نگاهی به سومین جشنواره فیلم کوثر فرصت هایی که به وجودآمد فرصت هایی که سوخت

سومین جشنواره فیلم کوثر از ۲۰ تا ۲۳ آذر ماه در مشهد مقدس برگزار شد و برگزیدگان خود را معرفی کرد در این گزارش تلاش داریم تا با نگاهی به این جشنواره, فرصت هایی که به وجود آمد را مورد تدقیق و فرصت هایی که سوخت را مورد اشاره قرار دهیم

این یک ضرورت است که سینما به جایگاه زن و مسائل مربوط به آن بپردازد البته نه از این جهت که زنان نیمی از جامعه هستند که در آن صورت می بایست جداگانه به مسائل مردان بپردازد و جشنواره ای مخصوص آقایان برگزار کرد، بلکه از آن جهت که زنان بسترساز همه مسائل فرهنگی و اجتماعی هستند.

اما واقعیت این است که سینمای ایران چه پیش از انقلاب و چه پس از انقلاب، به زنان یا سیاه و سفید نگاه کرده و یا پرداختن به مسائل زنان با حضور زن در سینما خلط شده و برخی این طور تصور کردند که صرف حضور زن در سینما به معنای اهمیت دادن به زنان و پرداختن به مسائل آنهاست. شاید از همین رو بوده است که جشنواره هایی مانند جشنواره فیلم پروین شکل گرفت و از سوی برخی نهادهای بین المللی حمایت شد.

در این میان به همت ستاد آیه های ایثار جشنواره ای با عنوان فیلم کوثر که هشت سال از دومین آن می گذشت، برای سومین بار برگزار شد و تلاش کرد تا بازتعریفی از حضور زن در سینمای ایران کند و نیز موضوع زنان و مسائل مربوط به آنان را در سینمای ایران جاری کند.

سومین جشنواره فیلم کوثر از ۲۰ تا ۲۳ آذر ماه در مشهد مقدس برگزار شد و برگزیدگان خود را معرفی کرد. در این گزارش تلاش داریم تا با نگاهی به این جشنواره، فرصت هایی که به وجود آمد را مورد تدقیق و فرصت هایی که سوخت را مورد اشاره قرار دهیم.

امید است به دست اندرکاران دلسوز جشنواره و هنرمندان متعهد کشور کمکی هر چند اندک کرده باشیم.

سومین جشنواره فیلم کوثر در بخش های مسابقه فیلم های سینمایی، مسابقه فیلم های سینمایی ویدئویی، مسابقه فیلم های کوتاه داستانی، مسابقه فیلم های مستند، مسابقه فیلم های ۱۳۵ ثانیه ای، فیلم های بین الملل و یاس زرین فراخوان داد و در این بخش ها فیلم های منتخب در سینماهای قدس و سیمرغ مشهد به نمایش درآمدند.

نشست های تخصصی از برنامه های جنبی این جشنواره بود که با حضور سینماگران و کارشناسان مسائل زنان در تهران و مشهد برگزار شد و نتایج خوبی را به دنبال داشت. گزارشی از این نشست ها را در همین صفحه در روزهای گذشته خواندید. بخش یاس زرین مربوط به طرح های سینمایی و فیلمنامه های کوتاه بود که با توجه ارسال بیش از ۲۰۰ طرح سینمایی به دبیرخانه جشنواره به ظاهر موفق بوده. این مسئله شاید کمی از نگاه خبری مهم به نظر نرسد اما قلم برداشتن بیش از ۲۰۰ نویسنده و فیلمنامه نویس (در هر مرحله از مهارت که باشند) خبر از رویش فکرهای تازه در جریان تولید فیلم می دهد. مسئله ای که در جشنواره های دیگر کمتر مورد توجه قرار می گیرد و با پایان یک جشنواره همه هیاهوهای به پا شده یک شبه آرام می شود و اتاق های بایگانی پرتر. اما اگر همین بخش جشنواره پیگیری شود می توان در آینده فیلم های بسیاری در موضوع زنان را بر پرده سینماها دید که خلأ این موضوع را پر می کند.

