چرا شیر چرا شیر طعم دار

نگاهی به آثار مثبت مصرف شیرهای طعم دار در کودکان و نوجوانان

شیر، مواد مغذی مورد نیاز برای رشد نظیر پروتئین، ریبوفلاوین و ویتامین ۱۲B و از همه مهم‌تر کلسیم را تامین می‌کند و هنگامی که سن کودک به ۱۲ ماهگی می‌رسد، می‌تواند به عنوان یک نوشیدنی مناسب وارد برنامه غذایی شده و تا آخر عمر حداقل یک لیوان شیر در روز، به مصرف برسد...

● اهمیت تغییر عادت

قسمتی از تلاش‌ها در زمینه آموزش تغذیه به کودکان، به آموزش کنترل وعده‌های غذایی اختصاص دارد زیرا محققان معتقدند که وعده غذایی نامناسب در همه‌گیری چاقی دخیل است. از این رو، در دستورالعمل‌های مربوط به تغذیه کودکان در مراکز جمعی مانند مهدهای کودک و مدرسه‌ها تاکید بر کاهش اندازه وعده غذا و به خصوص میزان انرژی غذاهایی است که موجب چاقی می‌شوند همچون شیرینی‌ها. به همین دلیل، توجه به آن دسته از مواد غذایی که سالم‌تر هستند، بیشتر شده و شیر از جمله این مواد غذایی است. مطالعات انجام گرفته نشان داده‌اند که مصرف شیر در کودکی و نوجوانی تاثیر مثبتی بر دست‌یابی به حداکثر حجم استخوان پیش از پایان دوره رشد دارد. علاوه بر اینها، مصرف متناسب شیر و سایر لبنیات به ترمیم استخوان‌هایی که در معرض پیر شدن ناشی از کمبود مواد معدنی و پوکی ناشی از آن قرار دارند، کمک می‌کند.

تشویق کردن دختران جوان به مصرف شیر نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، به دلیل آنکه نتایج مطالعات نشان می‌دهد که با وجود ‌آنکه دختران نوجوان بیشترین نیاز به شیر و کلسیم را دارند اما مقدار مصرف این ماده غذایی از سوی آنها کم است. همچنین فراخوان‌هایی برای ترویج نوشیدن آب و شیر به عنوان بهترین نوشیدنی برای کودکان و نوجوانان اعمال شده است که با توجه به نقشی که افزایش مصرف نوشیدنی‌های شیرین همچون نوشابه‌های گازدار بر چاقی این گروه‌ها دارند باید جدی گرفته شود. هدف تمامی ‌تلاش‌های انجام گرفته، تشویق و ترغیب کودکان و نوجوانان به مصرف مناسب شیر و افزایش دریافت ریزمغذی‌هایی بوده است که از این طریق در اختیار فرد قرار می‌گیرد. در همین باره روش‌های متعددی برای دست‌یابی به این هدف پیشنهاد شده است از جمله استفاده از شیر‌های طعم‌دار.

● چرا شیر طعم‌دار؟

عادات و رفتار‌های تغذیه‌ای مصرف نوشیدنی کودکان و نوجوانان، حوزه وسیعی از تحقیقات علمی را دربرگرفته و شواهد خوبی در زمینه پشتیبانی از اضافه کردن شیر طعم‌دار به رژیم غذایی این گروه سنی وجود دارد. مطالعات قابل توجهی طی ۱۰ سال گذشته روی نوشیدنی‌‌ها انجام شده و نتایج حاصل از تحقیقات جدید بر ارتباط همه‌گیری چاقی با افزایش مصرف نوشیدنی‌های غیرالکلی(عموما گازدار) به‌عنوان بخش مهمی‌از مشکل تاکید شده است.

تحقیقات انجام شده در دانشگاه ورمونت که در سال ۲۰۰۲ در مجله اتحادیه دیابت آ‌مریکا منتشر شده تایید می‌کنند که شیر طعم‌دار نوشیدنی سالمی برای کودکان و بزرگسالان است. مطالعه یاد شده داده‌های حاصل از مطالعه مداوم اتحادیه دیابت ایالات متحده در زمینه مواد غذایی مصرف شده از سوی افراد را برای تعیین نوشیدنی معمول مصرفی چهار هزار نفر از کودکان و نوجوانان سنین ۵ تا ۱۷ سال مدنظر قرار داده است. نتایج بررسی مزبور نشان داد، کودکانی که شیر طعم‌دار می‌نوشند نسبت به کودکانی که شیر طعم‌دار مصرف نمی‌کنند، کمتر از نوشیدنی‌های غیرالکلی بی‌فایده و آب‌میوه (آن دسته از آب‌میوه‌ها که کمتر از ۱۰ درصد آب‌میوه طبیعی دارند) استفاد می‌کنند. همچنین کودکانی که شیرشکلات و یا دیگر انواع شیرهای طعم‌دار را مصرف می‌کنند، مقدار بیشتری از کلسیم در مقایسه با کودکانی که شیر طعم‌دار مصرف نمی‌کنند، دریافت می‌کنند.

