندن فیلمنامه و تایید آن کرده است.

۱. مدتی است که بخش سینمایی وزارت ارشاد اعلام کرده که می خواهد فیلمی در باره زندگی خانم لاله صدیق صرفا برای مخاطبان خارج از ایران بسازد و تصویر زن ایرانی را در ذهن جهانیان اصلاح کند. افراد و مراکزی اعلام کرده اند که با این کار مخالفند و کمیسیون فرهنگی مجلس نیز گفته اعلام کرده که به شرط خواندن فیلمنامه و تایید آن، با ساخت فیلم موافق خواهد بود. با یک نگاه به قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، می توان به روشنی فهمید که وزارت ارشاد از طرف قانونگذار، موظف به انجام فعالیت‌های نظارتی، هدایتی و حمایتی در زمینه امور فرهنگی و هنری است. در کنار سه بند قانون که صراحتا وظیفه نظارتی و هدایتی برای وزارت ارشاد ذکر شده، حتی یک کلمه یا مفهموم تلویحی از «تولید» آثار هنری ذکری به میان نیامده است. همچنان که هیچ جا حرفی از وظایف و تعهدات ارشاد در زمینه تعیین «کمیت تولیدات آثار هنری» یا «کنترل بازار» به میان نیامده است. یعنی اگر فرض کنیم که در سال فقط یک فیلم سینمایی ساخته شود، یا به جای آن، صد فیلم تولید شود، وزارت ارشاد مسئولیتی در قبال کم یا زیاد شدن شمار تولیدات در برابر قانون و مردم ندارد.

اما بر اساس همین قانون، موظف است چه یک فیلم ساخته شود و چه صد فیلم، بر محتوای آن نظارت داشته باشد و نحوه نظارت و حدود آن هم تعریف شده است. به این ترتیب، اگر مثلا در سال گذشته فیلم هایی با مضامین ضد خانواده و خیانت زن و شوهر به یکدیگر ساخته شده است که بنا به قول آقای شمقدری، صرفا با اعلام محدودیت سنی برای مخاطبان قابل نمایش است، معنی اش این است که وزارت ارشاد به وظایفش در کنترل و نظارت بر مراحل پیش از تولید عمل نکرده است. گاهی شاهدیم که مثلا معاون امور سینمایی وزارت ارشاد، بیش از آن که مراقب کیفیت محتوایی فیلم هایی از این دست باشد، گزارش می دهد که تاکنون مثلا چهل فیلم در حال تولید است و تا پاییز ان شاالله به صد فیلم می رسد! و با ارائه این آمار در صدد است که اثبات کند وزارت ارشاد دارد خوب کار می‌کند. گویی ارشاد یک موسسه فیلمسازی است!

در حالی که آنچه مسئولیت مصرح و مستقیم ارشاد است، کمیت تولیدات نیست. اتفاقا اشکال اصلی دقیقا از جایی شروع می شود که وزارت ارشاد درباره ساخت فیلم هم احساس تکلیف می کند.

۲. حال ببینیم وزارت ارشاد برای ساخت چه فیلمی احساس تکلیف کرده است. هم اکنون که پای یکی از تولیدات ارشاد به محافل و مجالس باز شده است، به راحتی می توان به عنوان یک مطالعه موردی، بعضی از غلط های مصطلح مدیریتی و سیاستی را در حوزه فرهنگ و هنر کشور که موجب اشکالات و انحرافاتی نه چندان کوچک می شود، مشاهده کرد. این یادداشت، بر مبنای فیلم لاله، به شرح یکی از این اغلاط مصطلح می پردازد. آن طور که در خبرها آمده است، آقای شمقدری، رییس سازمان سینمایی(چه بر اساس تدبیر شخصی یا بر اساس دستور مقامات بالاتر، که فرقی هم ندارد) تصمیم گرفته فیلمی را بر اساس زندگی و فعالیت‌های یک بانوی رالی سوار تولید کند. فرض کنیم که الگوی داخلی و خارجی زن موفق ایرانی، یک بانوی رالی سوار است. فرض کنیم که برای خارجی ها مهم است که بدانند زنان ایرانی اصولا علاقه مند مسابقات رالی هستند و کاملا هم موفقند. بحث از جایی ایجاد می شود که در این کار، پای یک تهیه کننده بدسابقه که در کارنامه‌اش تولید فیلم‌های غیر اخلاقی وجود دارد در میان است. مخالفت عمده مخالفان نیز از همین جا شروع می شود.در پاسخ به این انتقادات، استدلال آقای شمقدری این است که این فرد، مستقیما در ساخت آن فیلم‌ها نقشی نداشته و فقط امکانات شرکتش را در اختیار گذاشته است.

