تصویر تارخ در تاریخ تلویزیون

اگرچه تعداد بازیگران حرفه ای که در ۳ حوزه تئاتر, سینما و تلویزیون درخشیده باشند و در هر کدام از این حوزه ها نقش های ماندگاری به یادگار گذاشته باشند کم هستند, اما در میان همین تعداد اندک نیز بازیگری مثل امین تارخ, واجد یک ویژگی دیگری هم هست و آن مدرس بازیگری و صاحب نظر بودن در این حرفه است

اگرچه تعداد بازیگران حرفه‌ای که در ۳ حوزه تئاتر، سینما و تلویزیون درخشیده باشند و در هر کدام از این حوزه‌ها نقش‌های ماندگاری به یادگار گذاشته باشند کم هستند، اما در میان همین تعداد اندک نیز بازیگری مثل امین تارخ، واجد یک ویژگی دیگری هم هست و آن مدرس بازیگری و صاحب نظر بودن در این حرفه است. بازیگران معروف زیادی از آموزشگاه بازیگری وی به سینما و تلویزیون معرفی شدند که نمونه‌اش رامین راستاد است که در سریال جراحت نقش داماد تارخ را بازی می‌کند. امین تارخ سال ۱۳۳۲ در شیراز به دنیا آمد. تحصیلاتش را در رشته مدیریت امور فرهنگی ادامه داد و سال ۱۳۶۴ مدرک کارشناسی ارشدش را هم گرفت. او در نمایش‌هایی مانند اتللو، انسان خوب سچوان، ارثیه ایرانی، الکترا، بکت و تسلیم شدگان بازی کرد و پس از آن که در سینما و تلویزیون به جایگاهی رسید، این هنر را فراموش نکرد.

اگرچه فیلم چمدان به کارگردانی جلال مقدم اهمیت زیادی در کارنامه تارخ داشت و با آن به سینمای ایران معرفی شد، اما بازی وی در ۲ فیلم پرنده کوچک خوشبختی و پائیزان او را به شهرت بیشتری رساند؛ اما واقعیت این است که تارخ با تلویزیون به شهرت واقعی رسید. نقطه عطف این ماجرا هم سریال بوعلی سینا، ساخته کیهان رهگذر است. سریالی که در آن، تارخ بازی نقش‌های تاریخی را تجربه کرد. این موفقیت با بازی در سریال مشهور سربداران تمدید شد و در ذهن مخاطب به ثبت رسید. پخش گسترده این سریال در سال‌هایی که از در و دیوار سریال تلویزیونی و تله‌فیلم نمی‌ریخت و با توجه به محدودیت شبکه‌ها و برنامه‌های تلویزیون، تاثیر زیادی در تثبیت جایگاه تارخ به عنوان بازیگری مطرح داشت. سربداران جزو چند سریال برجسته و پرهزینه سال‌های پس از انقلاب است که محبوبیت آن باعث محبوبیت بازیگران و دیگر عواملش نیز شد.

حضور امین تارخ در سریال‌های تلویزیونی را به ۳ گروه عمده می‌توان تقسیم کرد. سریال‌های تاریخی، سریال‌های مناسبتی و سریال‌های خانوادگی که البته در این آخری حضور کمرنگ‌تری داشته است. بوعلی سینا نقطه عطف امین تارخ در نقش‌های تاریخی است که به چند دلیل به شهرت و محبوبیت وی کمک کرد که یکی از دلایل مهم آن علاقه ایرانیان به شخصیت بوعلی سیناست که افتخار بزرگ علمی ‌و فرهنگی برای ایرانیان محسوب می‌شود و جالب این‌که شباهت ظاهری تارخ با شمایلی که از بوعلی سینا در تاریخ مانده زیاد است. شاید دومین شخصیت تاریخی ـ مذهبی که تارخ در تلویزیون بازی کرد به سریال معصومیت از دست رفته میرباقری برمی‌گشت که بخوبی توانست از تجربیات تئاتریش در این سریال استفاده کند.

