جایگاه فلسطین در افکار عمومی ایرلند

این درد مشترک است که انسان ها را به هم نزدیک می کند انسان هایی که گاه در دوسوی کره زمین زندگی می کنند, اما ناگهان احساسی مشترک آنها را به اعتراض علیه ستمی یا دفاع از حقیقتی برمی انگیزد

این درد مشترک است که انسان‌ها را به هم نزدیک می‌کند. انسان‌هایی که گاه در دوسوی کره زمین زندگی می‌کنند، اما ناگهان احساسی مشترک آنها را به اعتراض علیه ستمی یا دفاع از حقیقتی برمی‌انگیزد.

همبستگی راشل کوری آمریکایی و مردم ایرلند با فلسطینی‌ها از قبیل همین داستان‌ها بود. دختری آمریکایی که تنها ۲۳ بهار از عمر او می‌گذشت.

او که در شهر واشنگتن زندگی می‌کرد در روز یکشنبه ۱۶مارس ۲۰۰۳ به همراه ۸ تن از دوستانش ‌ در محله «السلام» شهر رفح در فلسطین اشغالی، سعی کردند نگذارند یک دستگاه بولدوزر نظامی رژیم صهیونیستی مثل همیشه خانه یک فلسطینی را ویران کنند.

راشل در برابر بولدوزر ایستاد و خواستار توقف کارش شد، اما صهیونیست‌ها که هرگز ترحمی نمی‌شناسند به این خواست توجهی نکرده و هیولای آهنی پیکر راشل کوری را در زیر چرخ‌های خود له کرد. خاطره کوری هرگز از یاد‌ها نمی‌رفت و نرفت.

چندی پیش ایرلندی‌ها یک کشتی حامل کمک‌های انساندوستانه را به یاد این دختر و به نام او روانه فلسطین کردند. اسرائیل اما مانع ورود این کشتی به غزه شد و هنوز دعوای حقوقی و سیاسی بین ایرلند و رژیم صهیونیستی در این باره ادامه دارد.

چند روز پیش نیز تعداد ۱۵۰ نفر از شخصیت‌های فرهنگی ایرلند در اعلام همبستگی با مردم فلسطین رژیم صهیونیستی را تحریم کردند.

راستی رمز همبستگی خاص بین مردم ایرلند با فلسطینی‌ها چیست‌ و چه عاملی ملت ‌های دور از هم را به یکدیگر چنان نزدیک می‌کند که یکی برای دفاع از دیگری سراز پا نمی‌شناسد؟ آنچه می‌خوانید توضیحی در این‌باره است.

درست زمانی که کشورهای مختلف جهان درصدد نشان دادن واکنشی مناسب به حمله مرگبار نیروهای رژیم صهیونیستی به ناوگان آزادی بودند اولین کشوری که به این حمله واکنش نشان داد کشوری نبود جز ایرلند. روز پنجم ژوئن کشتی راشل کوری که با هدف شکستن محاصره غزه از ساحل شرقی ایرلند عازم آب‌های غزه شده بود از سوی نیروهای رژیم صهیونیستی متوقف شد. نکته جالب توجه این که نام مایرید ماگور برنده جایزه صلح نوبل نیز در میان مسافران این کشتی به چشم می‌خورد. مایرید ماگور به خاطر تلاش برای برقراری صلح در ایرلند شمالی جایزه صلح نوبل را از آن خود کرد.

در واقع دعوای دیپلماتیک میان دولت ایرلند و رژیم صهیونیستی که با سفر کشتی راشل کوری به غزه همراه شد را می‌توان آخرین پرده در تاریخ طولانی روابط خصمانه میان این دو دانست. تنش میان ایرلند و رژیم صهیونیستی با اخراج یک دیپلماتیک اسرائیلی از ایرلند ـ‌ به خاطر استفاده نیروهای اسرائیلی از پاسپورت‌های جعلی ایرلندی برای ترور یکی از مقامات حماس در دوبی ـ‌ اوج گرفت.

