دغدغه روان, بینندگان جان و مجری مهربان

به بهانه تماشای جنگ شبانه « دو قدم مانده به صبح »

چه بخواهیم چه نخواهیم، شیوه زندگی در دوره مدرنیسم و فرامدرنیسم عوض شده و بسیاری از عادات معمول ما را هم دچار تغییرات بزرگ و کوچک کرده است.

بسیاری از ما علاقه داریم که ساعات پایانی شب را که معمولاً لحظات آرامش و خلوت است به مطالعه اختصاص دهیم و برویم سراغ کتابها و مطالبی که خواندن یا نوشتن آنها انگار خوراک روحمان است و به ما آرامش می دهد.

اما این آرزویی است که به دلیل همان اقتضائات عصر مدرن و خستگیها و مشغله های مختلف به راحتی محقق نمی شود. یکی از همین مشغله ها که در بسیاری موارد هم تبدیل به یک سرگرمی کاذب و بازدارنده می شود، تلویزیون است، اما گاهی اوقات هم اتفاق می افتد که همین جعبه جادویی کارهای بزرگی انجام می دهد و حتی می آید و تا حدودی خلا مطالعه آخر شب را برای آدم پر می کند.یکی از همین برنامه ها که به جرأت می توان گفت، از بهترین و مؤثرترین جنگهای شبانه ای است که در این سالها از سیما پخش شده، برنامه «دو قدم مانده به صبح» است که از شبکه چهار سیما پخش می شود.

این مجله ادبی، علمی، هنری و فرهنگی ویژگیهای مختلفی دارد که باعث تمایز آن از سایر برنامه های مشابه می شود. چنانکه از برنامه های پخش شده از این جنگ شبانه پیداست، سازندگان «دو قدم مانده به صبح» هدفی دارند و برای رسیدن به هدف خود به خوبی تلاش کرده اند، بر خلاف بسیاری دیگر از برنامه های شبانه که رک و راست آمده اند تا وقت خودشان و مخاطبان تلویزیون را تلف کنند، ساعتی از جدول پخش یک شبکه را پر کنند و فقط همین!

راستش را بخواهید با وجود اینکه «دو قدم مانده به صبح» از ساعت ۲۳ و ۱۵ دقیقه شروع می شود و گاهی تا یک و نیم بامداد طول می کشد و با وجود همه خستگیهای روزانه، حیفم می آید که از تماشای آن محروم بمانم!

اجرای بسیار صمیمی و زیبای «محمد صالح علاء» اولین شاخصه این برنامه است که می تواند مخاطب را پس از یکی دو شب تماشای برنامه، مشتری همیشگی آن کند.

شخصاً کمتر دیده ام که یک مجری تا این حد با تواضع و مهربانی در مقابل بینندگان تلویزیون قرار بگیرد و دایم با کلمات و تکیه کلامهای خاصی که دارد، توجه مخاطب را به این نکته باطنی جلب کند که این برنامه آمده است تا همراه مخاطب باشد، دوست او باشد و هم صحبتی باشد برای ساعات خلوت نیمه شب و تنهایی او.

و اینکه نیامده است تا برای مخاطب، کلاس بگذارد، حالا یا کلاس درس و یا کلاس گذاشتن از آن نوع دیگر که متأسفانه یکی از رواج دهندگان آن هم بعضی از برنامه ها و چهره های تلویزیونی هستند.

«دو قدم مانده به صبح» هر شب دو بخش گفتگوی کارشناسی و تخصصی دارد که معمولاً با تنوعی هدفمند در کنار هم قرار می گیرند. طی این گفتگوها که بین یک کارشناس مجری و یک مهمان در حوزه ای خاص مثلاً سینما، ادبیات، تاریخ، فلسفه و... برگزار می شود، واقعاً بحثهای جالب توجه و قابل استفاده ای مطرح می شود که به دلیل عمق آن و از طرفی در نظر گرفتن سطح عمومی مخاطب (البته مخاطب تقریباً خاص) بسیار جذاب است. در این میان مجری اصلی برنامه هم تا حد امکان در این مباحثه کارشناسی مداخله نمی کند و بر خلاف برخی برنامه های دیگر، تلاش نمی کند که اطلاعات نداشته خود را در مقابل یک شخصیت علمی یا فرهنگی به رخ بکشد!

این یکی از نکات قوت بزرگ این برنامه است که باعث می شود مخاطب احساس کند سازندگان برنامه برای وقت او ارزش قائل شده اند و از چهره هایی در جایگاه مهمان و کارشناس مجری دعوت کرده اند که در حوزه خود صاحب نظرند.

در یکی از برنامه های اخیر «دو قدم مانده به صبح» که چندی پیش پخش شد، دکتر علی اکبر ولایتی در جایگاه مهمان برنامه با صحبتهای جذاب خود درباره بحث تاریخی زبان فارسی به بخشی از تاریخ زبان سرزمینمان پرداخت که بسیار جالب و قابل استفاده بود. یا گفتگوی خوبی که فریدون جیرانی با حسن فتحی درباره سریال جذاب مدار صفر درجه داشت و توضیحات قشنگ حسن فتحی درباره این سریال و زندگی و آثارش.

از دیگر بخشهای جذاب این جنگ شبانه، داستانکهای بسیار کوتاه تصویری است که در قالب نماهنگهایی با متنهای شاعرانه و مناسب حال و احوال آخر شب و با صدای چهره های سرشناس سینما و تلویزیون پخش می شود. نماهنگهایی که به همان راحتی که یک شعر زیبا، آدم را با خودش پرواز می دهد، در سکوت تنهای نیمه شب، روح مخاطب را دچار تموج احساس و خیال می کند.

محمد صالح علاء دایم می گوید: «بینندگان جان»، اما از تکرار مداوم این تکیه کلام، نه خودش و نه مخاطبان برنامه خسته نمی شوند و این خود نشانه برقراری ارتباط است.

و به راستی چه چیزی از برقراری یک ارتباط صمیمی و سازنده مهمتر است؟او و همکارانش، به قول صالح علاء، دست به سینه در مقابل بینندگان جان نشسته اند تا به خواست آنها پاسخ دهند و این همان هدفی است که رسیدن به آن می تواند ضامن موفقیت یک برنامه تلویزیونی باشد.

سید مصطفی حسینی راد