با حقوق خود آشنا شوید

در اجتماع اعمالی از طرف برخی افراد سر می زند که نظم و امنیت جامعه را برهم می زند و در مواردی نیز حقوق اشخاص دیگر را تضییع می کند.
از آن جا که سیستم قضایی حافظ منافع جامعه است دادسراها …

در اجتماع اعمالی از طرف برخی افراد سر می زند که نظم و امنیت جامعه را برهم می زند و در مواردی نیز حقوق اشخاص دیگر را تضییع می کند.

از آن جا که سیستم قضایی حافظ منافع جامعه است دادسراها به نمایندگی از جامعه، اقدام به کشف جرم و تعقیب متهم و جمع آوری دلایل می کنند تا حقوق افراد جامعه محفوظ بماند و نظم و امنیت قضایی و اجتماعی حاصل شود. اما دادسرا نهادی نیست که فقط حامی فرد متضرر از جرم باشد یا فقط به حفظ و تامین امنیت اجتماعی بپردازد بلکه مکلف است ضمن انجام امور یاد شده از متهم حمایت و حقوق فردی و اجتماعی او را نیز لحاظ کند، از این رو دادسرای عمومی و انقلاب که به بیشتر جرایم رسیدگی می کند از جایگاه مهمی برخوردار است.

دادسرای نظامی و دادسرای ویژه روحانیت در معیت دادگاه های نظامی و دادگاه ویژه روحانیت نیز به جرایم خاص نظامیان و روحانیان رسیدگی می کند که البته در همه این موارد اصول حاکم تقریبا یکسان است.

شروع و کیفیت تحقیقات در دادسرا

دادسرا نهادی است مرکب از دادستان، دادیار و بازپرس که به ریاست دادستان اداره می شود و وظیفه اصلی اش تعقیب جنبه عمومی جرم است.

دادسرا برای تعقیب باید مطابق قانون عمل کند که جهات قانونی برای شروع تحقیقات عبارت است از:

- شکایت شاکی

- اعلام و اخبار ضابطان دادگستری یا اشخاصی که از قولشان اطمینان حاصل می شود.

- جرایم مشهود در صورتی که قاضی ناظر وقوع جرم باشد

- اظهار و اقرار متهم

از این رو شروع به تحقیقات بدون رعایت نکات یاد شده غیرقانونی و بدون مجوز است.

تمام جرایم، دارای جنبه عمومی است و برخی جرایم علاوه بر جنبه عمومی، جنبه خصوصی نیز دارد. برای مثال جرایم رانندگی، حمل مشروب الکی یا عبور غیرمجاز از مرز و ... فقط جنبه عمومی دارد ولی جرایمی چون قتل عمد، کلاهبرداری، سرقت و... علاوه بر جنبه عمومی دارای جنبه خصوصی نیز است. در میان جرایمی که دارای جنبه عمومی و خصوصی است بنا به دلایلی چون مصالح اجتماعی، اقتصادی و... که قانون تشخیص داده، جنبه خصوصی جرایم بر جنبه عمومی آن ها برتری دارد برای مثل جرایمی نظیر ترک انفاق و فحاشی که به اصطلاح به آن ها جرایم قابل گذشت می گویند ( چون تعقیب و رسیدگی آن ها موکول به شکایت شاکی خصوصی است) تا هنگامی که متضرر از جرم اقدام به طرح شکایت نکند، امر تعقیب صورت نمی گیرد. همچنین اگر شکایتی هم مطرح شود ولی بعدها شاکی از آن صرف نظر کند تعقیب متوقف می ماند و حتی اگر رسیدگی منجر به صدور حکم علیه متهم شود با رضایت شاکی خصوصی حکم و مجازات اجرا نخواهد شد.

با این اوصاف مطابق قانون، طرح شکایت برای شروع به رسیدگی کافی است و قاضی نمی تواند از رسیدگی به آن خودداری کند.

قضات و ضابطان دادگستری موظف اند شکایت کتبی یا شفاهی را همه وقت قبول کنند.

شکایت شفاهی در صورت مجلس قید می شود و به امضای شاکی می رسد و اگر شاکی نتواند امضا کند یا سواد نداشته باشد مراتب در صورت مجلس قید و انطباق شکایت شفاهی با مندرجات صورت مجلس تصدیق می شود.