قلق‌های تصمیم‌گیری بر سر دوراهی

حتما خانم‌هایی را دیده‌اید که مایه عذاب فروشنده‌ها و مغازه‌ها‌دارها هستند و تا بیست قلم جنس را از ویترین مغازه روی پیشخوان ردیف نکنند، خرید نمی‌کنند. اغلب این خانم‌ها همیشه …

حتما خانم‌هایی را دیده‌اید که مایه عذاب فروشنده‌ها و مغازه‌ها‌دارها هستند و تا بیست قلم جنس را از ویترین مغازه روی پیشخوان ردیف نکنند، خرید نمی‌کنند. اغلب این خانم‌ها همیشه بین دو یا سه انتخاب متعدد مردد هستند و نمی‌توانند تصمیم بگیرند. خیلی از اوقات هم اصلا بی‌خیال خرید می‌شوند و به بهانه دیدن جنس‌های دیگر مغازه‌ را ترک می‌کنند. اما واقعیت این است که آنها نتوانسته‌اند به راحتی تصمیم بگیرند. بعضی از فروشنده‌های باتجربه به این خانم‌ها پیشنهاد می‌کنند که سریع تصمیم بگیرند و زیاد به تمام شرایط فکر نکنند. در واقع نظر این فروشنده‌ها به‌طور دقیق مشابه نظر روان‌شناسانی است که تحقیقی را در همین زمینه انجام داده‌اند....

طبق مطالعات انجام شده روان‌شناسان معتقدند در موارد تصمیم‌گیری‌های مهم و حیاتی هنوز هیچ روش تصمیم‌گیری نتوانسته است جای روش قدیمی «تفکر آگاهانه و تصمیم منطقی» را بگیرد اما در بعضی موارد کم‌اهمیت‌تر بهتر است افراد زیاد ذهن خود را درگیر تصمیم‌گیری نکنند و به جای تلف کردن زمان یا به تعویق انداختن تصمیم‌گیری سریع‌تر یک راه‌حل را انتخاب کنند. این روش، (تصمیم‌گیری ناخودآگاه) بیشتر در مواردی که انتخاب بین دو گزینه هم‌تراز است توصیه می‌شود و آسان‌تر است.

توصیه‌های روان‌شناسان

روان‌شناسان توصیه می‌کنند در موارد سردرگمی بین چند انتخاب، افراد تصمیم‌گیری سریع و بر اساس انتخاب ناخودآگاه را روش خود قرار دهند. دکتر نیوویل، روان‌شناس دانشگاه ولز جنوبی، برای تحقیق در مورد این مساله از چند نفر خواست تا در آزمایشی به همین منظور شرکت کنند. به این افراد گزینه‌هایی برای انتخاب داده شد و از آنها درخواست شد تا بعضی از آنها را پس از تفکر و ارزیابی و برخی دیگر را به صورت سریع و ناخودآگاه انتخاب کنند. در اغلب این افراد، نتیجه به دست آمده این بود که انتخاب آگاهانه و بر اساس تفکر در بیشتر موارد بهتر و نزدیک‌تر به واقعیت است. در بعضی موارد هم نتایج به نفع انتخاب ناآگاهانه بوده است. در مواجهه با انتخاب‌هایی مانند خرید ماشین یا اجاره‌خانه، بسیاری از شرکت‌کنندگان بر اساس توجه به اطلاعاتی مانند امنیت، قیمت، ایمنی خانه و زیبایی‌ آن تصمیم‌گیری کردند اما بعضی هم فقط با توجه به انتخاب ناخودآگاه و انتخاب سریع تصمیم‌گیری کردند. بررسی روان‌شناسان نشان داد که افراد دسته دوم انتخاب‌های آسان‌تر و بهتری داشتند چون افراد دسته اول به هیچ‌وجه نمی‌توانستند تمام اطلاعات راجع به گزینه‌ها‌یشان را تحلیل کنند. علاوه بر این، اضافه شدن به حجم داده‌هایی که مغز باید برای یک انتخاب پردازش کند موجب می‌شود تا قدرت تصمیم‌گیری کاهش پیدا کند.

تصمیم‌گیری در شرایط سخت

به عقیده روان‌شناسان در مواردی که یک انتخاب سخت باشد، شرایط متعدد وجود دارد و بهترین کار، تکیه بر ناخودآگاه است چون این انتخاب نسبت به اطلاعات غیرضروری حساس‌تر است و به راحتی از کنار آن می‌گذرد در حالی که در انتخاب آگاهانه و بر اساس تفکر، بسیاری از موارد تاثیرگذار فقط بر اساس زمان وارد شدن آنها به مغز درجه‌بندی می‌شوند و اهمیت آنها زیاد در نظر گرفته نمی‌شود. بنا بر بررسی‌های انجام شده، در زمان انتخاب‌هایی مانند خرید لباس یا موارد مشابه انتخاب کسانی که آگاهانه و پس از بررسی‌ زیاد تصمیم‌گیری کرده‌اند بسیار شبیه کسانی است که سریع و بر اساس ناخودآگاه خود تصمیم گرفته‌اند. نتایج این مطالعه به هیچ وجه برای تصمیم‌گیری‌های حیاتی و پراهمیت صادق نیست اما روان‌شناسان پیشنهاد می‌کنند افراد در امور روزمره زندگی خود و بر سر انتخاب‌های کم اهمیت از تصمیم‌گیری‌های سریع استفاده کنند و انرژی اضافه تلف نکنند.

منبع: msnbc

ترجمه: دکتر سیداحسان بیکایی