اهمیت و آثار استعاذه

آیا پناه بردن به خدا از شیطان و بستن درهای معصیت با گفتن الفاظ استعاذه میسر است یعنی اگر ما هنگام تلاوت قرآن گفتیم اعوذ بالله من الشّیطان الرّجیم, شیطان دیگربه حریم تلاوت ما وارد نمی شود زیرا در پناه خدای قرآن قرار گرفته ایم

آیا پناه بردن به خدا از شیطان و بستن درهای معصیت با گفتن الفاظ استعاذه میسر است. یعنی اگر ما هنگام تلاوت قرآن گفتیم: اعوذ بالله من الشّیطان الرّجیم، شیطان دیگربه حریم تلاوت ما وارد نمی‎شود؛ زیرا در پناه خدای قرآن قرار گرفته‎ایم؟

قرآن، دشمن انسان را به روشنی به وی معرفی کرده، ضمن تبیین خطرات پنهان و آشکار وی برای انسان به او می‌آموزد که جهت مصون ماندن از این خطرات، باید به خداوند پناه برد. البته اصل پناه بردن به قدرتی برتر هنگام مواجهه با خطر، امری فطری و غریزی بوده و در سرشت آدمی ریشه دارد.

سفارش به استعاذه در موقعیت های حساس، چون تلاوت قرآن و برای رهایی از خطرات جانی و اخلاقی و توجه به پناه جویی انبیا و اولیای الهی و نقل آنها، حاکی از اهمیت و تأثیر استعاذه است.تعابیری چون «أعوذ باللّه» ، «أستعیذ باللّه» و «معاذ اللّه» افزون بر دعا، ذکر نیز هست و بنده را متوجه خدا می‌کند و توجه به خدا وسوسه شیطان* را بی‌اثر یا کم‌اثر می‌کند، زیرا شیطان بر مؤمنانی که به خداوند پناه برده و بر او توکل می‌کنند سلطه‌ای ندارد:«فَاستَعِذ بِاللّهِ مِنَ الشَّیطـنِ الرَّجیم * اِنَّهُ لَیسَ لَهُ سُلطـنٌ عَلَی الَّذینَ ءامَنوا وعَلی رَبِّهِم یَتَوَکلون» (نحل/۱۶، ۹۸‌ـ‌۹۹)

آیا پناه بردن به خدا از شیطان و بستن درهای معصیت با گفتن الفاظ استعاذه میسر است. یعنی اگر ما هنگام تلاوت قرآن گفتیم: اعوذ بالله من الشّیطان الرّجیم، شیطان دیگربه حریم تلاوت ما وارد نمی‎شود؛ زیرا در پناه خدای قرآن قرار گرفته‎ایم؟ یا این که به همراه گفتن الفاظ، باید با تمام وجود به خدا پناهنده شویم، و از او کمک بخواهیم؟ در این زمینه از کلام عالم عامل و عارف بالله حضرت امام خمینی (ره) استعانت می‎گیریم:

از آداب مهمّه قرائت... استعاذه از شیطان رجیم است که خار طریق معرفت و مانع سیر و سلوک الی الله است؛ و این استعاذه و پناه بردن، با لقلقه لسان وصورت بی‎روح ودنیای بی‎آخرت تحقق پیدا نکند؛ چنان چه مشهود است که این لفظ را کسانی هستند که چهل / پنجاه سال گفته و از شرّ این راهزن نجات نیافته، و در اخلاق و اعمال بلکه عقاید قلبیّه از شیطان تبعیّت و تقلید نموده‎اند.

اگر درست پناه برده بودیم از شر این پلید، ذات مقدّس حق تعالی که فیّاض مطلق و صاحب رحمت واسعه و قدرت کامله و علم محیط و کرم بسیط است ما را پناه داده بود و ایمان و اخلاق و اعمال ما اصلاح شده بود.( آداب الصّلاه، امام خمینی، چاپ اوّل، مؤسسه تنظیم و نشر آثار، ۱۳۷۰، ص ۲۲۱.)

امام صادق ـ علیه السّلام ـ در روایتی می‏‎فرماید:

«اَغْلِقُوا اَبْوابِ الْمَعْصِیَهِ بِالاِْستِعاذَهِ وَ افْتَحُوا اَبْواب َالطّاعَهِ بِالتَّسمِیَهِ».( سفینه البحار، شیخ عباس قمی، دار المرتضی، بیروت، ج ۲، ص ۴۱۷.) ؛ درهای معصیت را با استعاذه ببندید و درهای اطاعت را با تسمیه (بسم الله الرحمن الرحیم) باز کنید.