● ریشه های عمیق

موضوع فلسطین سال‌هاست که فارغ از ملاحظات سیاسی، اقتصادی و جغرافیایی جایگاه ویژه­‌ای در میان افکار عمومی ایرلندی‌ها به خود اختصاص داده است. وجود شباهت‌هایی میان تجربه ملی ایرلندی‌ها و فلسطینی‌ها موجب ایجاد نوعی ارتباط حسی با آنها شده است. در دهه ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ ایرلندی‌ها با صهیونیست‌ها نوعی احساس همدردی می‌کردند و آلام و رنج‌های یهودیان را مشابه درد و رنج‌های خود می‌دانستند. از آنجا که ایرلندی‌ها موضوع صهیونیست‌ها را مشابه اشغال کشور خود می‌دانستند از آنها حمایت می‌کردند.

در آن زمان یکی از روزنامه‌نگاران در یکی از مجلات مهم ایرلند به این مورد اشاره کرده بود که: «اجازه ندهید تجربیات مردم ایرلند که مشابه تجربه یهودیان است به فراموشی سپرده شود. هم‌اکنون مزدوران و تروریست‌های انگلیس در حال آزار و اذیت یهودیان هستند.» احساسات ملی‌گرایانه ایرلندی‌ها خیلی زود تغییر پیدا کرد. مبارزه ایرلندی‌ها با انگلیسی‌ها به یک جنگ داخلی شدید منجر شد و در نهایت ۶ ایالت شمالی در اختیار انگلستان قرار گرفت. با صدور قطعنامه تقسیم فلسطین در سازمان ملل متحد، ایرلندی‌ها سیاست صهیونیست‌ها را مشابه عملکرد انگلستان در قبال کشور خود دانستند. در آن زمان به اعتقاد بسیاری دولت یهود دیگر یک جامعه مذهبی نبود که درصدد کسب حقوق طبیعی خود است بلکه دولتی است که به صورت غیرمشروع توسط نیروهای بریتانیایی و به زور اسلحه بر مردم بومی فلسطین تحمیل شده بود.

● همبستگی مستمر

حتی در زمان بررسی طرح تقسیم فلسطین در نوامبر ۱۹۴۷ شن افلین از رمان‌نویسان صاحب‌نام ایرلند زبان به انتقاد از این طرح گشود و هر گونه همانندسازی میان اقدامات و تلاش‌های مردم ایرلند و صهیونیست‌ها را بشدت رد کرد. همچنین کونور کروز اوبرین از سیاستمداران و نویسندگان مطرح «مولفه واتیکان» نیز تاثیر زیادی بر افکار و احساسات مردم ایرلند در قبال موضوع منازعه فلسطینی‌ها و صهیونیست‌ها داشت. در واقع اوبرین از تاثیر کلیسای کاتولیک بر حیات سیاسی و اجتماعی مردم ایرلند با عنوان مولفه واتیکان نام می‌برد. در اکتبر ۱۹۴۸ پاپ پیوس با صدور یک منشور، بیت‌المقدس و مناطق پیرامون آن را یک منطقه بین‌المللی معرفی کرد.