در بخش فیلم های ۱۳۵ ثانیه ای که عدد ۱۳۵ جمع حروف ابجد نام مبارک حضرت فاطمه(س) است و این ابتکار جالبی بود، ۸۴ فیلم ساخته و به نمایش درآمد. این فیلم ها که اختصاصا برای همین جشنواره تولید شده حاوی نکاتی جالب توجه و تأمل بودند. به عنوان نمونه فیلم انتظار ساخته هادی محمدی نسب، زنی را به عنوان راننده تاکسی در جامعه ای امروزی نشان می دهد که معلولی را که هیچ راننده مردی به او توجه نمی کند سوار می کند؛ پیامی بلند و تصویری روشن از زن و زنانگی در کوتاه ترین زمان. و یا فیلم حیاط خلوت آفرینش ساخته امیرحسین امیری که به زیبایی عشق مادر به فرزند درون شکم و رنجی که همراه با عشق می برد را به تصویر می کشد و یا فیلم های دیگری که در این مجال فرصت بازگو کردن آنها نیست و هر کدام حاوی زیباترین تصاویر از معنای واقعی زن و زنانگی هستند. البته در میان آنها بودند فیلم هایی که چندان مربوط به موضوع زنان نبودند ولی در کل، فیلم هایی ارائه شد که تاکنون کمتر از این دید نگاه شده بود و بدون شک نمایش این فیلم ها برای بیشتر مخاطبین علاوه بر تأثیرات مثبت مناسبتی، می تواند در صورت ادامه این نوع تولیدات جریان سازی فرهنگی خوبی در نگاه مردان به زنان و همین طور زنان به خودشان ایجاد کند که در این میان صدا و سیما می تواند نقش به سزایی را ایفا کند. خرید این فیلم ها از سوی صدا و سیما چندان هزینه ای ندارد و نیز می تواند افتخاری برای این نهاد فرهنگی باشد.

اما ۲۲ فیلم سینمایی بلند در سومین جشنواره فیلم کوثر حضور داشتند که هم می توان گفت باعث رونق این جشنواره بودند و هم می توان گفت که عاملی برای کمتر دیده شدن فیلم کوتاه، مستند و ۱۳۵ ثانیه ای شدند و نیز از آن جهت که این فیلم ها جلوه این جشنواره شدند رنگی قدیمی به جشنواره سوم دادند. چرا که هشت سال از جشنواره دوم می گذشت و مدیران جشنواره تصمیم گرفتند که فیلم هایی که از هشت سال پیش تاکنون درباره زنان ساخته شده اند را برای جشنواره انتخاب کنند. در این بخش توجه کنید به موضوع و مسئله زنان (موضوع جشنواره و دغدغه برگزارکنندگان آن) و نام فیلم هایی چون بیدمجنون، فرش باد، اشک سرما و به نام پدر. در این فیلم ها که چندین سال از ساخت و اکران آنها می گذرد، دختر یا زنی به عنوان نقش اول یا دوم آن هستند (البته تقریبا در تمامی فیلم های سینمایی یک زن به عنوان نقش اول یا دوم حضور دارد) و تا جائی که بنده و همکاران روزنامه نگار حاضر در جشنواره متوجه می شویم داستان فیلم مسئله ای از مسائل زنان را مطرح نمی کند و یا اراده ای بر ارائه تصویری از زن به معنای خاص آن دیده نمی شود.

روزهای برگزاری جشنواره که شهر مشهد مقدس میزبان آن بود، بسیاری از کارگردانان سینمایی از جمله ابراهیم حاتمی کیا، مجید مجیدی، جمال شورجه، رخشان بنی اعتماد، رسول صدر عاملی، رضا میرکریمی، جواد شمقدری، کمال تبریزی، ابوالقاسم طالبی، علیرضا سجادپور و بسیاری دیگر از هنرمندان و بازیگران و تهیه کنندگان حضور چشمگیری داشتند؛ چشمگیر از آن جهت که انگار همه خانواده سینمای ایران برای این جشنواره جمع شده اند و همین طور هم بود، دبیر جشنواره و دیگران هم به آن اذعان داشتند اما پرسش اینجاست که تجمیع تعداد کثیری از اهالی سینما در چنین جشنواره ای چه دستاوردی می تواند داشته باشد؟ آیا فیلم ها بیشتر و بهتر دیده شدند و یا نظری بر نظرها افزوده شد؟هزینه های جشنواره افزون تر شد و انرژی زیادی از دست اندرکاران به میزبانی این بزرگان سینما گذشت و اتوبوس حامل آنها به داخل مکان های مورد نظر به ویژه سالن مراسم اختتامیه وارد شد بدون هیچ دیداری با مردم و حرفی و سخنی و...

سومین جشنواره فیلم کوثر برگزار شد و فرصت هایی را به وجود آورد. فرصت نگاه درست به زن در سینمای ایران، فرصت توجه نویسندگان و کارگردانان به مسائل زنان از نگاه دینی و ملی که دغدغه امام راحل و رهبر معظم انقلاب بود و هست، فرصت توجه مدیران فرهنگی به لایه های زیرین اصلاح فرهنگی، فرصت ایجاد زمینه های سالم و مناسب برای فیلمسازان جوان جهت فرهنگ سازی با زبانی نو اما عمیق، فرصت کمرنگ شدن نگاه های مسموم و تخریب کننده نسبت به مسائل زنان و بسیاری فرصت های دیگر.

و شاید فرصت هایی هم سوخت که در متن اشاراتی به آن شد و امید است در مراتب بعدی این جشنواره با توجه به دغدغه های سالم و مفید دبیر آن گام های موثرتری برداشته شود.

هادی کافی