قند و یا چربی مصرفی در رژیم غذایی اطفالی که شیر طعم‌دار مصرف می‌کنند، در مقایسه با کودکانی که از شیر طعم‌دار استفاده نمی‌کردند، بالاتر نبوده است. جالب است بدانید که علاوه بر تولید شیرهای طعم دار برای کسانی که به دلیل طعم خاص شیر از خوردن آن سرباز می‌زنند، نی‌های طعم‌داری نیز به بازار آمده‌اند که وسیله‌ای خواهند بود برای تشویق بچه‌ها به مصرف به اندازه و مورد نیاز شیر تا به این ترتیب، دریافت کلسیم به حد کفایت برسد.

● شیر به جای نوشابه

تحلیلی در زمینه رژیم‌های غذایی روی بیش از سه هزار کودک که در نسخه ژانویه ۲۰۰۴ مجله سلامت نوجوان منتشر شده، نشان دهنده تاثیر مثبت استفاده از شیر و ماست طعم‌دار به جای نوشابه‌های قندی و گازدار بر رژیم غذایی کودکان است. مطالعه یاد شده نشان داد که کودکان در سنین ۶ تا ۱۷ سال که بیش از۱۸۰ تا ۲۴۰ میلی‌لیتر محصولات لبنی طعم‌دار همچون شیر، ماست، بستنی و پودینگ در هر روز استفاده می‌کنند، رژیم غذایی بهتری در مقایسه با آنهایی که به طور منظم از نوشابه‌های قندی و گازدار میوه‌ای استفاده می‌کنند، دارند. «زمانی که نوشابه‌های گازدار و میوه‌ای جایگزین لبنیات در رژیم غذایی می‌شوند، دریافت مواد غذایی کلیدی مورد نیاز کودکان برای رشد‌شان دشوار می‌شود». این گفته دکتر راشل جانسون، استاد تغذیه در دانشگاه ورمونت و یکی از مولفان مطالعه مزبور است. «تحلیل انجام شده از سوی ما نشان می‌دهد که محصولات لبنی طعم‌دار همچون شیر و ماست می‌توانند به عنوان ماده غذایی ارزشمندی در رژیم غذایی کودکان تلقی شوند به دلیل ‌آنکه آنها دارای مواد غذایی اساسی بوده و از قند پایین‌تری در مقایسه با نوشابه‌های جایگزین آنها برخوردار هستند.»

● یک نکته دیگر

این مطالعه هم‌زمان با آخرین بیانیه تعیین استراتژی آکادمی متخصصان بیماری‌های کودکان آمریکا (AAP) انجام شد. در این بیانیه توصیه شده است که متخصصان سلامت برای محدود کردن فروش نوشابه‌های قنددار در مدارس به منظور کمک به جلوگیری از برخی از مشکلات سلامت مرتبط با بسیاری از نوشابه‌های گازدار و قنددار تلاش کنند. در سال ۲۰۰۲ شورای مواد لبنی ملی ایالات متحده پیشینه مفصلی درباره مواد غذایی برای متخصصان امور سلامت با عنوان «شیر طعم‌دار در یک نگاه» منتشر کرد که به بررسی تفصیلی برخی از روایات موجود در ارتباط با شیر طعم‌دار و سلامت اختصاص داشت. توجهات مربوط به پوسیدگی‌های دندانی، اختلالات رفتاری، چاقی، دیابت، تاثیرات طعم‌دهی بر جذب کلسیم و تاثیرات کافئین موجود در شیر با طعم شکلات و قهوه بر کودکان تماما به صورتی علمی رد شد. بنابراین تهیه و استفاده از روش‌های گوناگونی که بتواند با کنترل میزان قند و انر‍ژی طعم‌های قابل قبولی تولید کند که ذایقه کودکان، آنها را بپذیرد، می‌تواند با ترغیب کودکان و نوجوانان به مصرف روزانه شیر نقش موثری در حفظ سلامت کودکان‌مان داشته باشد.

شیر از جمله لبنیاتی است که مصرف آن در رژیم غذایی روزانه، به‌خصوص در سنین کودکی و نوجوانی، توصیه می‌شود. این غذای کامل قابل جذب‌ترین منبع کلسیم در سبد غذایی به حساب می‌آید و دیگر مواد مغذی‌اش به رشد مناسب کودکان و نوجوانان کمک فراوانی می‌کند. بر اساس بررسی‌های صورت‌گرفته در انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی ایران، بیش از ۹۰ درصد مردم ما با کمبود دریافت کلسیم و ۶۵ درصد با کمبود دریافت ریبوفلاوین مواجه هستند. بنابراین، به منظور مقابله با این کمبود‌ها علاوه بر سیاست‌گذاری برای تسهیل دسترسی مردم به شیر و لبنیات، آموزش و فرهنگ‌سازی مصرف‌شان نیز اهمیت دارد.

سهیلا عابدین‌پور