چگونه شایع تـرین درد تابستانـی را مهار کنیم

اگرچه همه ما با شروع روزهای تابستان احساس نشاط و شادمانی می کنیم اما بسیاری از ما نیز با آمدن این فصل, احساس چندان خوشایندی نداریم و از گرم شدن هوا و افزایش دمای محیط زندگی مان دل نگران می شویم

گرمازدگی و سردرد از جمله رایج‌ترین اختلال‌ها و بیماری‌های گرم‌ترین فصل سال یعنی تابستان است. بروز این سردردها که با گرم شدن هوا در میان مردم افزایش می‌یابد، دلایل مختلفی دارد که یکی از مهم‌ترین آنها رعایت نکردن برنامه غذایی مناسب و سالم است. کاهش میزان مایعات بدن و از دست رفتن رطوبت مورد نیاز سلول‌های بدن و اندام‌های مختلف نیز از دیگر عواملی است که در این فصل منجر به بروز گرمازدگی و سردردهای تابستانی در مردان و زنان می‌شود.

این بیماری‌ها که امروزه یکی از رایج‌ترین معضلات زندگی مردم به‌ویژه در مناطق آب و هوایی گرم و خشک است، اختلال‌هایی را در روند زندگی و برنامه کاری مردم به‌وجود می‌آورد و در عین حال ممکن است عوارض جانبی ناخوشایندی مانند بیماری‌های قلبی و عروقی را برای مبتلایان به این بیماری‌ها در طول زندگی به همراه آورد.

برای آشنایی بیشتر با علائم و عوارض این اختلال شایع در فصل تابستان که ممکن است به سراغ هر کدام از ما بیاید با محمد عبادیانی درمانگر و مدرس طب سنتی دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران به گفت‌وگو نشستیم تا اطلاعات بیشتری را در این زمینه به دست آوریم.

● چرا گرمازده می‌شویم؟

بسیاری از مردم بر این باورند که گرم شدن هوا و افزایش دما مهم‌ترین عامل بروز گرمازدگی در بدن است. اما درمانگران طب سنتی اینطور فکر نمی‌کنند. آنها معتقدند که علاوه بر افزایش دمای هوا و گرم شدن محیط زندگی، مصرف مواد غذایی نامناسب و داروهایی که در بدن ایجاد گرما و حرارت می‌کنند از دیگر عوامل بروز گرمازدگی در مردان، زنان و حتی کودکان است. متخصصان طب سنتی علاوه بر این ورزش، تحرک، شغل و انسداد مجاری مربوط به تخلیه مواد و اخلاط گرمازا از بدن را از دیگر عواملی می‌دانند که موجب بروز گرمازدگی در روزهای گرم تابستانی می‌شود. عواملی که برای کنترل هر یک از آنها در مکتب درمانی طب سنتی راه‌حلی ویژه وجود دارد.

● تعریق بدن را کنترل کنید

پرخوری یکی دیگر از عواملی است که در تشدید گرمازدگی بسیار مؤثر است. پرخوری و مصرف موادغذایی و خوراکی‌ها، بیش از نیاز بدن به ویژه در فصل تابستان موجب افزایش تعریق بدن می‌شود و به این ترتیب عوارض گرمازدگی را در بدن افراد افزایش می‌دهد. برای کنترل و پیشگیری از بروز این مسئله لازم است در وعده‌های غذایی خود بیشتر از سالاد کاهو و انواع سبزی استفاده کنید. به این ترتیب که میل به خوردن موادغذایی بیشتر را با خوردن سالاد و سبزیجات برطرف کنید تا از بروز گرمازدگی در بدن پیشگیری شود.

