شوك هزاره سوم

بزرگترین شوك هزاره سوم مواد مخدر است كه در دو نوع مواد طبیعی و مواد صنعتی شیمیایی خود را نشان می دهد این شوك امنیت اجتماعی, اقتصادی و سلامت افراد را به خطر انداخته است

بزرگترین شوك هزاره سوم مواد مخدر است كه در دو نوع مواد طبیعی و مواد صنعتی (شیمیایی) خود را نشان می دهد. این شوك امنیت اجتماعی، اقتصادی و سلامت افراد را به خطر انداخته است .

خیلی فرق نمی كند معتادی كه از سطح شهر جمع آوری می شود تابلو باشد یا غیرتابلو. مسأله این است كه ۲ میلیون نفر معتاد كه به قول كارشناسان این حوزه ۸۰۰ هزار نفرشان از سر تفنن مواد مخدر مصرف می كنند، امنیت ۶۸ میلیون نفر را تهدید می كنند. هیچ آماری وجود ندارد كه مشخص كند دستگیری و اقدام به درمان آنها چقدر تأثیرگذار بوده است. ۵۰۰ میلیارد دلار سود خالص مواد مخدر كه با سود تجارت نفت و اسلحه برابری می كند. هم قطعاً از سوی قاچاقچیان مواد مخدر قابل گذشت نیست. می ماند طرح های مختلف ستاد مبارزه با مواد مخدر و نیروی انتظامی و سایر دستگاههای فرهنگی متولی مبارزه با مواد مخدر كشور كه قرار شده از امسال هماهنگ عمل كنند. ستاد برنامه و بودجه كمكی بدهد و آنها هم اجرا كنند. مدیر كل فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر از افزایش ۴/۱۳ درصدی بودجه ستاد در بخش پیشگیری خوشحال است چون معتقد است به ازای هر واحد سرمایه گذاری فرهنگی می توان ۳۰ برابر سود البته از نوع فرهنگی دریافت كرد؛ این در حالی است كه به گفته وی این افزایش بودجه به ۱۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان تنها سه میلیون و ۲۳۰ هزار نفر را تحت پوشش قرار می دهد. اقدامات سال گذشته ستاد مبارزه با مواد مخدر و برنامه های سال ۸۵ آن موضوع مصاحبه با «حمید صراحی» مدیر كل فرهنگی پیشگیری ستاد است.

●شوك مواد مخدر

مدیر فرهنگی و پیشگیری مواد مخدر سه شاخص اصلی هزاره سوم را استرس، اضطراب و توسعه خشونت می داند و می گوید: بزرگترین شوك هزاره سوم مواد مخدر است كه در دو نوع مواد طبیعی و مواد صنعتی (شیمیایی) خود را نشان می دهد. این شوك امنیت اجتماعی، اقتصادی و سلامت افراد را به خطر انداخته است.

●خسارت های غیرقابل جبران

حمید صراحی در مورد خسارت های مواد مخدر در ایران می گوید: مواد مخدر چهارمین عامل مرگ پس از تصادفات رانندگی، سكته قلبی و سوختگی در كشور است. ناخالصی موجود در مواد بویژه در مواد مخدر صنعتی كه به دلیل قیمت ارزان و راحتی مصرف، روبه افزایش است. یكی از دلایل افزایش مرگ و میر ناشی از مواد مخدر در ایران است.

وی با اشاره به این كه مواد مخدر سالانه ۱۰ هزار میلیارد تومان به اقتصاد كشور خسارت وارد می كند می گوید: این رقم را به عوارض مواد مخدر در ایجاد اختلال در سیستم اقتصادی، درگیرشدن سرمایه های داخلی كشور در معاملات غیرقانونی ناشی از خرید و فروش مواد مخدر، مخارج اضافه ناشی از دستگیری معتادان و قاچاقچیان و حذف نیروی مولد كشور از چرخه تولید نیز باید اضافه كرد. »

۵۰ درصد از مشكلات اجتماعی ناشی از مواد مخدر است. به اعتقاد مدیر كل فرهنگی و پیشگیری از مواد مخدر ستاد مبارزه با مواد مخدر طی ربع قرن گذشته یك میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از كسانی كه به دلیل شرارت دستگیر شده اند رابطه ای با مواد مخدر داشته اند. آمارها نشان می دهد كه ۷۰ درصد از این دستگیرشدگان متأهل بوده و بنابر این دستگیری شان باعث برهم خوردن آرامش روانی خانواده، توسعه آزارهای جسمی و جنسی و بی سرپرست شدن تعداد زیادی از زنان و كودكان شده است.

حمید صرامی با ابراز تأسف از این كه هم اكنون استفاده از مواد مخدر در بین برخی گروه های اجتماعی به یك هنجار مثبت تغییر یافته است می گوید: مصرف مواد مخدر به یكی از راههای كسب ذلت و گذران اوقات فراغت تبدیل شده است. نوجوانان به اشتباه فكر می كنند برای رفع استرس و اضطراب و دوری از ناامیدی و ناكامی ها و همچنین تحمل آنها مواد مخدر مفید است. مصرف تفننی و كسب نشاط و لذت هم این روزها در بین جوانان می توان مشاهده كرد.

