در جست جوی زمان بر باد رفته

نگاهی به چالش های حزبی انتخاباتی آمریکا

جهان همچنان از دریچه دوربین و خبر رسانه‌ها پیگیر انتخابات ریاست‌جمهوری ماه نوامبر آمریکاست چرا که بر طبق قانون نانوشته کتاب بین‌المللی و در تاثیر میزان قدرت هژمونیک هر واحد ملی بر آرایش و سیر تحولات بین‌المللی، واشنگتن در جایگاه ویژه‌ای قرار دارد. بسیاری از تحلیلگران و سیاستمداران به درستی اعتقاد دارند که انتخابات آتی ریاست‌جمهوری ایالات متحده را می‌بایست انتخاباتی جهانی و تاثیرگذار در موقعیت نظام بین‌المللی به حساب آورد. اینکه در این کشور رقابت‌های درون حزبی و ملی بین حزب دموکرات‌ و جمهوریخواه هرگز از چارچوب نظام نولیبرال کنونی فراتر نمی‌رود و نقض‌کننده سیاست‌های کلان ملی نخواهد بود، هیچگاه نمی‌تواند دقیقا به مفهوم عدم تغییر در مناسبات ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی تلقی شود. جامعه آمریکایی معمولا به صورت ادواری در دوره‌هایی از تاریخ معاصر خود در مقاطعی دست به بازنگری سیاست‌های جاری و گرایش به تحول جهت تثبیت، جهش یا برون‌رفت از بن‌بست‌های ایجاد شده در استراتژی و تاکتیک زده است. با توجه به رخدادهای بعد از یازدهم سپتامبر و شکاف‌های آشکاری که در بافت اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ایالات متحده اتفاق افتاده است هم اکنون چالش اصلی بر سر «ماندن یا رفتن» از این فضای خاکستری مفهوم می‌یابد. اما و اگرهایی که هنوز در مورد تعهد «مک کین» به جناح نومحافظه‌کار درون حزب جمهوریخواه وجود دارد و همچنین اردوی جنگ‌آوران رنگین پوست و جوان پشت سر «باراک اوباما» در چنین راستایی قابل بررسی و تحلیل است. به همین دلیل تحلیل انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا را باید از منظر تحولات درونی آمریکا و مهمتر از آن به جهت تاثیر این انتخابات بر وضعیت نظام بین‌المللی و دیگر ساختارهای ملی مورد بازبینی قرار داد.

● تاثیرات درونی انتخابات آمریکا:

نبرد انتخاباتی این بار ایالات متحده تا حدود زیادی با روند انتخابات انجام گرفته در سه دهه گذشته متفاوت است و به تعبیری در اینجا نیز یکی از دوره‌های ادواری تغییر در ساخت سیاسی یا حداقل در بافت اجتماعی نمود واقعی خود را نشان می‌دهد. پیروزی مک کین در نوامبر آینده همچنان که اوبامای جوان نیز تاکید می‌کند ادامه همان مسیر سیاست ورزی دولت کنونی جورج بوش خواهد بود که از آن می‌توان ایستایی و عدم تغییر در ساخت سیاسی را نتیجه گرفت. اما حتی این پیروزی نیز به دور از تغییر نخواهد بود، با این تفاوت که شکاف در ساخت سیاسی را در مواجهه با بافت اجتماعی دامن خواهد زد که نتیجه آن گسست ساختار در حوزه سیاسی- اجتماعی در جهت عکس وحدت دولت - ملت خواهد بود.

اجتناب‌ناپذیر بودن تغییر برای جمهوریخواهان در طی ماه‌های اخیر با ریزش یاران رئیس‌جمهور و دوری گزیدن لایه‌هایی از نمایندگان کنگره و سناتورهای بانفوذ جمهوریخواه از ساکن کاخ سفید، بدون شک بازخورد همین شرایط جدید بوده است. آرایش طبقاتی- اجتماعی نیروهای محافظه‌کار در طیف جمهوریخواه و در پشت سر یک رئیس‌جمهور محافظه‌کار که موجب ناخرسندی اکثریت جامعه و لایه‌های مدرن‌تر و جوان که اکنون فراتر از گذشته به عرصه سیاسی کشور وارد شده‌اند، می‌تواند در شرایط کنونی با توجه به وضعیت رکود - تورم موجود بیش از هر زمان دیگری قدرت مانور و مشروعیت این جناح را زیر سوال برده و در آینده برای موقعیت حزب جمهوریخواه و اعتبار جایگاهی ایالات متحده گران تمام شود.