● با کدوی سبز خنک شوید

درمانگران طب سنتی به افرادی که از گرمی هوا در تابستان شکایت دارند توصیه می‌کند تا هر روز بعد از فارغ شدن از برنامه‌های کاری روزانه‌شان پاشویه کنند. به این ترتیب که ۵۰گرم برگ کنار را در مخلوط آب، سبوس گندم و نمک بریزند و سپس پاهای خود را به‌مدت ۲۰ دقیقه درون آن قرار دهند. این درمانگران برای افرادی که در گرمای تابستان دچار سردرد می‌شوند نیز پاشویه با جوشانده گیاهان دارویی را توصیه می‌کنند. برای تهیه این جوشانده کافی است ۲۰ گرم از گیاه گل ختمی را با مقدار برابر آن گل نیلوفر، سبوس گندم را با یک پارچ آب و یک کدوی سبز رنده شده مخلوط کرده و به‌مدت نیم ساعت روی حرارت قرار دهید. پس از آماده شدن جوشانده اجازه دهید تا به مرور حرارت خود را از دست بدهد و خنک شود. سپس آن را درون تشت بریزید و پای خود را درون آن قرار دهید و پاشویه کنید. پاشویه با این مخلوط گیاهی می‌تواند در مدت زمان کوتاهی سردرد ناشی از گرمای هوا را از شما دور کند.

● ترش و شیرین‌ها را انتخاب کنید

یکی از بهترین روش‌ها برای پیشگیری از گرمازدگی کنترل میزان صفرا در بدن است. این مسئله به ویژه در افراد صفراوی مزاج بسیار لازم است. زیرا در فصل تابستان میزان تولید صفرا در بدن بیشتر می‌شود و این مسئله موجب افزایش استعداد گرمازدگی در بدن می‌شود. به این منظور باید از مصرف غذاها و خوراکی‌هایی که موجب تولید صفرا در بدن می‌شوند پرهیز و به جای آن خوراکی‌ها و موادغذایی که موجب تنظیم صفرا در بدن می‌شود را به سبد غذایی خود اضافه کنید. نوشیدن شربت ریواس، شربت تمرهندی، شربت انار تازه و سکنجبین ازجمله بهترین نوشیدنی‌های کنترل‌کننده صفرا در فصل‌های گرم سال هستند. در کنار این خوراکی‌ها خوردن میوه‌هایی که طعم ترش و شیرین را با هم دارند مثل آلو، آلبالو و گیلاس نیز در این فصل برای کنترل صفرا توصیه می‌شود.

● به جای چای، شربت بنوشید

نوشیدن شربت‌های طبیعی مثل شربت گلاب که مخلوطی از گلاب، آب و نبات است، بهترین روش برای کنترل و بهبود سردردهای تابستانی و پیشگیری از ابتلا به گرمازدگی در طول روز است. بهتر است این شربت را بعد از آنکه در یخچال خنک کردید بنوشید تا از تاثیرات آن بیشتر بهره‌مند شوید. علاوه بر این می‌توانید با تهیه شربت لیموترش و نوشیدن آن در عصرهای گرم تابستان به تسکین سردردهای تابستانی و پیشگیری از ابتلا به آن کمک کنید. درمانگران طب سنتی در کنار نوشیدن شربت مصرف میوه‌هایی مانند انار، هندوانه، سیب، زردآلو، شفتالو و آلبالو را بهترین و خنک‌ترین میوه‌ها برای فصل تابستان می‌شناسند و مصرف آنها را در میان‌وعده‌های غذایی توصیه می‌کنند.

● سردردهای تابستانی را بشناسید

برخی از مردم در تابستان علاوه بر ابتلا به سردردهای عمومی ناشی از کار و تنش‌های روزانه به سردردهایی مبتلا می‌شوند که ناشی از گرمای هوا و افزایش دمای بدنشان است. این نوع سردردها علائم خاصی دارند که یکی از بارزترین آنها سردردهایی است که با تشنگی زیاد و خشکی دهان و چشم همراه است. علاوه بر این گاهی افراد هنگام ابتلا به این نوع از سردردها با احساس سنگینی در سر و اختلال در ساعت خوابشان نیز روبه‌رو می‌شوند.

