اهمیت و پاداش قرض دادن به بندگان خدا

خداوند انسان ها را به برادری و نوع دوستی همدیگر دعوت نموده است و اینکه در لحظات سخت و مشکلات زندگی دست نیازمندان را گرفته و جامعه را به سوی سعادت سوق دهند. همواره خداوند انسان …

خداوند انسان ها را به برادری و نوع دوستی همدیگر دعوت نموده است و اینکه در لحظات سخت و مشکلات زندگی دست نیازمندان را گرفته و جامعه را به سوی سعادت سوق دهند. همواره خداوند انسان ها را با دارایی های مادی و مالی آنها آزمایش می کند تا میزان ایمان آنها سنجیده شود. در این مسیر کسانی که بخشی از اموال خود را در راه خدا به انسان های نیازمند و آبرومند قرض دهند مورد لطف و عنایت خدا قرار می گیرند.‏

در قرآن کریم جمع آوری مال و زراندوزی به خودی خود مذموم شمرده شده است، چرا که تکاثر و انباشت مال موجب تمرکز ثروت در حیطه قدرت فرد یا افرادی خاص می شود. آیاتی را که در این باره نازل شده است، به دو دسته می توان تقسیم کرد: آیاتی که بیان کننده عصیان گری انسان ها در اثر انباشت مال است؛ چنان که اشراف و سران قوم و مخالفان انبیاء که قرآن از آنان به بدی یاد کرده است با ثروت اندوزی اموال فقرا به این مرحله رسیده بودند. «ولو بسط الله الرزق لعباده لبغوا فی الارض و لکن یترل بقدر ما یشاء». آیاتی که به انحطاط اخلاقی و تربیتی ناشی از مال اندوزی مربوط است. «الهئکم التکاثر». که به غفلت در اثر

زیاده خواهی اشاره دارد و به وضوح انحطاط اخلاقی در پی مال اندوزی را بیان می کند. پس انسان ها نباید در زندگی مادی و دنیوی، حریص و طمعکار باشند. بلکه می توانند با انجام اعمال صالح و نیک چون قرض دادن و وام دادن بدون بهره به نیازمندان در مسیر لطف و عنایت خداوند قرار گیرند. ‏

در قرض دادن، فرد بخشی از مال را جدا می کند و در اختیار تقاضا کننده آن قرار می دهد. واژه قرض ۶ بار در قرآن آمده و در تمام موارد با وصف «حسن» همراه گشته است و اشاره به آداب انفاق در راه خدا دارد که برای ترغیب افراد و تحریک آنان، خداون آن را به منزله قرض دادن به خود یاد کرده است. «کیست که به خدا قرض نیکویی دهد تا او چند برابر بر آن بیفزاید؟» او که مالک حقیقی است، از بندگان وام می گیرد و جندین برابر پاداش می دهد و این نهایت لطف پروردگار است.‏

شایسته است ذکر شود همان گونه که قرض دادن به خدا پاداش فراوان دارد، قرض الحسنه و وام بدون بهره به بندگان خدا نیز پاداشی بس بزرگ دارد.

امام صادق (ع) پاداش قرض دادن به بندگان نیازمند را از صدقه بالاتر می داند و می فرماید: «بر در بهشت نوشته است: پاداش قرض ۱۸ برابر و صدقه ۱۰ برابر است، چه اینکه قرض جز به دست نیازمند نرسد، در حالی که صدقه چه بسا به غیر نیازمند برسد.» رسول خدا (ص) در نکوهش خودداری از قرض دادن می فرماید: «هر کس از قرض دادن به برادر مسلمان نیازمندش دریغ ورزد، خداوند بوی بهشت را بر او حرام می کند.» ‏پاداش قرض دادن از صدقه بیشتر است، زیرا قرض به طور معمول به دست نیازمند می رسد، در حالی که چه بسا صدقه به کسی رسد که گدایی پیشه اوست و نیازی ندارد، چنان که در حدیث بالا به آن اشاره شده است. انسان های آبرومندی که هرگز حاضر به گدایی نیستند، به هنگام نیاز قرض می گیرند. در نتیجه شخصیت آنان حفظ می شود. برخلاف صدقه، پولی که به منزله قرض پرداخت می شود، به صاحبش باز می گردد و گره از کار نیازمند دیگر می گشاید. از نظر اجتماعی، صدقه دادن بی حد و مرز عامل رواج گدایی، تنبلی و راه درآمد نامشروعی برای عده ای فرصت طلب است، در حالی که گیرنده قرض، خود را موظف به کار و تلاش می بیند و جامعه به پویایی و حرکت می رسد.

حجت احمدی