فارسی بنویسیم

زبان فارسی دچار عوارضی شده است این عوارض از دو راه عمده به زبان ما راه یافته و آن را سقیم و علیل ساخته است یكی از راه ترجمه های ناشیانه و دیگری از راه نوآوری كاذب و نوخامَگی

زبان فارسی دچار عوارضی شده است. این عوارض از دو راه عمده به زبان ما راه یافته و آن را سقیم و علیل ساخته است: یكی از راه ترجمه‌های ناشیانه و دیگری از راه نوآوری كاذب و نوخامَگی.

در همه مراتب زبانی، از آوایی گرفته تا بلاغی و هنری، ناهنجاریهایی دل‌آزار به چشم می‌خورد كه برخی از آنها حتی الگوهای بیان عواطف و افكار ما را دگرگون ساخته است یا به الگوهای بیگانه بدل كرده است. عناصر بیانی بیگانه چندان كاربرد پردامنه و شایع یافته است كه در نوشته‌های تألیفی و حتی در گفتار و محاوره، بی‌آن كه به غریبه بودن آنها توجه شود، به كار می‌رود. كار به جایی رسیده كه نزدیك است میان نسل گذشته ونسل امروز از حیث شمّ زبانی جدایی افتد: آنچه را كه پدران بیگانه یابند فرزندان آشنا بینند و آنچه برای پیران معهود و مأنوس است برای جوانان غریب و مهجور جلوه كند.

الگوهای بیانی بیگانه از راه رسانه‌های گروهی، بویژه صدا وسیما، به زبان مردم نیز راه یافته و آن را از صفا و سادگی و پاكی انداخته است. چیزی نمانده است كه نسلهای تازه از شنیدن سخنان شیرین و جذاب و زنده و با روح و پرمایه و رنگین مادربزرگها محروم بمانند و ناگزیر شوند كه با زبانی رنگ باخته، بی‌نمك و بی‌رمق سر كنند.

برای آن كه شمّ زبانی نسل جوان در جهت مطلوب پرورده شود و جوانان بتوانند، با سلامت ذوق، سقیم و صحیح و عیب و هنر را باز شناسند، نشر دانش درصدد آن برآمده است كه در هر شماره از مجله نمونه‌هایی از عبارات معیوب و ناسالم را با پیشنهاد صورت اصلاحی آنها عرضه بدارد. این عبارات از كتابها و مقاله‌های تألیفی و ترجمه‌ای و گفتارها و برنامه‌های صدا و سیما استخراج می‌شود و اثر قلم ارباب مطبوعات و مؤلفان و مترجمان هم سرشناس و باسابقه و هم تازه‌كار و نوچه است.كوشش خواهد شد كه شواهد مسطوره‌ای از زبان امروزی شایع در نوشته‌ها باشد و بیشتر عیبها و نارسایی‌های همه‌گیر را باز نماید.در عرضه مواد، ابتدا نمونه را می‌آوریم و درآن موارداشكال را با حروف سیاه متمایز می‌سازیم و نوع اشكال را درون پرانتز ذكر می‌كنیم؛ سپس صورت اصلاحی را پیشنهاد می‌كنیم.

* سید را بیشتر از پیش در التهاب و نگرانی به خاطر ایران درگیر می‌كرد. (تكلف و درازگویی؛ الگوی بیانی بیگانه)

□ سید را بیش از پیش نگران سرنوشت ایران می‌ساخت.

* اولین اقدامی كه می‌نماید این است كه شروع به نوشتن شب‌نامه‌ها و نامه‌هایی به علما و طلاب مدارس می‌كند. (درازگویی)

□ اولین اقدام و نوشتن شب‌نامه‌ و ارسال نامه‌هایی به علما و طلاب است.

* اكنون می‌رفت تا نتیجه دهد. (الگوی بیانی بیگانه)

□ داشت به نتیجه می‌رسید. / نزدیك بود به نتیجه برسد.

* تنها راه ممكنه (الگوی دستوری عربی)

□ یگانه راه ممكن

* با انجام شش دیدار (حشو)

□ با شش دیدار

* این بازی را به سود خود پایان داد. (درازگویی)

□ این بازی را بُرد. / در این بازی برنده شد./ در این بازی پیروز شد.

* در راستای جاودان سازی خاطره شهیدان. (نوآوری كاذب)

□ برای حفظ خاطره شهیدان.

* مسئله همسرآزاری تاریخچه‌ای دراز در طول تاریخ دارد. (تعبیر پرتكلف)

□ همسرآزاری سابقه تاریخی ممتدی دارد.

* تا آنجا كه اطلاعات نگارنده اجازه می‌دهد‌… (الگوی بیانی بیگانه)

□ تا آنجا كه نگارنده اطلاع دارد‌…

* سه چهارم فیلمها زیر مخارج خودشان در اكران اول تهران فروش داشته‌اند. (الگوی بیگانه؛ زبان زرگری)

□ رقم فروش سه چهارم فیلمها در دور اول نمایش در تهران كمتر از رقم هزینه تولید آنها بود.

* جلد دوم توسط همین ناشر در سال ۱۳۶۹ منتشر شده است.

□ جلد دوم به همت همین ناشر درسال ۱۳۶۹ منتشر شده است. [ناشر عامل نشر بوده است نه واسطه آن]

* توضیحی به دست نمی‌دهد. (الگوی بیگانه)

□ توضیحی نمی‌دهد. / چیزی را روشن نمی‌كند.

* می‌دید كه اقوام ترك و مغول و بربر آشكارا درصدد به باد دادن دولتهای اسلامی هستند.

□ می‌دید كه اقوام ترك و مغول و بربر آشكارا درصدد امحای/ نابود ساختن دولتهای اسلامی‌اند. [از آن خود را بر باد می‌دهند نه از آن دیگران را]

* آن شعله خاموش شد، اما پنج قرن بعد در لباس سید جمال‌الدین از نو فروزان شد. (تعبیر نامناسب)

□ آن شعله خاموش شد، اما پنج قرن بعد با ظهور سید جمال‌الدین از نو فروزان گشت.

* كاهش پیشرفت. (تعبیر نامناسب)

□ كند شدن پیشرفت./ كاهش آهنگ پیشرفت.

* نیروهای سه گانه ارتش بالاترین منزلت را در دفاع از میهن اسلامی به ثبوت رساندند. (فعل نامناسب)

□ نیروهای سه گانه ارتش در دفاع از میهن اسلامی بالاترین منزلت را احراز كردند./ به بالاترین منزلت دست یافتند.

* مواد زاید و زباله از طیف وسیعی برخوردارند. (الگوی بیگانه؛ تعبیر قالبی كه از كثرت استعمال بار معنایی خود از دست داده و ملال‌آور شده است)

---