وی معتقد است نفی و انكار و سكوت در مقابل مواد مخدر آسیب های آن را بیشتر می كند. او می گوید: پذیرش پیچیدگی های آسیب های اجتماعی ناشی از مواد مخدر نكته ای است كه نباید از نظر دور كرد روزگاری مواد مخدر تریاك و حشیش بود ولی امروز با انواع قرص های اكس و كریستال با مواد ناخالص همان حس را با عوارض بیشتر به دست می آورند. در عصر تهاجمات فرهنگی تنها با نگاه واقع گرایانه و رویكرد علمی همراه با برنامه ریزی های بلندمدت و كوتاه مدت می توان با آسیب های مواد مخدر مقابله كرد.

●نگاه سیستمی

حمید صرامی در مورد نگاه ستاد مبارزه با مواد مخدر در بحث مقابله با آن می گوید: دیدگاه ستاد مبارزه با مواد مخدر سیستمی است. ویژگی تفكر سیستمی ایجاب می كند موضوع مواد مخدر را از چند بعد بررسی و در مورد آن تصمیم گیری كرد. توسعه تك بعدی در طی ربع قرن گذشته لطمات بسیاری به مقوله مبارزه با مواد مخدر وارد كرده است. توسعه اقتصادی و سیاسی صرف در این سالها باعث غفلت از بعد فرهنگی مبارزه شده است. در نتیجه مردم از صحنه مبارزه دور شدند آنها احساس كردند كه فقط دولتمردان موظف به مبارزه هستند. سكوت برنامه اول تا سوم توسعه نیز مزید بر علت شد. تا یك نگاه برنامه ای در این زمینه شكل بگیرد. دستگاههای فرهنگی نیز وظیفه و رسالتی را برای خود احساس نكردند.

وی در مورد نتایج عدم آموزش و اطلاع رسانی منسجم در طول سالهای ۶۳ تا ۶۸ گفت: براساس یك نظرسنجی در نتیجه این رویكرد موجود نسبت به برنامه های فرهنگی ۳/۱۳ درصد از دانش آموزان در معرض خطر مواد مخدر قرار گرفتند. ۸/۱۵ درصد آنها نیز در معرض خطر مشروبات الكلی قرار گرفتند. ۲۰ درصد از دانشجویان در آن دوره اعلام كردند كه حداقل یك بار مصرف مواد الكلی و ۱۰ درصد نیز حداقل یك بار مصرف مواد مخدر را تجربه كرده اند.

حمید صرامی می گوید كه در برنامه چهارم توسعه برای اولین بار اقدامات پیشگیرانه مقابله با عرضه و كاهش آسیب در ماده ۹۷ برنامه توسعه گنجانده شد و در نتیجه ۱۵ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان برای پوشش ۲ میلیون ۷۸۹ هزار نفر (افراد بالای ۲۰سال) اختصاص یافت.

وی ستاد مبارزه با مواد مخدر را در اجرای اهداف برنامه چهارم توسعه موفق دانسته و می گوید: با بودجه ای كه سال قبل به ستاد داده شد۸۵۰ هزار نفر دانش آموز، ۱۱۶ هزار نفر دانشجو و ۴۱۲ هزار نفر از والدین توانستند زیر چتر اقدامات پیشگیرانه قرار بگیرند و برنامه هایی چون آموزش مهارت زندگی، اطلاع رسانی توسعه فعالیت های ورزشی هنری و مشاوره ای را تجربه كنند. براساس تحقیقی كه در سال های ۸۲ و ۸۳ انجام شد، هر قدر آموزش های مهارت زندگی و اطلاع رسانی بویژه برای دانش آموزان افزایش یابد گرایش آنها به رفتارهای پرخطر سیگار و مواد مخدر كمتر می شود.

مدیر كل فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر در مورد دومین سال شروع برنامه چهارم توسعه و برنامه های ستاد می گوید: سه میلیون و ۲۳۰ هزار نفر را امسال پوشش خواهیم داد. جامعه هدف امسال خانواده ها، دانشگاهها، مدارس (به خصوص ابتدایی و دبیرستان)، محله ها (با هدف تقویت جنبش فراگیر اجتماعی پیشگیری از مصرف مواد مخدر) و محیط های كاری (اداری، كارگری، صنعتی و نظامی) است.وی در مورد اولویت های ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال ۸۵ می گوید: اولویت در اجرای برنامه هایی است كه در آن برای جوانان نشاط، تحرك و تفریح به همراه بیاورد. این برنامه ها طیف آموزش مهارتهای زندگی، مهارت های اجتماعی و برقراری ارتباط، آگاه سازی در مورد مواد مخدر، توسعه مراكز مشاوره تلفنی و حضوری، تقویت تشكل های غیردولتی برگزاری جشنواره های فیلم كوتاه و سینمایی و انیمیشن را دربر می گیرد.

