آلودگی های صوتی در محیط كار

سر و صدا شایع ترین عامل زیان آور محیط كار است حداكثر سر و صدای مجاز در محیط كار در یك شیفت ۸ ساعته, ۸۵ ۹۰ dB می باشد صوت بیش از حد مجاز سبب ناشنوایی های حسی, عصبی و یا هر دو می گردد افزایش فشار, قند و كلسترول خون, اضطراب, ناراحتی عصبی و اختلالات شنوایی در كودكانی كه مادرانشان به هنگام بارداری در معرض سر و صدای بیش از حد مجاز بوده اند, از دیگر اثرات سوء آن بر سلامت انسان می باشد

سر و صدا شایع ترین عامل زیان آور محیط كار است . حداكثر سر و صدای مجاز در محیط كار در یك شیفت ۸ ساعته، ۸۵-۹۰ dB می باشد . صوت بیش از حد مجاز سبب ناشنوایی های حسی، عصبی و یا هر دو می گردد . افزایش فشار، قند و كلسترول خون، اضطراب، ناراحتی عصبی و اختلالات شنوایی در كودكانی كه مادرانشان به هنگام بارداری در معرض سر و صدای بیش از حد مجاز بوده اند، از دیگر اثرات سوء آن بر سلامت انسان می باشد . برخی فلزات سنگین، حلال ها، آفت كش ها و سایر مواد شیمیایی نیز سبب كاهش شنوایی حسی- عصبی می گردند . ناشنوایی شغلی به هر گونه ناشنوایی جزیی یا كلی در یك یا هر دو گوش كه در زمان اشتغال فرد و به علت آن ایجاد شده باشد، اطلاق می گردد . عوامل متعددی در ایجاد ناشنوایی شغلی موثرند كه حوادثی همچون ضربه به سر، افتادن از بلندی، برخورد اجسام تیز به جمجمه، انفجار، اصابت پلیسه یا تراشه فلز گداخته به پرده و مجرای گوش، تماس با برخی فلزات و مواد شیمیایی و سرو صدای بیش از حد مجاز، از آن جمله اند . كاهش شنوایی ناشی از سر و صدای بلند، شایع ترین و مهم ترین علت كاهش شنوایی است كه اغلب در محیطی با شدت صوت ۸۵-۹۰ dB و بعد از گذشت سالها ایجاد می شود . كاهش شنوایی ناشی از سر و صدا، به عوامل گوناگونی بستگی دارد كه شدت صوت، مدت تماس و حساسیت فردی از مهم ترین آنها به شمار می آیند . حد مشخص و واضحی برای شدت صوت زیان آور وجود ندارد و سر و صدای مجاز در محیط كار یك برآورد آماری است كه به طور معمول برای حفاظت شنوایی ۹۰ درصد شاغلین تعیین می گردد . طبق استاندارد اداره ایمنی و سلامت كار در آمریكا، حداكثر سر و صدای مجاز در محیط كار در یك شیفت ۸ ساعته ۹۰dB می باشد . كاهش شنوایی ابتدا در حوالی فركانس ۴ هزار هرتز بروز می كند . متاسفانه قبل از آن كه بیمار متوجه شود (به فركانس های گفتاری برسد) آسیب قابل توجهی ایجاد شده است . این كاهش شنوایی از دو مرحله عبور می كند : مرحله اول كه برگشت پذیر و موقتی است و مرحله دوم كه برگشت ناپذیر و دائمی است . چون اكثر قوانین كار، آخرین كارفرما را مقام مسئول مشكلات قلمداد می كنند و دعواهای قانونی و ادعاهای خسارات فراوانی در این زمینه مطرح می شود، لذا كارخانه ها، بر آزمون های شنوایی قبل از استخدام تاكید می ورزند . كسی كه در محیط پر سر و صدا كار می كند باید مرتب معاینه شود . معاینه باید حداقل پس از ۱۴ساعت مرخصی انجام شود تا موارد كاهش شنوایی موقتی باعث تشخیص غلط كاهش شنوایی دائمی و برگشت ناپذیر نشود . كاهش شنوایی ناشی از سر و صدا، ابتدا خود را به شكل وز، وز گوش و (نه كاهش شنوایی) بروز می دهد، بنابراین در صورتی كه صدا بیش از۸۵dB در ۸ ساعت شیفت كاری باشد باید برنامه پیشگیری از افت شنوایی به كار رود . برنامه پیشگیری از كاهش شنوایی شامل موارد زیر است : اندازه گیری صدا (اولین قدم در برنامه حفاظت شنوایی)، تعیین منابع تولید صدا و اندازه گیری سر و صدای محیط كه توسط كارشناسان بهداشت حرفه‌ای انجام می پذیرد . اقدامات پیشگیری مهندسی و اجرایی : در مرحله اول طراحی، دستگاهها و ابزار پر سر و صدا باید به شكلی تغییر یابند كه آلودگی صوتی كمتری ایجاد نمایند . به عنوان مثال برای اتصال قطعات، به جای پرچ كردن، از جوش دادن آنها استفاده كرد . كار گذاشتن صدا خفه كن (muffler) در دستگاهها، به كارگیری مواد میرا كننده (Damping) برای سطوح مرتعش و یا محصور نمودن دستگاههای پر سر و صدا به جهت محافظت از سایر افراد شاغل در كارگاه، نمونه هایی از روش كنترل مهندسی می باشند . تعمیر و نگهداری مداوم و منظم ابزار، تجهیزات و دستگاهها موجب می گردد كه صداهای اضافی ناشی از سستی و فرسودگی كاهش یابد . با وجود این كه بهترین روش كنترل سر و صدا به كارگیری اقدام های مهندسی است، گاهی این اقدام ها به علت كاستی های تكنولوژی و یا هزینه زیاد عملی نمی باشد . به این صورت باید روشهای اجرایی را به كار بست و مدت زمان قرار گرفتن كارگر در محیط پر سر و صدا را كاهش داد . و یا با ایجاد شیفت در گردش در بخش های مختلف كارخانه از توقف طولانی یك كارگر در مكان پر سر و صدا جلوگیری كرد . آموزش و تعلیم : در راستای موفقیت یك برنامه پیشگیری باید آثار زیان آور سر و صدا بر سلامتی انسان به مدیران و كارگران تفهیم گردد . استفاده از تجهیزات حفاظت شنوایی بهترین وسیله ای است كه باید كاملاً اندازه باشد و كارگر به طور مرتب از آن استفاده كند . به طور كلی این تجهیزات به سه نوع تقسیم می گردند :

