ایمنی در برابر آلودگی های شیمیایی

بهداشت حرفه ای از زمانهای قدیم در حرفه های مختلف مطرح بوده است اما در قرن بیستم با پیشترفت تكنولوژی و صنعتی شدن جهان, این علم عمدتاً در بیماریها و سوانح ناشی از صنعت خلاصه شد بنحوی كه امروزه بعنوان دومین علل مرگ و میر در جهان صنعتی محسوب می شود

طبق آمار بدست آمده در ایران نیز در هر دقیقه ۷ نفر دچار سانحه می‌شوند. با توجه به این موضوع، اهمیت آموزش بهداشت حرفه‌ای در پیشگیری و كاهش عوارض فردی، اجتماعی و اقتصادی ناشی از بیماریها و سوانح محیط كار بسیار مهم بنظر می‌رسد. در زیر به طور مختصر اشاره‌ای به بیماریهای ناشی از عوامل شیمیایی محیط كار و اقدامات احتیاطی جهت پیشگیری از عوارض ناشی از آنها می‌نماییم.

بیماریهای ناشی از عوامل شیمیایی

این بیماریها و سوانح بر حسب راه ورود به بدن انسان به سه دسته طبقه‌بندی می‌شوند:

الف- بیماریهای دستگاه گوارشی كه با ورود مواد شیمیایی از راه دهان مثل سیانورها، ارسنیك، فسفر، اسیدها و غیره ایجاد می‌شود.

ب- بیماریهای دستگاه تنفس ناشی از گرد و غبار كه به «پنوموكونیوزها» یا بیماریهای ریوی معروف هستند.

ج- بیماریهای پوستی مانند جذب تترا اتیل سرب، فنل، تی ان تی و غیره.

اقدامات احتیاطی جهت پیشگیری از عوارض ناشی از مواجهه با عوامل شیمیایی در آزمایشگاه

۱- آگاهی شما از خطرات ناشی از مواد شیمیایی و نحوه پیشگیری از این خطرات اهمیت زیادی دارد.

۲- برای آگاهی از خطرات مواد شیمیایی و به كارگیری اقدامات احتیاطی در هنگام كار با آنها برچسب روی مواد شیمیایی و برگه اطلاعات ایمنی و بهداشتی این مواد را مطالعه كنید.

۳- به دستورالعمل‌ها، توصیه‌ها، نكات احتیاطی ذكرشده بر روی برچسب‌های مواد شیمیایی توجه كنید و آنها را به كار گیرید.

۴- بررسی كنید كه آیا امكان دارد بتوان از موادی كه ایمن‌تر هستند و خطر كمتری دارند استفاده كرد؟

۵- محل كار خود را همیشه منظم و مرتب نمائید و محل نگهداری ظروف مواد شیمیایی با برچسب‌های مناسب و قابل رویت مشخص باشد.

۶- مواد شیمیایی فرار و قابل اشتعال را تفكیك نموده و دور از میزكار خود قرار دهید.

۷- از اقدامات كنترلی موجود مثل تهویه و ... كه برای كنترل بخارات ناشی از مواد شیمیایی تعبیه شده‌اند بطور كامل استفاده كنید.

۸- هرگونه نقص و اختلال در سیستم تهویه، تجهیزات حفاظت فردی و غیره را سریعاً گزارش كنید.

۹- از ماسك‌های تنفسی و دیگر تجهیزات حفاظتی خود (مثل دستكش‌ها و ...) استفاده كنید و آنها را در یك محل تمیز نگهداری كنید.

۱۰- تجهیزات حفاظتی خود (مثل ماسك‌ها و دستكش‌ها و ...) را تمیز نگهداشته و مطمئن باشید كه برای شما اندازه و متناسب هستند.

۱۱- در مكان‌هایی كه مواد شیمیایی وجود دارند از خوردن و استعمال دخانیات خودداری كنید.

۱۲- از استفاده بیش از حد و غیرضروری مواد شیمیایی خودداری كنید، درب ظروف مواد شیمیایی را محكم ببندید تا از تبخیر و رها شدن آنها در فضا جلوگیری كنید.

۱۳- پارچه‌ها و كهنه‌های آغشته به مواد شیمیایی را از اطراف محل كار جمع‌آوری كنید.

۱۴- حتی الامكان از تماس پوستی با هر نوع ماده شیمیایی خودداری كنید و از تجهیزات حفاظتی مثل دستكش، عینك و پیشبند و ... استفاده كنید.

۱۵- هیچ گاه از مواد شیمیایی (مثل تینر، بنزین و ...) برای تمیز كردن رنگ‌ها و آلودگی‌های دیگر از روی پوستتان استفاده نكنید.

۱۶- در برخی موارد با بازكردن درب پنجره می‌توانید از تهویه طبیعی برای كنترل بخارات مواد شیمیایی استفاده كنید.

۱۷- از ورود افراد متفرقه و غیرحرفه‌ای به محیط كار و نگهداری مواد شیمیایی ممانعت بعمل آورید.

۱۸- پس از كار با مواد شیمیایی و قبل از خوردن، سیگار كشیدن و ... دستهایتان را بطور كامل بشوئید.

۱۹- در محل‌هایی كه مواد شیمیائی حاوی كلر وجود دارد از انجام فعالیت‌هایی مثل حرارت‌دهی، جوشكاری و ... خودداری كنید چرا كه گازهای فوق‌العاده سمی منتشر خواهد شد.

۲۰- هیچگاه لباس‌ كار خود را برای شستشو به خانه نبرید چرا كه با این كار اعضای خانواده خود را نیز در معرض آلودگی‌های محیط كار قرار می‌دهید.

منابع :

۱- خدمات بهداشت عمومی، مهندس اسدا... شمس، هیئت علمی دانشگاه علوم پزشكی

۲- بهداشت كار، تألیف مهندس پریوش حلم سرشت و مهندس اسماعیل دل بیشه

۳- اینترنت