دیوار نوشته های مدارس

به این نوشته کمی توجه کنیم “آن روز که وارد مدرسه دارالفنون شدم علی رغم ساختمان زیبا و حیاط پردرخت آن, نخستین چیزی که توجهم را به خود جلب کرد و بعد از آن همواره در لحظات تنها مونس و همدم من شد, نوشته های به ظاهر کم حجم اما زیبای روی دیوارها بود که اشعاری از شاعرانی چون سعدی, مولوی, مسعود سعدسلمان, حافظ و روی کاشی های آبی رنگ نقش بسته بودند

به این نوشته کمی توجه کنیم: “آن روز که وارد مدرسه دارالفنون شدم علی‌رغم ساختمان زیبا و حیاط پردرخت آن، نخستین چیزی که توجهم را به خود جلب کرد و بعد از آن همواره در لحظات تنها مونس و همدم من شد، نوشته‌های به ظاهر کم‌حجم اما زیبای روی دیوارها بود که اشعاری از شاعرانی چون سعدی، مولوی، مسعود سعدسلمان، حافظ و... روی کاشی‌های آبی‌رنگ نقش بسته بودند و در آنها پیام‌های تربیتی و تعلیمی به زیباترین شکل ممکن و تاثیرگذارترین طریق نهفته بود.

اصلا احساس نمی‌کردم که اشعار مذکور در دوره ناصرالدین شاه قاجار با خط زیبای نستعلیق نوشته شده بود و شاید از آنها بوی کهنگی به مشام برسد، بلکه زیبایی، محتوا و سرزندگی آن اشعار بود که مرا جذب خود کرده بود و دقایق زنگ تفریح محو تماشا و خواندن آنها می‌شدم و هنوز هم بعد از گذشت سال‌ها شکوه، عظمت و طراوت آن نوشتار پرمعنی در خاطرم زنده است.

” نوشته فوق خاطرات یکی از هزاران فارغ‌التحصیل مدرسه دارالفنون است که در آن ‌به رسا بودن و اهمیت پیام‌های مندرج در دیوارهای این مدرسه قدیمی اشاره شده که در جای خود از جهات گوناگون همانند نوع پیام‌رسانی، تاثیرگذار بودن آن و دیگر موارد نیازمند کنکاش و دقت نظر است. به راستی ما در این دنیای ارتباطات که در هر ثانیه هزاران خبر و پیام آموزشی، تعلیمی و تربیتی و...

از طرق مختلفی چون رادیو، تلویزیون، رایانه،‌اینترنت و... جابه‌جا می‌شود، چه کار کرده‌ایم؟ آیا توانسته‌ایم آن‌طور که شایسته و بایسته است در امر انتقال پیام، ولو پیام‌های کوتاه به دانش‌آموزان خود موفق باشیم؟ بی‌شک همگان به این نکته اذعان دارند که در مدرسه تنها پرداختن به زنگ کلاس، آن هم با آموزگار محترمی که گاه متکم‌وحده است، نمی‌تواند زمان و اوقات آموزشی تلقی شود، چرا که بایداز لحظه به لحظه ساعات حضور دانش‌آموزان جهت آموختن آنان به نحو احسن استفاده کرد که یکی از لحظات، زمانی است که دانش‌آموزان در حیاط مدرسه حضور دارند و با تماشای دیوارهای آموزشگاه ناخودآگاه به دنبال اتفاق با نوشته‌ای نوو جذاب هستند.

اگر ما کمی به عقب برگردیم اثرگذاری شگرف این نوشتار دیواری را برای دانش‌آموزان به وضوح مشاهده خواهیم کرد. مثلا زمانی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی جنگ تحمیلی عراق علیه کشور اسلامی‌مان آغاز شد. خب! پرواضح است که در این دوره مدارس همچون دیگر مراکز دولتی و عمومی از حس و حال جنگ و لزوم پرداختن به دفاع از میهن و آرمان‌های متعالی‌مان خالی نماند، آن‌طور که وجود شعارها و حتی نقاشی‌های جنگی بر در و دیوار مدارس گواه این ادعاست. جالب آنکه این نوشتار یا نقوش آنچنان تاثیری در روحیات دانش‌آموزان آن دوره داشته که به گفته بسیاری از متولیان امر آموزش، این حرکت فرهنگی خود به خود به مثابه یک کلاس آموزشی برای تمامی دانش‌آموزان آن آموزشگاه محسوب می‌شده است. حتی بسیاری از اوقات دانش‌آموزان با دیدن این نوشته‌ها حس و حال عجیبی می‌یافتند و در آنها لزوم دفاع از دستاوردهای انقلاب اسلامی قوت می‌گرفت.

حال با این اوصاف و لزوم توجه به این مسئله که بایددیوارهای حیاط مدارس در هر مقطع زمانی پیام خاص آن دوره را انتقال دهند، سوالاتی پیش می‌آید که تمام این سوالات حول این محور می‌چرخند که در مقطع زمانی اکنون تا چه حد توانسته‌ایم به این مقوله- استفاده از دیوارهای مدارس جهت انتقال پیام‌های گوناگون- بپردازیم و از حداقل امکانات، حداکثر استفاده را ببریم؟! بگذریم از برخی مدارس که در دیوارهای آنها تصاویری از شهدا ویا صحنه‌های دفاع عاشقانه رزمندگان از میهن و دستاوردهای متعالی‌مان نقش بسته و به نوعی مبین آن است که باید همواره راه این راهروان پررهرو باشد، اما در بسیاری از مدارس در انتقال پیام‌های مختلف آموزشی، تعلیمی، تربیتی و... کمتر به این موضوع توجه و اهتمام نشان داده شده، به طوری که گاه دیده می‌شود این دیوارها از داشتن یک پیام یا مطلب علمی و آموزشی عاری هستند و بیشتر ترک‌های دیوار خودنمایی می‌کنند تا چیز دیگری یا اگر نکته‌ای هم روی آنها نوشته شده است به مرور زمان کمرنگ شده و حتی قابل خواندن نیست.

یا نه، گاه در نوشتن این قبیل پیام‌ها به اقتضای سنی دانش‌آموزان کمتر توجهی شده و به همین سبب نوشتار مذکور از گیرایی و جذابیت مورد نظر برخوردار نیست، حتی جالب آنکه در برخی موارد دیده می‌شود که خط و یا رنگ مورداستفاده با توجه به تعاریف موجود در باب روانشناسی رنگ‌ها از کمتر اهمیت و جذابیتی برخوردارند که رفع این نقایص در جای خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به هرحال با توجه به نقش سازنده عوامل مختلف آموزشگاه در امر یادگیری دانش‌آموزان بر تمام مسئولان و متولیان امر آموزش، این نکته لازم الاجراست که در کنار مقولات دیگر به این مقوله هم توجه نشان دهند و با توجه به روحیات دانش‌آموزان، مقتضیات زمان، نیازهای حال حاضر و... از نوشتار روی دیوارهای مدارس بهره ببرند که از ابعاد گوناگون فایده داشته باشند چرا که حیف است زمانی که دانش‌آموزان برای استراحت ودیگر موارد به حیاط مدرسه می‌آیند، روح و روان آنها با دیدن مطالبی زیبا و جذاب بر روی دیوارهای مدرسه مفرح نشود و آنان در پی این لذت از آموختن نکته‌ای آموزشی و تعلیمی بی‌بهره بمانند.

طیبه کشاورزی

مربی پرورشی منطقه۱۸ تهران