الف: Ear Plug : معمول ترین وسیله حفاظت شنوایی در میان كارگران است . استفاده راحت و ارزان بودن از ویژگیهای آن می باشد . گاهی كارگران از گلوله های پنبه ای یا پشمی به جای Ear Plug استفاده می كنند كه متاسفانه كارآیی ندارد .

ب: Canal Cap : این وسیله، تنها دهانه مجرای گوش را می پوشاند

ج: Ear Muff : وسیله ای از جنس پلاستیك و لاستیك با دو صفحه بزرگ اسفنجی است كه روی هر دو گوش را كاملاً می پوشاند . قابل شست و شو بوده و برخلاف Ear Plug به سهولت گم نمی شود و یكبار مصرف نیست . مشكل اندازه نبودن برای مجاری گوش را ندارد، اما به هنگام كار سنگین و در هوای گرم مرطوب به كار بردن آنها مشكل است . ۳ تا ۶ ماه پس از استخدام فرد در یك فضای پر سر و صدا، باید سنجش و ارزیابی مرتب شنوایی انجام شود و با آزمون اولیه مقایسه گردد . ثبت اطلاعات : نتایج سنجش شنوایی پیش از استخدام و دوره ای، هم چنین اطلاعات مربوط به سر و صدای محیط كار به منظور رعایت ضوابط طبی و قانونی باید در پرونده پزشكی كارگر ثبت گردد .

نویسنده: مرضیه حاجی محمدی