چشم انداز بانكداری الكترونیكی در ایران

پیشرفت سریع درعرصه تكنولوژی و در زمینه های مختلف علمی به ویژه در قرن حاضر تاثیر شگرفی در اقتصاد جهانی به جای گذاشته است , بطوری كه این تحولات , جهانی شدن بازار و عدم تكیه بر اقتصاد بسته , انتقال تكنولوژی و تطابق سازمان ها با شرایط محیطی و را اجتناب ناپذیر نموده است دولت ها نیز به منظور توسعه اقتصادی ناگزیر به اصلاح ساختار تولید و خدمات خود شده و به امر بازاریابی , جلب رضایت مشتریان و علی الخصوص توسعه صادرات توجه خاصی مبذول می نمایند

پیشرفت سریع درعرصه تكنولوژی و در زمینه های مختلف علمی به ویژه در قرن حاضر تاثیر شگرفی در اقتصاد جهانی به جای گذاشته است ، بطوری كه این تحولات ، جهانی شدن بازار و عدم تكیه بر اقتصاد بسته ، انتقال تكنولوژی و تطابق سازمان ها با شرایط محیطی و .... را اجتناب ناپذیر نموده است . دولت ها نیز به منظور توسعه اقتصادی ناگزیر به اصلاح ساختار تولید و خدمات خود شده و به امر بازاریابی ، جلب رضایت مشتریان و علی الخصوص توسعه صادرات توجه خاصی مبذول می نمایند .ازویژگی های قرن بیست ویكم ، توسعه شگفت آور فن آوری اطلاع رسانی و ارتباطات و بكارگیری تكنولوژی اطلاعات وشبكه های اطلاعاتی جهت افزایش سرعت و كیفیت در ارائه خدمات میباشد . این پیشرفت ها بانكداری را نیز تحت تاثیر شدید خود قرار داده و باعث تغییرات عمده ای در این صنعت گردیده است .با رشد روز افزون معاملات تجارت الكترونیكی در سطح جهانی و نیاز تجارت به حضور بانك جهت نقل و انتقال منابع مالی ، بانكداری الكترونیكی به عنوان بخشی تفكیك ناپذیراز تجارت الكترونیك و دارای نقش اساسی در اجرای آن است .به جرات میتوان گفت كه بدون بانكداری الكترونیك ، تجارت الكترونیك نیز محقق نخواهد شد .سرعت توسعه صنعت انفورماتیك باعث ایجاد تغییرات عمده ای در شكل پول در سیستم های انتقال منابع در عرصه تكنولوژی گردیده است و مفاهیم جدیدی را به عنوان پول الكترونیك در انتقال الكترونیكی آن ارائه نموده است . این دو مفهوم ایجاد كننده نوع جدیدی از بانكداری تحت بانكداری الكترونیكی میباشند . با گسترش شبكه اینترنت وقابل دسترس بودن آن برای همگان شیوه عرضه خدمات در بانك ها متحول شده و این تحولات زمینه ظهور پدیده هایی مانند cyber banking ,mobile banking , inter banking گردیده است .از سال ۱۹۱۳ به بعد ، عملیات اتاق پایاپای در بعضی از كشورهای پیشرفته به صورت متمركز درآمد ، كه این امر به دلیل كاهش ریسك و همچنین حذف عمل كسر هزینه از مبلغ چك ها باعث ایجاد ثبات بیشتر در سیستم بانكی گردید . در اوایل دهه ۱۹۶۰ ، نوع دیگری از خدمات به نام كارت های اعتباری در اختیار عموم قرار گرفت . بعد از مدت كوتاهی هم چك و هم كارت های اعتباری به مرور اتوماتیك گردیدند، ولی با این حال تا آن زمان حجم بالایی از اسناد كاغذی تولید می گردید ، از این رو تكنولوژی پیچیده مخابراتی به عنوان راه حلی جهت حل این مشكل استفاده گردید كه در نتیجه با تاسیس اتاق های پایاپای اتوماتیك كه از سیستم انتقال الكترونیكی منابع استفاده می نمودند ساختار سیستم بانكی یك بار دیگر دچار تحولی عمده گردید و تبع آن (Electronic funds Transfer) EFTاستفاد وسیع از

بانكها ازموسسات سپرده گذاری كه منابع فیزیكی را نگهداری می نمودند به مركز پردازش اطلاعات تبدیل شدند ، پول نیز از مفهوم قابل لمس به یك مفهوم غیرقابل لمس تبدیل گردید . به طوری كه پول تبدیل به پول الكترونیكی شد، چك نیز به همین سرنوشت دچار گردید و بانك ها با ارسال تصاویر چك ها به جای چك های فیزیكی شروع به استفاده از چك های الكترونیكی نمودند . تحولاتی كه صنعت بانكداری در دو دهه گذشته با آنها روبرو بوده است باعث ایجاد تغییرات عمده ای در شكل پول وسیستم های انتقال منابع گردید . مفاهیمی تحت عنوان پول الكترونیكی و انتقال الكترونیكی منابع را ارائه كرد . این دو مفهوم درواقع ایجاد كننده نوعی جدیدی از بانكداری تحت عنوان بانكداری الكترونیكی میباشند . ارائه خدمات جدید الكترونیكی از قبیل كارت های بانكی ، بانكداری خانگی ، سیستم های پایاپای الكترونیكی و .... بدون ایجاد زیر ساخت های عملیاتی مناسب با اینگونه خدمات ، امكان پذیر نمی باشد . به عبارت دیگر با توجه به آنی بودن تاثیر معاملات بر روی حساب ها میبایستی اولا" دفاتر حسابداری و به تبع آن اسناد حسابداری كنار گذاشته شود ، ثانیا" سرعت پردازش عملیات نیز افزایش یابد . بطوری كه تجارت كشورهای توسعه یافته در این زمینه به ویژه در مورد ایجاد سیستم های پایاپای الكترونیكی ، دلیلی بر این مدعاست .بانكداری الكترونیك باعث گردیده تا بانك ها از قید زمان و مكان آزاد گردیده و خدمات خود را به صورت شبانه روزی و ۷ روز هفته در اختیار مشتریان خود قرار دهند . به عبارت دیگر مشتریان دیگر مجبور نمی باشند كه در یك زمان محدودی از روز و در محل های خاصی به نام شعبه جهت انجام عملیات حاضر شوند . البته همانطور كه بیان گردید ، سیستم هایی همچون بانكداری خانگی از مزیت های بیشتری برخوردار میباشند . چرا كه علاوه بر دسترسی به حساب خود در هر زمان ممكن میتواند به راحتی و امنیت كامل بدون مراجعه به فروشگاه های مختلف ویا شعب بانك ، اقدام به دریافت و پرداخت و یا انتقال پول از حساب خود به دیگری گردد .در سیستم هایی از قبیل بانكداری خانگی و سیستم های مدیریت نقدینگی اطلاعات به صورت روزانه و لحظه ای در اختیار مشتری قرار می گیرد . از طرف دیگر تهیه و نصب ماشین های تحویلداری.خودكار (ATM) و نقاط فروش الكترونیكی (EFTPOS) در فروشگاه ها و محل های عمومی كه شعب در آن قسمت ها حضور كم رنگ تری دارند ، باعث گردیده تا مشتریان و بانك ها رابطه نزدیك تری با یكدیگر داشته باشند .

---