● این خوراکی‌ها را کمتر بخورید

اگر در گروه افرادی قرار دارید که در ماه‌های گرم سال گرمازدگی یا سردرد ناشی از گرما را تجربه کرده‌اید بهتر است از خوردن و بوییدن مواد غذایی، عطرها و روغن‌های گرم پرهیز کنید. بنابراین بهتر است در روزهای گرم تابستان از مصرف غذاهای تند و پر ادویه مانند شنبلیله، زنجبیل، زنیان و انواع فلفل پرهیز کنید. همین‌طور بهتر است مصرف خوراکی و سبزیجاتی مانند خرما، گردوی کهنه، سیر، پیاز، سیاه دانه و خردل را در برنامه غذایی روزانه خود به حداقل ممکن برسانید.

● اگر گرما بی‌حالتان می‌کند...

گروهی از مردان و زنان با شروع فصل تابستان و افزایش دمای هوا دچار علائمی مانند ضعف، سستی و بی‌اشتهایی می‌شوند. این عوارض ازجمله شایع‌ترین اختلالاتی است که در روزهای گرم تابستان به سراغ برخی از مردم می‌آید. برای کنترل این حالت یکی از بهترین روش‌ها مصرف غذاهایی است که با سماق، گیشنیز خشک‌شده، برنج، عدس یا عناب تهیه شده باشند. علاوه بر این ماساژ بدن با روغن گل سرخ یا دراز کشیدن در وان و آب‌تنی کردن با آبی که در آن روغن گل سرخ وجود دارد نیز می‌تواند به پیشگیری و تسکین بی‌حالی و سستی ناشی از حرارت و گرمای هوا در این فصل کمک کند.

● گرمازدگی را جدی بگیرید

یکی از مهم‌ترین عوارض بروز سردردهای تابستانی درصورت ابتلا به سردردهای مکرر و مستمر و غفلت از درمان آنها بروز بیماری‌ها و اختلال در عملکرد قلب و گرم شدن این عضو مهم و حیاتی بدن است. به همین دلیل درمانگران طب سنتی همواره به مراجعان خود توصیه می‌کنند برای پیشگیری از ابتلا به این عوارض با رعایت نکات ایمنی و توصیه‌های غذایی ذکر شده از بروز این سردردها پیشگیری کنند یا هر چه سریع برای درمان و تسکین آنها اقدام کنند. از این رو بهتر است افرادی که مستعد ابتلا به این سردردها هستند در روزهای گرم تابستان از پیاده‌روی زیر تابش نور خورشید پرهیز کنند یا فعالیت‌های روزمره خود را در زمانی که میزان گرمی هوا در حداقل ممکن است، قرار دهند یا در طول روز از وسایلی مانند کلاه یا چتر برای جلوگیری از تماس مستقیم نور خورشید با بدنشان استفاده کنند.

● ایـن نکـات را جدی بگیرید

▪ رعایت دستورات و توصیه‌های زیر در آستانه فصل تابستان یکی از بهترین شیوه‌ها برای پیشگیری و کنترل گرمازدگی است.

▪ حتما در روزهای تابستان متناسب با گرمای هوا از لباس‌های نخی، روشن، سبک و آزاد استفاده کنید.

▪ تا می‌توانید در تابستان از پوشیدن لباس‌های تنگ و تیره در تابستان پرهیز کنید.

▪ فراموش نکنید مدت زمان استراحت‌تان را در روزهای تابستان افزایش دهید. به‌عنوان مثال اگر عصر روزهای معمولی ۲۰ دقیقه استراحت می‌کردید در روزهای تابستانی آن را به ۳۰ تا ۴۰ دقیقه افزایش دهید.

▪ هر روز به اندازه کافی آب بنوشید.

▪ حتما هوای محیط کار و محل زندگی‌تان را در روزهای تابستان مرطوب کنید. این کار را با کمک کولرهای آبی انجام دهید.

▪ برای فصل تابستان هرگز به سراغ ورزش‌های سنگین و فشرده نروید. این ورزش‌ها حرارت بدن را افزایش می‌دهند و احتمال گرمازدگی را بیشتر می‌کنند.

▪ هیجانات روحی و جسمی خود را در تابستان کنترل کنید. این هیجانات موجب افزایش دما و افزایش استعداد گرمازدگی می‌شود.