حماسه حسینی

نگاهی به ادوار شعر فارسی نشان می دهد, در هر دوره به فراخور موضوع و محتوای شعر قالب یا قالبهای خاصی مورد اقبال شاعران قرار می گرفته است چنان كه در دوره سبك خراسانی به تناسب شعر مدحی «قصیده» بیش از دیگر قالبها مورد توجه قرار می گیرد یا در دوره سبك عراقی «غزل» قالب مطرح شعر فارسی است

نگاهی به ادوار شعر فارسی نشان می‌دهد، در هر دوره به فراخور موضوع و محتوای شعر قالب یا قالبهای خاصی مورد اقبال شاعران قرار می‌گرفته است. چنان كه در دوره سبك خراسانی به تناسب شعر مدحی «قصیده» بیش از دیگر قالبها مورد توجه قرار می‌گیرد. یا در دوره سبك عراقی «غزل» قالب مطرح شعر فارسی است. در دوره انقلاب اسلامی همان طور كه می‌دانیم بعضی از قالبهای شعری دوباره احیا شدند. یكی از این قالبها «رباعی» است. این قالب به دلیل ظرفیتهای ویژه‌اش تا مدتها پابه‌پای قالب «غزل» جلوه‌گاه تجلی اندیشه و احساس شاعران این دوره بوده است. حسن حسینی از شاعرانی است كه نسبت به هم‌نسلان خود سهم بیشتری در احیای این قالب داشته است. از این شاعر تا‌كنون دو مجموعه منتشر شده است و قطعاً آثار منتشر‌نشده این شاعر در آینده در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. مجموعه اول كه «هم‌صدا با حلق اسماعیل» نام دارد در فروردین سال۱۳۶۳ به همت حوزه هنری به زیور طبع آراسته شده است. مجموعه شعر دیگر این شاعر «گنجشك و جبرئیل» است كه بیشتر شعرهای عاشورایی این شاعر را در بر می‌گیرد كه البته در این كتاب نیز در چند شعر به موضوع شهید و شهادت پرداخته است. در اینجا با نگاهی اجمالی به این دو مجموعه به بررسی شعر این شاعر فقید می‌پردازیم.

موضوع و محتوا:

حسن حسینی مانند دیگر شاعران دفاع مقدس، شاعری متعهد است‌،‌ به همین دلیل موضوع و محتوا در شعر وی در درجه اول اهمیت قرار دارد. نگاهی به كتاب «هم‌صدا با حلق اسماعیل» نشان می‌دهد درصد بسیار زیادی از اشعار آن درباره دفاع مقدس، انقلاب و شخصیتهای آن سروده شده‌اند. در اینجا به بعضی از موضوعاتی در شعر حسن حسینی به آن پرداخته شده است اشاره می‌كنیم:

۱)شهید و شهادت

شهید و شهادت از موضوعات محوری شعر حسینی است. مهم‌ترین نكته‌ای در پرداختن به این موضوع به چشم می‌خورد نگاه دینی و عرفانی وی به این موضوع است.

هر چند شاخه‌های ز طوفان شكسته‌اند

هر چند شعله‌های به ظاهر افسرده‌اند

روزی‌خوران سفره عشق‌اند تا ابد

ای زندگان خاك مگویید مرده‌اند

در این ابیات بهره‌گیری از مضمون قرآنی «زنده بودن شهدای راه خدا» به چشم می‌خورد. در جاهای دیگر برای توصیف شهید از فرهنگ صوفیانه و عارفانه ادب فارسی بهره گرفته است و شهیدان را همچون عارفان و سالكانی می‌بیند كه در راه معشوق از هیچ چیز دریغ نمی‌كنند.

آیین خانقاه شهیدان عشق

صف عارفان غزل‌خوان عشق

چه جانانه چرخ جنون می‌زنند

دف عشق با چرخ خون می‌زنند

سر عارفان سرفشان دیدشان

كه از خون دل خرقه بخشیدشان

در نگاه حسینی به شهید و شهادت كمتر موضوع سوگ مطرح می‌شود و عموماً شهادت در كلام وی رنگ حماسه به خود می‌گیرد. حماسه‌ای كه بی‌هراس از مرگ آن را به سخره می‌گیرد.

كس چون تو طریق پاكبازی نگرفت

با زخم نشان سرفرازی نگرفت

زین پیش دلاورا كسی چون تو شگفت

حیثیت مرگ را به بازی نگرفت

۲)رزمندگان و نگاه حماسی

ستایش از دلاوریهای رزمندگان جبهه‌های جنگ از دیگر موضوعات شعر حسینی است. رزمندگان در بیان وی دلیر مردانی‌اند كه از مرگ هراسی به دل راه نمی‌دهند و از رخوت و سستی به دورند. ستیز با ظلمت و بشارت طراوت و امید از ویژگیهای رزمندگان در كلام زنده‌یاد حسینی است:

این طرفه مردانی كه خصم خوف و خواب‌اند

به حلق ظلمت خنجر تیز شهاب‌اند

بر خاك می‌غلتند و گل می‌روید از خاك

روح بهاران شوكت باران و آبُ‌اند

خصم شب تار و پاسدار سحرند

شیران حریم بیشه‌زار سحرند

با حنجره‌شان سرود سرخ فلق است

فریاد بلند آبشار سحرند

۳)تجلی فرهنگ عاشورا

حسن حسینی شاعری شیعی است و انقلاب و جنگ را نهضتی می‌داند كه ادامه‌دهنده راه امام حسین(ع) است. از این منظر نگاه وی به وقایع انقلاب برگرفته از فرهنگ غنی عاشورا است. وی رزمندگان را یاورانی می‌داند كه به ندای «هل من ناصر» سیدالشهدا پاسخ گفته‌اند:

دیروزت اگر رو به قتال آوردیم

در پاسخ تو زبان لال آوردیم

امروز به خیمه‌گاه آن دعوت ناب

صد علقمه لبیك زلال آوردیم

لب تشنه‌ام از سپیده آبم بدهید

جامی ز زلال آفتابم بدهید

من پرسش سوزان حسینم یاران!

با حنجر عشق جوابم بدهید

تلفیق فرهنگ عاشورا با انگیزه‌های میهنی و دفاع از كیان خود جایگاه ویژه‌ای در شعرهای حسن حسینی به خود اختصاص داده است.

---