شرایط کودکان ـ از دست رفتن آب بدن (کم آبی)

کم‌ آبی یا دهیدراسیون، از دست رفتن بیش از حد مایعات بدن است و علت آن این است که بدن بیشتر از مقداری که مایع دریافت می‌کند، مایع از دست می‌دهد. هنگامی‌که مقدار زیادی مایع دفع شود، …

کم‌ آبی یا دهیدراسیون، از دست رفتن بیش از حد مایعات بدن است و علت آن این است که بدن بیشتر از مقداری که مایع دریافت می‌کند، مایع از دست می‌دهد. هنگامی‌که مقدار زیادی مایع دفع شود، آب، مواد معدنی و نمک‌های لازم برای سلامت بدن نیز به‌همراه آنها دفع خواهند شد و بنابراین ممکن است بدن دچار کمبود بشود.

عوامل بسیاری منجر به از دست رفتن بیش از حد آب، مواد معدنی و نمک می‌شوند. اسهال، استفراغ و تعریق زیاد، علل شایع کم آبی هستند. بیماری‌هائی موجب افزایش تعداد تنفس می‌شوند، نظیر برونشیولیت و آسم باعث می‌شوند که بخار آب از شش‌ها زیاد دفع شود و بدین ترتیب کم آبی ایجاد می‌شود. بیماری‌هائی مانند دیابت که موجب افزایش ادرار می‌شوند نیز کم آبی ایجاد می‌کنند.

هر قدر که کودک، خردسال‌تر باشد، کم آبی سریع‌تر اتفاق خواهد افتاد. نوزادان نورس ممکن است ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از شروع علت کم آبی (اسهال و استفراغ)، دچار این وضعیت شوند. کودکی که مایعات اضافی دفع نمی‌کند، به ندرت با کم خوردن مایعات ممکن است دچار کم آبی شود. زیرا به‌جز در نوزادان و کودکانی که دیابت دارند، کلیه‌ها می‌توانند خودشان را با مقادیر کمتر مایعات تطبیق دهند. بدیهی است که کمتر خوردن مایعات به‌همراه از دست رفتن بیش از حد مایعات، کم آبی را تشدید می‌کند.

ـ علائم و نشانه‌ها:

یکی از نشانه‌های کم‌ آبی، کم شدن حجم ادرار است ولی در مورد دیابت با این‌حال که فرد کم آب است ادرارش زیاد می‌شود. کودک خردسالی که شش تا هشت ساعت ادرار نمی‌کند و یا کودک بزرگتری که ده تا دوازده ساعت ادرار نمی‌کند، ممکن است دچار کم آبی شده باشد. ادرار کودک ممکن است سیاه رنگ و بدبو باشد. علائم دیگر عبارتند از: چشم‌های فرورفته، گیجی، تنفس سریع یا کند، گریه بدون اشک، فرورفتگی ملاج. مخاط دهان در هنگام لمس خشک به نظر می‌رسند. کشسانی پوست، کمتر از حالت عادی است. (به‌عنوان مثال، هنگامی‌که به آرامی نیشگون گرفته می‌شود. دیر به حالت اول خود بر می‌گردد.)

ـ مراقبت خانگی:

اگر کودک علائم کم آبی را نشان داد، با پزشک خود تماس بگیرید. اگر کودک استفراغ هم می‌کند ابتدا استفراغ را درمان کنید و بعد کم آبی را درمان کنید. باید کودک خود را تشویق کنید که مایعات بیشتری بنوشد. گاهی کودک که استفراغ و حالت تهوع دارد، می‌‌تواند در هر چند دقیقه می‌تواند در هر چند دقیقه تنها یک یا دو جرعه آب بنوشد. بهترین مایعات برای دادن به کودک، محلول‌های الکترولیتی تجارتی (او.آر.اس) است که قند و نمک لازم را نیز دارد. مایعات دیگر که می‌توانند مفید باشند عبارتند از: دسرهای ژلاتینی، چای کم رنگ با شکر، آب میوه، نوشابه‌های گازدار. از دادن فرآورده‌های لبنی باید اجتناب شود.

ـ موارد احتیاط:

۱. به کودکی که آب بدن خود را از دست داده شیر یا محصولات لبنی ندهید.

۲. در صورت بروز علائم کم آبی با پزشک خود تماس بگیرید. هر قدر سن کودک کمتر باشد، باید سریع‌تر اقدام کنید. اسهال در نوازدان می‌تواند بسیار وخیم باشد.

۳. مقدار ادرار در کودکان دیابتی نشان‌گر مقدار آب بدن نیست.

ـ درمان پزشکی:

پزشک شما علت کم آبی را تشخیص داده و آن را درمان خواهد کرد. کودک ممکن است برای مایع درمانی به بیمارستان فرستاده شود و همچنین در بیمارستان نمک‌ها و مواد معدنی موجود در بدن کودک اندازه‌گیری خواهد شد.

ـ عناوین مرتبط:

آسم، برونشیولیت، دیابت، اسهال در کودکان بزرگسال، اسهال در کودکان خردسال، تب، استفراغ