شقاقل

در كتب فارسی با نامهای « هویج وحشی » ، « هشفیفل » ، « اشقاقل » ، « هشقیقل » ، « ششقاقل » ، « گزربری » ، « ریشه گزربری » ، « زردك ریگی » ، « شقاقل » امده است.
به فرانسوی Panais و Panais cultiv e « نوع مزروع ان » و Panais checacul « نوع صحرایی ان …

در كتب فارسی با نامهای « هویج وحشی » ، « هشفیفل » ، « اشقاقل » ، « هشقیقل » ، « ششقاقل » ، « گزربری » ، « ریشه گزربری » ، « زردك ریگی » ، « شقاقل » امده است.

به فرانسوی Panais و Panais cultiv e « نوع مزروع ان » و Panais checacul « نوع صحرایی ان » و به انگلیس نوع مزروع ان را Parsnip و نوع وحشی ان را Wild parsnip گویند .

گیاهی است از خانواده Umbelliferae و نام علمی نوع وحشی ان كه ریشه ان شقاقل مرباست Malabaila schekakul Boiss و مترادف ان Pastinaca secacul Russ و Tordylium sekakul MILL می باشد.

شقاقل گیاهی است دو ساله شكل ظاهری ان شبیه گیاه هویج برگهای ان دارای بریدگی و در عین حال دندانه دار ، ساقه های ان گوشه دار است. ریشه ان كه برای تهیه مربا مصرف میشود نسبتا ضخیم و ضخامت ان در حد یك انگشت ، پر گره و كمی شیرین است. میوه ان در ابعاد یك نخود برنگ تیره و گلهای ان به صورت چتر مركب در انتهای شاخه گل دهنده ظاهر می شود.

گیاه شقاقل مربا در ماسه های مرطوب و حاشیه جنگلهای متراكم انتشار دارد. در ایران در دماوند ، شمال ایران و شیراز در كوه برفی می روید .

در اروپا بخصوص در فرانسه از نوع مزروع ان غذایی قدیمی دارند به نام Pot – au – feu كه از گوشت گاو پخته و شقاقل مزروع و انواع سبزیجات بخصوص تره درست می كنند و چاشنی هایی كه می زنند نسبتا خوشمزه می شود. دراروپا و امریكای شمالی به عنوان سبزی و همچنین علوفه به كار می رود.

خواص – كاربرد

ریشه گیاه شقاقل ازنظر طبیعت طبق نظر حكمای طب سنتی كمی گرم و تر می باشد و از نظر خواص معتقدند كه باز كننده انسداد مجاری عروق ، مبهی و گرم كننده می باشد وبرای گرم كردن معده و كلیه و كبد تاثیر بسزایی دارد . اشتهارا كاهش میدهد و ممكن است ایجاد سر درد نماید از این نظر باید با عسل خورد و مربای ان با عسل مضالر ان را برطرف می كند. مقدار خوراك ان تا ۲۰ گرم است . خواص دارویی ان تا ۴ سال باقی می ماند.

تركیبات شیمیایی

در هر یك صد گرم نوع اهلی شقاقل خام مواد زیر وجود دارد:

اب ۷۹ گرم ، پروتئین ۷/۱ گرم ، چربی ۵/۰ گرم ، هیدراتهای كربن ( قند و نشاسته ) ۱۵ گرم ، كلسیم ۵۰ میلیگرم ، فسفر ۷۷ میلی گرم، اهن ۷/۰ میلی گرم ، سدیم ۱۲ میلیگرم ، پتاسیم ۵۴۱ میلیگرم ، ویتامین A۳۰ IU، تیامین ۰۸/۰ میلی گرم ، رایبوفلاوین ۰۹/۰ میلی گرم ، نیاسین ۲/۰ میلی گرم ، و ویتامین C۱۶ میلی گرم . در هر یك صد گرم نوع اهلی شقاقل پخته كم اب مواد زیر وجود دارد:

اب ۸۲ گرم ، پروتئین ۵/۱ گرم ، چربی ۵/۰ گرم ، هیدراتهای كربن ( قندو نشاسته )۱۳ گرم ، كلسیم ۴۵ میلی گرم ، فسفر ۶۲ میلی گرم ، اهن ۶/۰ میلی گرم ، سدیم ۸ میلی گرم ، پتاسیم ۳۷۹ میلی گرم ، ویتامین A ۳۰ IU ، تیامین ۰۷/۰ میلی گرم ، رایبوفلاوین ۰۸/۰ میلیگرم ، نیاسین ۱/۰ میلی گرم و ویتامین C۱۰ میلیگرم .

استادمیرحیدر