بعد، برای اثبات این ادعا مجبور می‌شود دوره‌هایی آموزشی در باره مراحل ساخت فیلم و پیش تولید و پس تولید برای منتقدانش برگزار کند و توضیح دهد که تهیه کننده موصوف، فقط در مراحل پس از تولید، امکانات موسسه‌اش را در اختیار گذاشته است و گناهی متوجه شخص او نیست. البته صنعت اتومبیل رانی را هم در استدلالش بی نصیب نمی گذارد و اشاره می کند که آقای اسی نیک نژاد نهایتا یک قطعه ساز بوده است.(که البته ما که در این تشبیه، وجه شبه را نیافتیم!) ادعای بی اطلاعی آقای نیک نژاد از محتوای فیلم های ساخته شده در موسسه اش، قابل قبول نیست. لازم است به مسئولین سینمایی که خود بهتر این موضوع را می دانند یادآوری کرد که ساخت فیلم های غیراخلاقی در سراسر دنیا و البته در آمریکا تابع قوانین و قواعدی است و از پروتکل هایی پیروی می کند که همه دست اندرکاران این فیلم ها، چه فعالان تولید و چه پس از آن، از محتوای این فیلم ها آگاهی کامل دارند و تعهداتی را برای انجام این امور در حال و آینده می پذیرند و اعلام می کنند. و از آن جا که این صنعت، یک سوداگری بسیار سودآور است، قوانین آن بسیار جزیی تر و دقیق تر است که برای پرهیز از خیلی مسائل، از بازگو کردن یا پرداختن به جزییات خودداری می کنیم. فعالان این گونه سرگرمی و صنعت غیر اخلاقی، در خود جامعه سینمایی دارای سطح بندی مشخص هستند و چارچوب هایی برای زندگی و فعالیت های اجتماعی و سیاسی شان در همان جامعه به ظاهر آزاد تعریف شده است. از جمله این که مثلا این افراد مادام العمر از عضویت در موسسات خیریه و نیز حق تاسیس مراکز نگهداری کودکان یا مدیریت و فعالیت در آموزشگاه ها و مدارس محرومند.

۳. یک جمع بندی: تردیدی نیست جای بعضی چیز ها عوض شده است.

یک تهیه کننده فیلم های بدنام، مامور تولید فیلمی شده که می خواهد مقام زن ایرانی را به دنیا معرفی کند.

آقای شمقدری که وظیفه اش نظارت و حمایت است، و کارنامه سال گذشته اش نشان از توفیق در همین کار را هم ندارد، برای تولید فیلم آستین بالا زده و با پیش بینی مبلغی که در مصاحبه با پایگاه اینترنتی خانه ملت بیش از دو و نیم میلیون دلار اعلام کرده، قصد دارد فیلمی بین‌المللی بسازد.

جالب تر از همه این ها، اعلام شده که کمیسیون فرهنگی که وظیفه اش ظاهرا قانون گذاری و نظارت است، مشغول خواندن و تصویب فیلمنامه لاله شده است!

فکر نمی کنید آب دارد سر بالا می رود؟!

نویسنده : علی امامی