گونه دوم سریال‌های تلویزیونی که البته حضور تارخ در آن نسبت به ۲ شکل دیگر کمتر بوده سریال‌های اجتماعی ـ خانوادگی است که شاید نقطه عطف آن را بتوان سریال آپارتمان دانست که بازی موثر امین تارخ در کنار پرویز پرستویی موجب شد آن سریال از سوی مخاطبان مورد توجه قرار بگیرد، بویژه این‌که در آغاز دهه ۷۰ تصویر روشنی از آپارتمان‌نشینی و زندگی مدرن ارائه می‌کرد که شخصیت امین تارخ در آن به عنوان یک الگوی اخلاقی مورد تایید قرار می‌گرفت.

اما پس از آن، تارخ حضور کمتری در تلویزیون داشت تا این‌که دوباره با تولد یک شکل جدید از سریال‌سازی که به سریال‌های مناسبتی معروف شده حضور وی در تلویزیون پررنگ‌تر شد و در این دسته از سریال‌ها امین تارخ شخصیت‌های اصلی قصه را بازی کرده است. نقطه عطف این بازی‌ها شخصیت دکتر پژوهان در سریال اغما‌ بود که یکی از شاخص‌ترین سریال‌های ماورائی در تلویزیون محسوب می‌شود.

تارخ در این مجموعه ایفاگر نقش کسی بود که در عین مومن بودن و داشتن عقاید و باورهای مذهبی، فریب شیطانی را خورده که خود را در شمایل یک فرد با ایمان و موجه نشان و دکتر را در مسیری قرار داد که با موقعیت ایمانی وی در تضاد بود. از جمله نقاط مثبت این سریال علاوه بر جذابیت‌هایی که سریال از حیث ماورائی برای مخاطبان داشت بازی قدرتمند و تاثیرگذار تارخ بود. نقشی که بیش از آن‌که برآمده از جذابیت‌های دراماتیک کاراکتر باشد، به قدرت بازیگری تارخ برمی‌گشت که توانست در شمایل یک قهرمان، دکتر پژوهان را برجسته کند و البته این نکته مهم است که حضور بازیگران بزرگی چون تارخ در یک سریال مناسبتی چقدر می‌تواند به جذابیت بیشتر آن کمک کند، در حالی که تارخ نه فقط در تلویزیون که در سینما هم به عنوان یک بازیگر ستاره با مناسبات و لوازم سوپراستار بودن شناخته می‌شود و می‌توان او را همچون رضا کیانیان یا پرویز پرستویی به عنوان بازیگران میانسال و حرفه‌ای در نظر گرفت که با قدرت و تجربه بازیگری خود گاه یک تنه می‌توانند بار فیلم را به دوش بکشند و به جذابیت آن کمک کنند. در مورد تارخ باید چند عامل دیگر را هم اضافه کرد.

علاوه بر دانش نظری و سواد تئوریکی که او در حوزه بازیگری دارد، تجربیات تئاتریش هم به کمک او می‌آید تا نقشی را که به عهده او گذاشته‌اند، ماندگار کند. از این حیث می‌توان او را با رضا کیانیان مقایسه کرد. اما یک امتیاز دیگر تارخ که به صلابت او در نقش کمک می‌کند نوع و جنس صدایش است که اقتدار و نفوذ کلام او را افزایش می‌دهد از این منظر هم می‌توان او را با مرحوم خسرو شکیبایی مقایسه کرد که صدا و قدرت بیانش، برگ برنده‌ای برای او محسوب می‌شد. تارخ در جراحت بازهم تجربه حضور خود را در سریال مناسبتی تداوم ‌بخشید و با ایفای نقش بزرگ، بار دیگر قدرت بازیگری خود را به رخ ‌کشید.اگرچه حضور بازیگران بزرگی مثل امین تارخ به اعتبار یک سریال تلویزیونی کمک می‌کند، اما بازیگرانی مثل او به سریال‌های معتبر و بزرگ‌تری نیازمند هستند تا هنر بازیگری خود را بیشتر در معرض نمایش بگذارند.

سیدرضا صائمی