خصوصی سازی تنها راه نجات صنعت خودرو

ادغام خودروسازان به سهولت امکان پذیر نیست

محرابیان: «فعلا برنامه‌ای برای ادغام خودروسازان نداریم».

حاتم: «هیچ طرحی برای ادغام دو شرکت بزرگ خودروساز مطرح نیست». مفیدی: «هیچ برنامهٔ اجرایی بری ادغام خودروسازان وجود ندارد.»قلعه‌بانی: «از طرح ادغام خودروسازان بی‌خبرم.» منطقی:«هنوز برنامهٔ مشخصی در خصوص ادغام خودروسازان اعلام نشده است.»

در حالی که مدیران ارشد وزارت صنایع و معادن، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و دو شرکت بزرگ خودروساز از برنامهٔ ادغام در صنعت خودرو اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند، اما مهرداد بذرپاش، مدیرعامل تازه وارد شرکت پارس‌خودرو در تلاش است تا با مطرح‌کردن موضوع ادغام خودروسازان جریان مثبتی را در کارنامهٔ اجرایی خود ثبت کند.

از طرفی مسوولان وزارت صنایع و معادن معتقدند: «قبل از ادغام باید در بسیاری از سیاست‌ها در صنعت خودرو بازنگری شود زیرا با الگوهای فعلی امکان ادغام خودروسازان وجود ندارد. از طرفی موضوع ادغام و یکپارچه‌سازی همواره در بنگاه‌های صنعتی مطرح است و تئوری جدیدی نیست.»

اما نکته‌ای که ذهن بسیاری از کارشناسان صنعتی و مدیران خودروسازی را به خود مشغول کرده، این است که موضوع ادغام خودروسازان با چه هدفی از سوی بذرپاش مطرح می‌شود و چه پشتوانه‌ای برای آن وجود دارد. این در حالی است که ادغام شرکت‌های بزرگ خودروسازی جهان پس از بررسی‌های طولانی و با یکسان‌سازی اهداف محقق می‌شود.

با این حال، مهرداد بذرپاش نیز اعلام کرده است: «با تغییر و تحولی که در وزارت صنایع و معادن انجام شده، به نظر می‌رسد مسیر برای ادغام شرکت‌های خودروسازی هموار شده به طوری که این طرح اعلام و سیاست‌گذاران باید در مورد آن تصمیم‌گیری کنند.» از طرفی هنوز اهرم‌ها و ابزارهای مورد نیاز آن شناسایی نشده و خودروسازان نیز هرکدام برنامهٔ خاص خود را دنبال می‌کنند.

در شرایط فعلی طرح ادغام شرکت‌های خودروساز به طوری آماده شده که براساس هشت نمونهٔ آن که تجربهٔ جهانی بوده، تدوین شده و کارشناسان گردآوری آن معتقدند که فقط کافی است یکی از این مدل‌ها ترازیابی شود به طوری که کم‌ترین خطرات و حداقل مقاومت را برای صنعت خودروی کشور داشته باشد.

گرچه در درازمدت راهی جز ادغام شرکت‌های خودروساز وجود ندارد اما به اعتقاد کارشناسان صنعت خودرو شرایط فعلی این صنعت اجازهٔ انجام چنین کاری را نمی‌دهد. از طرفی هنوز مشخص نیست که طی چند سال آینده این صنعت به چه وضعیتی دچار می‌شود و با شرایط رقابتی موجود در جهان و ابهامی که در وضعیت تعرفه‌ها وجود دارد، این صنعت وضعیت مطلوبی نخواهد داشت.

اما ادغام هنگامی اثرگذار خواهد بود که خودروسازان بتوانند هزینه‌های (R&D) خود را کاهش داده و یک محصول رقابتی با تیراژ بالای یک میلیون دستگاه در سال تولید کنند. این در حالی است که هم اکنون به جز پراید سایر خودروها با تیراژ بسیار پایین تولید می‌شوند.

سید محمود ابطحی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، در این رابطه می‌گوید: «سایر خودروسازان جهان برای این‌که بتوانند در بازار رقابتی موفق عمل کنند بیش از هر چیز به شاخص کیفیت و قیمت تمام‌شده توجه می‌کنند. کاهش قیمت تمام‌شده و خارج کردن یا هضم کردن رقبای کوچک از بازار از دیگر سیاست‌های این خودروسازان است. از طرفی هزینه‌های تولید، بازاریابی و فروش را نیز به طور مستمر کاهش می‌دهند.»

وی خاطرنشان می‌کند: «صنعت خودروسازی در ایران به شدت دولتی است و این بزرگ‌ترین مشکل محسوب می‌شود. در این شرایط دولت باید تصدی خود را در این صنعت به صفر برساند و با تدوین سیاست‌ها و امور حاکمیتی و واگذاری سهام آن‌ها اجازه دهد که بخش خصوصی مانند تمام دنیا در این صنعت فعال شود و بتواند با ابزارهای رقابتی به کار و تولید معقول با قیمت اقتصادی بپردازد.»

وی اضافه می‌کند: «در راستای سیاست‌های اصل «۴۴» قانون اساسی باید خصوصی‌سازی در این صنعت توسعه یابد، زیرا این موضوع باعث می‌شود تا شرکت‌های بزرگ خودروسازی مجبور شوند که سهام خود را از راه بورس واگذار کنند و بخش خصوصی با قدرت، تحولات جدیدی در این صنعت به وجود آورد.»

حمیدرضا فولادگر، یک عضو دیگر کمیسیون صنایع و معادن، نیز واگذاری شرکت‌های خودروسازی به بخش خصوصی را بهتر از ادغام می‌داند و می‌گوید: «در شرایط کنونی ادغام شرکت‌های خودروسازی باعث ایجاد یک شرکت دولتی بزرگ‌تر می‌شود که در آینده خصوصی‌سازی آن به مراتب دشوارتر خواهد بود که این امر برخلاف سیاست‌های اصل «۴۴» قانون اساسی است.»وی با بیان این‌که «در حال حاضر واگذاری شرکت‌های خودروسازی به بخش خصوصی به سهولت امکان‌پذیر است»، می‌گوید: «از طرفی بازار داخلی صنعت خودرو انحصاری است و در عین حال ساختار دولتی آن‌ها تاکنون اجازه نداده است که رقابت واقعی را تجربه کنند و قیمت رقابتی داشته باشند. حتی کیفیت این خودروها نیز چندان مطلوب نیست.»با این حال برخی دیگر از صاحب‌نظران معتقدند که موضوع ادغام خودروسازان مسایل پشت پردهٔ خاص خودش را دارد و نباید آن را از نظر دور داشت، زیرا توانمندی‌های صنعت خودرو در ایران از یک سو و کشش بازار بکر خودروی ایران از سوی دیگر جاذبه‌هایی است که سبب شده تا خودروسازان بزرگ دنیا تمایل ویژه‌ای برای حضور در کشور داشته باشند. به طوری که از گذشته نیز مطرح بوده پژو تمایل زیادی برای خرید ایران خودرو دارد. بنابراین بعید نیست که موضوع ادغام خودروسازان از سوی رقبای خارجی مطرح شده باشد.