واریس سطحی پوست

یکی از مراجعات مکرر بیماران به درمانگاه‌های پوست بروز و پیدایش رگ‌های خونی سطحی کوچک و بزرگ به رنگ قرمز و آبی تیره در پاها و اندام تحتانی است. این تغییرات عروقی گاهی بسیار سطحی …

یکی از مراجعات مکرر بیماران به درمانگاه‌های پوست بروز و پیدایش رگ‌های خونی سطحی کوچک و بزرگ به رنگ قرمز و آبی تیره در پاها و اندام تحتانی است. این تغییرات عروقی گاهی بسیار سطحی به اندازه یک تار موی در هم پیچیده مانند مویرگ‌های سطحی هستند و گاهی برجسته، عمیق‌تر و وسیع‌تر همانند ساقه و شاخه درخت می‌شوند. بنابراین ۲ تغییر عمده ذکر شده ناشی از ۲ عامل مجزاست؛ اول برجستگی و گشاد شدن سیاهرگ‌های اندام تحتانی با عنوان رگ‌های واریسی که به دلیل اختلال عملکرد دریچه موجود در داخل رگ‌هاست که در رفت و برگشت خون به طور کامل باز و بسته نمی‌شود و دوم اضافه شدن مویرگ‌های قرمز با منظره عنکبوتی در سطحی‌ترین قسمت پوست که شرایط ناخوشایندی را برای فرد فراهم می‌کند.

اما عواملی همانند سوابق مثبت خانوادگی، جنسیت مونث (قرص‌های ضد بارداری، حاملگی، تغییرات هورمونی)، افزایش وزن و سن، سابقه جراحی در اندام تحتانی، ایستادن‌های طولانی و بعضی بیماری‌های داخلی و عروقی و حتی نور خورشید در بروز و تشدید این بیماری موثر است.

اکنون این سوال مطرح است آیا با رعایت و پرهیز از عوامل ذکر شده می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد؟ در پاسخ باید گفت نمی‌توان به طور کامل از آن جلوگیری کرد اما پوشیدن جوراب‌های واریس، حفظ وزن نرمال، ورزش منظم و مناسب با رژیم غذایی فیبردار و حاوی ویتامین ث و پرهیز از پوشیدن کفش‌های پاشنه‌بلند از روش‌های دیگر در محدود کردن این رگ‌های ناخواسته است.

موثرترین روش درمانی برای این بیماری اسکلروتراپی یا درمان با ماده خشک‌کننده رگ‌های برجسته و اضافی است. در این روش درمانی که از سال ۱۹۳۰ به کار گرفته شده انواع محلول‌های اسکلروزان یا خشک‌کننده با نام‌ها و انواع مختلف ازجمله ترومبووار بعد از رقیق شدن، با سوزن بسیار ظریف مستقیما به داخل رگ خونی تزریق می‌شود تا دیواره رگ‌های متورم را تخریب و بعد از مدتی به یکدیگر بچسبند و تبدیل به اسکار کوچکی شده که دیگر جریان خون قادر به عبور از آن نخواهد بود و در نتیجه این رگ تخریب شده بعد از مدتی محو خواهد شد. نکته مهم این‌که با توجه به اندازه، میزان تورم و محل رگ‌های خونی ممکن است لازم باشد بیش از یکبار، حتی به دفعات و به فواصل چند هفته تا یک ماه این تزریق انجام شود.

از دیگر روش‌های درمانی نادر برای رگ‌های بسیار سطحی که کاملا قرمز هستند، استفاده از دستگاه‌های الکتروکوتر و انواع لیزرهاست. عقیده بر این است که طی عمل لیزر همانند اسکلروتراپی، هموگلوبین یا گلبول‌های سرخ داخل رگ‌ها که هدف لیزر هستند، می‌سوزند که این سوخته شدن، منجر به تخریب، سوختن و از بین رفتن مویرگ‌ها نیز می‌شود، بنابراین مکانیسم سوزاندن در اسکلروتراپی با محلول است که مستقیما به داخل رگ‌های بزرگ تا متوسط انجام می‌شود تا دیواره رگ‌ها تخریب شوند، اما در لیزر سوزاندن به طور غیر مستقیم به واسطه تاباندن لیزر به مویرگ‌های کوچک و سطحی است تا سلول‌های سرخ داخل رگ تخریب شوند.

نکته آخر آن‌که ورم پاها و اندام تحتانی و همچنین واریس‌های عمقی که ممکن است به دلیل اختلال خونی یا نقص شریان‌ها یا وریدهای عمقی و نقص عملکرد قلب یا کلیه‌ها باشد، کاملا متفاوت از بیماری رگ‌های سطحی ذکرشده (واریس سطحی) است که روش تشخیصی و درمانی آن کاملا متفاوت است.

دکتر سید ناصر عمادی

متخصص پوست و مو