اوباما پدیده‌ای است که توانست لایه‌های جوان و رنگین‌پوست را در اردوی دموکرات‌‌ها به صف کند و به همین دلیل می‌تواند در «واترلوی آمریکایی» در حواشی پایگاه‌های اجتماعی حزب جمهوریخواه نیز شکاف ایجاد کند. در اردوی دموکرات‌‌ها برخلاف پیش‌بینی‌ها احتمال شکاف در پایگاه سیاسی - اجتماعی چندان جدی نیست چرا که پارامتر نژاد و جنسیت در موقعیت مثبت به کار گرفته شده‌اند. به یقین کارگران و لایه‌های پایین جامعه در وهله اول به منافع طبقاتی خویش رای داده، لاتین تباران در وضعیت جدید، یک رنگین‌پوست را بر یک سفید متعصب ترجیح می‌دهند نمود این واقعیت را هم‌اینک می‌توان در مناسبات تیره‌ای که در خصوص مهاجران مکزیکی در درون ساختار آمریکای محافظه‌کار وجود دارد به صورت مشخص مشاهده کرد.

پیروزی احتمالی باراک اوباما در نبرد نهایی تاثیرات متعدد و چندگانه‌ای را در جامعه آمریکایی به جای خواهد گذاشت که در وهله اول به سود لایه‌های پایین‌تر جامعه و از طرف دیگر با ورود طیف جوان و رنگین‌پوست به هرم قدرت می‌تواند ساخت تقریبا متصلب و محافظه‌کار واشنگتن را تا حدودی به سمت موقعیت لیبرال‌تر در مقابل نولیبرالیسم فعلی تقویت کند.

● تاثیرات بیرونی انتخابات آمریکا:

جانشین بعدی جورج بوش در مرحله اول می‌بایست هویت مخدوش شده این کشور را بازسازی کرده و در مرحله بعد راه‌های عبور از بن‌بست‌های موجود را به ساخت سیاسی - اجتماعی ارائه کند. نزول تدریجی جایگاه هژمونیک واشنگتن به جهت جنگ‌های سریالی و ظهور قدرت بزرگ اقتصادی چون چین، هند و برزیل ضرورت تغییر در استراتژی را اجتناب‌ناپذیر کرده است. پیروزی نماینده جمهوریخواهان ادامه سیکل معیوب کنونی است و پیروزی دموکرات‌‌ها مسیر تغییر را اجتناب‌ناپذیر خواهد کرد. ادامه سیکل کنونی یا تغییر مسیر، زایش دردناک این حاملگی خواهد بود که در اولی تولد یک نوزاد معلول و در دومی سقط جنین یا نوزایی مخلوق تقریبا سالمی را موجب خواهد شد. مک کین می‌تواند به یقین نسبت به استقبال رهبران بنیادگرا، غیردموکراتیک، توتالیتر و پوپولیست منطقه‌ای در خاورمیانه اطمینان داشته باشد چرا که نومحافظه‌کاری آمریکایی دقیقا در راستای چنین تفکراتی در حوزه میدانی بزرگ‌ترین بحران‌های جهان کنونی است.

تروریسم خونین القاعده‌ای و افراط‌گرایی شعاری پوپولیسم در خاورمیانه که هر دو بر مبنای بسترسازی چنین گرایشاتی در طی دهه‌های اخیر تولد نامیمون خود را در «بزم محو» جشن گرفته‌اند، بدون شک بازخورد و نتیجه بازی دومینویی موجود می‌باشد که تحت عنوان جنگ‌های پیشگیرانه در واشنگتن رقم خورده و در خاورمیانه لباس افراطی‌گری و تروریسم بنیادگرا را به تن کرده است. دموکرات‌‌ها هم اکنون تحت تاثیر نظریات «برژینسکی» مشاور امنیت ملی «جیمی کارتر» رئیس‌جمهور اسبق آمریکا قرار دارند که به جای سیاست یکجانبه کنونی، سیاست تعامل بیشتر و همگرایی با جامعه بین‌المللی و دنیای پیرامونی را پیشنهاد می‌کند. در صورت پیروزی نهایی اوباما، جهان با مفاهیم تازه‌ای در عرصه سیاست بین‌المللی مواجه می‌شود که به جای ایده منحط جنگ برای دموکراسی فعلی بوش می‌بایست صلح برای دموکراسی را سرمشق خود قرار دهد. نتیجه سیاست بوش و مک کین نه تنها به دموکراسی ختم نشد که حتی دیکتاتوری سیاسی و بنیادگرایی مذهبی را در مناطق مورد منازعه نهادینه‌تر از گذشته نمود. در صورتی که ایده «تغییر» باراک اوباما و نفی جنگ برای دموکراسی می‌تواند آرامش را به مناطق بحران خیز برگردانده و بر بستر صلح، دستیابی به حقوق بشر و دموکراسی را در فضای بین‌المللی، منطقه‌ای و ملی تقویت کند.

اردشیر زارعی‌قنواتی