برای رهایی از وسوسه های شیطان و دور کردن او علاوه بر نام خدا امور دیگری را نیز لازم است که در اینجا به برخی از آنها اشاره می نمائیم :

در قرآن کریم می خوانیم : «إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَی الَّذِینَ یَتَوَلَّوْنَهُ وَ الَّذِینَ هُمْ بِهِ مُشْرِکُونَ» (نحل: ۹۹- ۱۰۰) ؛ «تسلط او تنها بر کسانی است که او را به سرپرستی خود برگزیده‏اند و آنها به فرمان شیطان به جای فرمان خدا گردن می‏نهند»

۱) اخلاص :

شیطان درباره مخلصین گفته است : ...لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ وَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعینَ. إِلَّا عِبادَکَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِینَ (حجر ۳۹ – ۴۰)«من(نعمتهای مادّی را) در زمین در نظر آنها زینت می‏دهم، و همگی را گمراه خواهم ساخت، مگر بندگان مخلصت را.»

۲) توکل :

خداوند متعال در این خصوص می فرماید : « إِنَّهُ لَیْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَی الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَلی‏ رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ. » نحل: ۹۸- ۹۹. آنانکه ایمان آورده و کار خود را بخدا واگذار نموده‏اند شیطانرا بر آنها تسلّطی و دعوتی که سبب اغوا شود نیست.

۳) تسلط بر شهوات :

رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله (به هنگام مراجعت از جنگی )فرمود. ما از جهاد کوچک مراجعت کرده و بسوی جهاد بزرگتر رهسپاریم و باز فرمود : کسی که دانش و بینش او بر هواهای نفسانیش غالب گردد چنین علمی سودمند است و هر کس شهوات و خواسته‏های نفس را زیر پای خود نهاده و بر آنها مسلط شود. شیطان از سایه چنین شخصی می گریزد(بحار الانوار-ترجمه جلد ۶۷ و ۶۸ ج‏۱ ص ۷۲)

۴) پناه بردن به خداوند متعال و سرباز زدن عملی از ولایت شیطان :

شیطان بر کسانی تسلط پیدا می کند که ولایت او را در عمل قبول کرده باشند هر چند به زبان هزاران بار نام خدا را جاری نمایند همانگونه که در قرآن کریم می خوانیم : «إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَی الَّذِینَ یَتَوَلَّوْنَهُ وَ الَّذِینَ هُمْ بِهِ مُشْرِکُونَ» (نحل: ۹۹- ۱۰۰.) ؛ «تسلط او تنها بر کسانی است که او را به سرپرستی خود برگزیده‏اند و آنها به فرمان شیطان به جای فرمان خدا گردن می‏نهند». از همین رو خداوند متعال در آیه ۹ سوره نحل دستور داده اند که از شیطان رجیم به خداوند متعال پناه ببریم .

۵) پشت نکردن به خداوند متعال و دستوراتش :

حضرت امام صادق علیه السّلام می‏فرماید که: تسلّط نمی‏یابد شیطان بر آدمی و زور نمی‏آورد بر او به وسوسه کردن، مگر در وقت اعراض کردن او از ذکر الهی و سهل‏گرفتن عظمت و بزرگواری خدای تعالی و غافل شدن از مناهی، و خاطر نیاوردن اطّلاع جناب الهی بر ظاهر و باطن وی، (شرح‏مصباح‏الشریعة ص : ۲۵۷)

پیامبر خدا صل الله علیه و آله در روایتی برای نزدیک نشدن شیطان به انسان دستور داده اند : چهار آیه اول سوره بقره به همراه آیه الکرسی و دو آیه بعد از آن و سه آیه آخر سوره بقره خوانده شود

● راهکارهای عملی برای راندن شیطان

علاوه بر آنچه گفته شد دستورالعمل هایی نیز برای نجات از وسوسه های شیطان بیان شده که تعدادی از آنها را برایتان ذکر می نمائیم

- پیامبر خدا صل الله علیه و آله در روایتی برای نزدیک نشدن شیطان به انسان دستور داده اند : چهار آیه اول سوره بقره به همراه آیه الکرسی و دو آیه بعد از آن و سه آیه آخر سوره بقره خوانده شود ( مفاتیح الجنان – باقیات الصالحات – باب ششم )

- در روایات آمده است که تکرار دو ذکر برای دفع شیطان‏های جنی و انسی و رفع وسوسه‏ها بسیار مؤثر است: یکی ذکر «لاحول ولا قوة الا باللّه العلی العظیم» و دیگری ذکر «صلوات»

- هم‏چنین خواندن دو سوره کوچک یعنی، «قل اعوذ برب الفلق» و «قل اعوذ برب الناس» سفارش شده است.

- مداومت بر خواندن مناجات سی و دوم صحیفه سجادیه که راجع به پناه بردن به خدا از وسوسه های شیطان می باشد.

و یادمان باشد قبل از هر عملی از شر شیطان به خدای خوبمان پناه ببریم نه فقط در مواقع تلاوت قرآن کریم باید همه روزنه های رسوخ این ملعون را ببندیم .

فرآوری : محمدی