وی در مورد سرانه اعتبارات كمكی ستاد مبارزه با مواد مخدر در بخش پیشگیری می گوید: سرانه هر نفر روزانه ،۱۵ ماهانه ۴۵۰ و سالانه ۵۴۰۰ تومان است. این ارقام در حالی است كه براساس استاندارد جهانی سالانه بایستی ۲۰ دلار برای هر نفر هزینه شود.

وی در پاسخ به این سؤال كه برای ۶۵ میلیون نفر افراد سالمی كه در جامعه با معتادان در تماس هستند چه برنامه ای در نظر گرفته شده است می گوید: اقدامات پیشگیرانه فقط برای جمعیت سالم كشور است. با توجه به محدودیت اعتبارات در برنامه چهارم توسعه فقط ۳ میلیون نفر را می توانیم تحت پوشش قرار دهیم. این خلأ برای آحاد جامعه هنوز وجود دارد. بودجه ستاد مبارزه با مواد مخدر یك بودجه كمكی است. ما از سایر دستگاههای فرهنگی توقع داریم تا از بودجه خودشان برای پیشگیری استفاده كنند.

وی با اشاره به این كه مجلس از ۴۵ میلیارد تومان اعتبار درخواستی ما، تنها با ۱۷ میلیارد تومان آن موافقت كرده است، می گوید: درخواست ما از مجلس برای سه سال آخر برنامه چهارم توسعه افزایش اعتبارات است. در صورت عدم افزایش بودجه شاهد افزایش گرایش افراد به مواد مخدر خواهیم بود.

حمید صرامی می گوید: بودجه امسال به سازمانهایی داده می شود كه اعتبارات را در جای خود خرج كنند. اولویت نیز با برنامه های پیشگیرانه سازمانهای استانی است به همین خاطر ۹۰ درصد بودجه با محوریت تمركز زدایی به استانها داده خواهد شد.وی در مورد رویكرد دولت در مبارزه با مواد مخدر با اشاره به سفرهای استانی رئیس جمهور می گوید: در این سفرها بنا به نوع نیاز هر استان اعتباراتی به استانها اختصاص داده می شود. در سفر اخیر هیأت دولت به سیستان و بلوچستان برای بخش پیشگیری تنها ۵ میلیارد تومان برای مبارزه با مواد مخدر به این استان اختصاص داده شد. بودجه ای نیز به صورت مجزا برای بخش درمان و مقابله با عرضه در نظر گرفته شد.

تا زمانی كه بیكاری وجود دارد نمی توان انتظار داشت اقدامات پیشگیرانه تأثیر فراوانی داشته باشد معاون فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر در این باره می گوید دستگاه های مداخله گر در زمینه اقتصاد بایستی متوازن با فعالیت های پیشگیرانه حركت كنند. من هم معتقدم باید برای فقر و بیكاری و مهاجرت فكری شود. البته هدف معاونت فرهنگی ستاد در اجرای اقدامات پیشگیرانه رسیدن به مقوله خود كنترلی و خویش نگهبانی است.

وی با اشاره به این كه هنوز در كشور مطالعات آینده نگرانه فراگیر و كاربردی نشده است می گوید: هیچ كس مسئول آینده نیست اگر امروز پیشگیری نكنیم بایستی برای دو موضوع پیش بینی نشده برنامه ریزی كنیم؛ یكی اعتیاد آینده ایران و دیگری آینده اعتیاد در ایران است. این كه جوانان در سال ۱۴۰۰ كماكان برای سرگرم شدن به مواد مخدر و الكل روی می آورند و یا اینترنت و ...

همچنین با توجه به رشد ۱۸۰۰ درصدی تولید مواد مخدر در افغانستان بعد از انقلاب ایران و روند رو به رشد آن میزان ورود مواد مخدر به كشور چه اندازه تغییر خواهد كرد. انتخاب با ماست اگر امروز برای پیشگیری برنامه ریزی كنیم.

حمید صرامی با اعلام خبر راه اندازی اتاق فكر در تمامی سازمانهای متولی امور فرهنگی و مرتبط با مسأله مبارزه با مواد مخدر می گوید: كمیته فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر به تازگی به صورت ملی در تمامی استانهای كشور راه اندازی شده است. در این كمیته راهبردهای ملی اقدامات پیشگیری را كه بایستی در طول برنامه چهارم توسعه اجرا شود به تصویب می رسد.

وی در پایان با اشاره به لزوم حمایت از تشكل های غیردولتی می گوید: براساس مصوبه كمیته فرهنگی ستاد مبارزه با مواد مخدر از تشكل های غیردولتی كه با موضوع مبارزه با مواد مخدر فعالیت می كنند. علاوه بر حمایت های معنوی حمایت مادی نیز می شود به طوری كه به هر تشكل مبلغ ۵ میلیون تومان كمك مالی داده می شود.