تأملی بر مؤلفه های سرمایه اجتماعی قرآن مجید

قرآن کریم شامل امور اجتماعی و معنوی است، و به عنوان یک دارایی جمعی باعث تقویت نظم اجتماعی و الهی و جلوگیری از افول سرمایه اجتماعی می شود. این کتاب الهی باعث ترویج همدلی، و اعتماد …

قرآن کریم شامل امور اجتماعی و معنوی است، و به عنوان یک دارایی جمعی باعث تقویت نظم اجتماعی و الهی و جلوگیری از افول سرمایه اجتماعی می شود. این کتاب الهی باعث ترویج همدلی، و اعتماد ، افزایش همکاری بین افراد جامعه و تقویت تعامل و ارتباطات انسانی و اخلاقی می گردد.

قرآن کریم به عنوان یک سرمایه اجتماعی مجموعه ای از دستورالعمل های اخلاقی، اجتماعی و ارزشی است، که در برگیرنده مجموعه ای از امکانات حقیقی است که کمک شایانی به اجتماعی شدن افراد می کند. قرآن کریم به عنوان یک منفعت عمومی سرمایه اجتماعی، نقش ارزنده ای در ایجاد اعتماد و اطمینان در زندگی بشریت دارد.

قرآن کریم در سطوح "خرد، میانی و کلان" روابط فردی و درون شبکه ای، هنجارها و ارزش های غیر رسمی، احساس تعهد و اعتماد دوجانبه به هنجارها و ارزش های مشترک،حس تعلق و پیوستگی اجتماعی، اعتماد و اطمینان به اعضای خانواده،دوستان،خویشاوندان،همکاران، همکاری و تعاون، مشارکت سیاسی و اجتماعی در جامعه را مورد تأکید قرار می دهد. مشورت یکی از مؤلفه های قرآنی در تقویت سرمایه اجتماعی و پیوندهای اجتماعی نقش مؤثری در شکوفایی استعدادها،احساس عزت نفس،خودباوری،ایجادمحبت و علاقه،پرورش شخصیت و رشد اجتماعی افراد دارد.

نماز به عنوان یک مؤلفه دیگر سرمایه اجتماعی در قرآن و آیین شریعت اسلامی در جلوگیری از کاهش آسیب ها و بی هنجاری های اجتماعی و تقویت افزایش همبستگی گروهی، یکدلی یا همدلی، تعاون و اعتماد اجتماعی و اطمینان نقش موثری دارد.حُسن خلق و خوش رفتاری از دیگر مؤلفه های قرآنی عامل مهم مردمداری و تقویت سرمایه اجتماعی است. اخوت و همدلی دیگر مؤلفه سرمایه اجتماعی قرآنی در تقویت رشد و توسعه اخلاق و رفتار اجتماعی نقش ارزنده ای دارد.

در واقع وجود الفت و حق اخوت میان افراد جامعه ،مهرورزی، همراهی و همکاری، مهربانی، دلسوزی و اعتماد را این مولفه معنوی و اخلاقی بسط می دهد. وقف به عنوان یکی دیگر ازمؤلفه های سرمایه اجتماعی قرآن، می تواند منجربه توسعه اقتصادی- اجتماعی جامعه شود.تأثیر ارزنده ای برحوزه سرمایه انسانی می گذارد و موجب تقویت روح جمعی، گسترش ارتباطات اجتماعی، توجه عمیق به پیوندهای شبکه اجتماعی، دوستی گسترده و زندگی جمعی و... خواهد شد.

دروغ از آسیب های مخرب سرمایه اجتماعی منجربه سوءظن و بدبینی، بی اعتمادی ونفاق خواهد شد. بی تقوایی در افول سرمایه اجتماعی، همراه با عدم امنیت، بی اعتمادی و عدم سلب اطمینان در بین امت اسلامی می شود،همچنین موجب رشد انحرافات جنسی و اجتماعی در جامعه، بی اعتمادی ،اباحه گری، الگوهای فسادبرانگیز و فحشاء آلودخواهد شد. عهد شکنی و پیمان شکنی، بدقولی و زیر قول و قرار زدن تفرقه میان افراد جامعه و اقوام یک ملت، اختلافات قومی، گرانفروشی و کم فروشی، استکباریزه شدن و گسترش ظلم و ستم فراگیر، بروز رفتارهای هنجارشکنانه چون قتل ناشی از بی تقوایی است. غیبت از دیگر مؤلفه ها یک نوع ترور شخصیتی و انسانی است، باعث بدبینی در میان افراد شده و پیوندهای اجتماعی را می گسلد.

محمد حسن شربتیان