«سر دل» سوزی!

▪ مری در محل اتصال به معده، دارای عضله‌ای است که مانند یک دریچه عمل می‌کند. این دریچه تحتانی، اسید معده را نگه داشته و مانع بازگشت غذا و اسید به مری می‌شود. وقتی این دریچه شل و ضعیف …

مری در محل اتصال به معده، دارای عضله‌ای است که مانند یک دریچه عمل می‌کند. این دریچه تحتانی، اسید معده را نگه داشته و مانع بازگشت غذا و اسید به مری می‌شود. وقتی این دریچه شل و ضعیف شود یا درست عمل نکند، محتویات معده ممکن است به مری برگشته و ایجاد سوزش سر دل کند که در زبان عامه به آن ترش کردن گویند.

هر فرد حتی کودکان و شیرخواران ممکن است به بیماری بازگشت محتویات معده به مری و سوزش سر دل مبتلا شوند. با این وجود، این بیماری در سنین ۴۰ سال شایع‌تر است. سوزش مکرر سر دل هنگام شب‌، احتیاج مکرر به استفاده از آنتی‌اسیدها، آروغ زدن فراوان یا قی کردن و بازگشت مایع ترش مزه به دهان، از نشانه‌های شل شدن دریچه مری و برگشت محتویات معده به مری است.

۲۰درصد افراد بالغ، دست کم یک بار در ماه سوزش سر دل را تجربه می‌کنند. این افراد می‌توانند مشکل خود را با تغییراتی در رژیم غذایی، داروهای آنتی‌اسید و کاهش وزن کنترل کنند. افرادی که هفته‌ای یک بار به سوزش سر دل مبتلا می‌شوند، بیشتر اوقات با این درمان‌ها تا حد زیادی تسکین پیدا می‌کنند. اما ۵ تا ۱۵ درصد افراد بالغ، به اختلال شدید مبتلا هستند.

وعده‌های غذایی حجیم یا خوردن غذا بلافاصله قبل از خواب، خوردن شیرینی و شکلات، غذاهای چرب و سرخ شده، نعناع، قهوه و الکل، وارد شدن فشار به معده در اثر خم شدن به جلو، پوشیدن لباس‌های تنگ، بلند کردن اشیای سنگین، چاقی، مصرف برخی داروها، سیگار کشیدن، استرس و داشتن سابقه خانوادگی، از عوامل شایع بازگشت غذا از معده به مری و ایجاد سوزش سر دل است.

برای افرادی که اختلال خفیف دارند، چنین مشکلی رنج‌آور است، اما کمتر به عوارض جدی مبتلا می‌شوند. افرادی که سوزش سر دل مزمن دارند و از چند بار در هفته تا چند بار در روز با این مشکل درگیر می‌شوند، باید برای درمان اقدام کنند، زیرا در صورتی که این مشکل درمان نشده بماند، ممکن است عوارض خطرناکی ایجاد شود.

بدون توجه به شدت بیماری، نخستین قدم در کنترل آن، ایجاد تغییر در برخی عادات زندگی است. در موارد خفیف شاید تغییر در عادت ها همه آن چیزی باشد که برای درمان به آن نیازمند هستیم. در موارد شدیدتر بیماری، ایجاد تغییر در عادت‌های زندگی، کنترل بیماری به وسیله دارو را راحت تر می‌کند.

با تغییراتی در رژیم غذایی می توان تا حد زیادی از ایجاد سوزش سردل پیشگیری کرد. به جای سه وعده غذایی زیاد و حجیم، وعده‌های غذایی متعدد با حجم بسیار کم بخورید، آهسته غذا بخورید. با شکم پر نخوابید، بین وعده غذایی خود و زمان خوابیدن دست کم سه ساعت فاصله در نظر بگیرید، نوشیدن قهوه و نوشابه‌های گازدار، همچنین خوردن غذاهای چرب، خوراکی‌های حاوی سس گوجه‌فرنگی، پیاز، نعناع، پونه، انواع ادویه(مانند پودر فلفل یا ادویه کاری)، شکلات، مرکبات، میوه‌ها و آبمیوه‌های ترش و گوجه‌فرنگی تا حد امکان اجتناب کنید، سیگار را کنار بگذارید. لباس‌های تنگ و چسبان نپوشید و وزن خود را کم کنید.

هنگام خواب سر خود را چند سانتی‌متر بالاتر قرار دهید. برای این کار، سر رختخواب یا تختخواب خود را حدود ۱۵ تا ۲۵ سانتی‌متر بالا بیاورید. این کار موجب ایجاد یک شیب تدریجی از سر تا پاها شده و به پیشگیری از بازگشت اسید به مری در هنگام خواب کمک می‌کند. تشک یا همه تخت خود را شیب‌دار کنید نه این که از چند بالش استفاده کنید، چون در این صورت فشار روی معده افزایش یافته و در نهایت می‌تواند علائم را بدتر کند.

تحقیقات نشان داده است که عارضه بازگشت محتویات معده به مری، ممکن است در بلندمدت به زخم مری یا حتی سرطان مری تبدیل شود. سرطان معده از بیماری‌های بدخیم معده محسوب می‌شود که متأسفانه در ایران هم بسیار شایع است.

اگر دچار درد و سوزش پشت جناق سینه می‌شوید باید به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق آن مشخص شود، زیرا ممکن است علت آن به جای سوزش سر دل، مشکل دیگری باشد.

کارشناس ارشد خون‌شناسی