از آن زمان به بعد حکومت ایرلند از دغدغه و نگرانی واتیکان پیرامون وضعیت اماکن مقدس بیت‌المقدس همواره حمایت کامل به عمل آورد و خواستار نظارت بین‌المللی برآن منطقه شد. انجام اقدامات مناسب و مقتضی در مورد فلسطین همیشه در دستور کار مقامات عالی‌رتبه ایرلندی قرار گرفته است. درسال ۱۹۶۱ کن کرمین یکی از مسوولان ارشد وزارت خارجه ایرلند در ضیافت شامی در دوبلین به نصیحت آرتور لوری سفیر اسرائیل در انگلستان پرداخت و خطاب به وی خاطرنشان کرد: «اماکن مقدس و نحوه رفتار اسرائیلی‌ها در قبال آن عاملی تاثیرگذار بر روابط ایرلند با اسرائیل است و نادیده گرفتن نظرات واتیکان در این مورد امری بسیار اشتباه خواهد بود.» در نتیجه تنها در سال ۱۹۶۳ و در واقع پس از ۱۵ سال از تشکیل رژیم صهیونیستی، ایرلند این رژیم را به رسمیت شناخت. تا اواخر دهه ۱۹۶۰ موضوع پناهندگان فلسطینی به یکی ازمسائل مهم در سیاست ایرلند تبدیل شده بود.

در این دهه به خاطر جنگ ۶ روزه در ژوئن ۱۹۶۷ تعداد پناهندگان فلسطینی در این کشور افزایش یافته بود. فرانک‌آیکلن وزیرخارجه ایرلند سال ۱۹۶۹ در نطق خود در مجلس عوام ایرلند اعلام کرد که حل و فصل این بحران مهم‌ترین هدف سیاست خاورمیانه‌ای ایرلند خواهد بود، اما پس از آن که آیکن از مقام خود کناره‌گیری کرد سیاست‌ها و مواضع ایرلند نیز سختگیرانه‌تر شد. این دولت اعلام کرد که بدون بازگشت تمام پناهندگان فلسطین به سرزمین‌های خود هیچ‌گونه صلحی در منطقه شکل نخواهد گرفت.

● رفتار سرد با اسرائیل

پس از پیوستن ایرلند به اتحادیه اروپا درسال ۱۹۷۳، این کشور نقشی پیشرو ـ‌ در میان اعضای اتحادیه اروپا ـ‌ در حمایت از آرمان فلسطین داشته است. در فوریه ۱۹۸۰، ایرلند اولین کشور در میان اعضای اتحادیه اروپا بود که خواستار تشکیل یک دولت فلسطینی شد. این کشور همچنین آخرین کشوری بود که در دسامبر ۱۹۹۳ به اسرائیل اجازه گشایش سفارت خارجه در این کشور را داد.

البته رژیم صهیونیستی به این نوع رفتار سرد ایرلند با نوعی خشم همراه با حیرت و سردرگمی واکنش نشان داده است. مناخیم بگین نخست‌وزیر اسرائیل در صحبت‌های خود در سال ۱۹۸۰ سیاست‌های دولت ایرلند را معادل پذیرش حق سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) در از بین بردن دولت یهودی دانست. درگیری میان نیروهای حافظ صلح ایرلندی (سازمان ملل متحد‌) در لبنان و ارتش رژیم صهیونیستی و شبه‌نظامیان مسیحی وابسته به آن بین سال‌های ۱۹۷۸ و ۲۰۰۰ روابط میان آنها را تیره‌تر کرد. ۴۵ سرباز ایرلندی در دوران فعالیت خود در لبنان جان خود را از دست دادند و حکومت ایرلند نیز اسرائیل را برای مرگ ۱۵ نفر از سربازان خود مقصر قلمداد کرد.

ازجمله این موارد می‌توان به گروگان گرفته شدن و قتل دو تبعه ایرلندی در آوریل ۱۹۸۰ از سوی ارتش جنوب لبنان ـ که یک گروه شبه‌نظامی مسیحی و متحد اسرائیل بود ـ اشاره کرد. یکی از سیاستمداران ایرلندی در آن سال با گفتن این جمله که «از زمانی که اسرائیل از سربازان داوطلب ما به عنوان سیبل و سپر انسانی استفاده کرده است من دیگر هیچ نوع احساس همدردی با آنها ندارم» موجب افزایش خشم عموم مردم ایرلند در قبال صهیونیست‌ها شد. در زمان تصویب موافقت‌نامه سازش اسلو نیز دولت ایرلند به حمایت خود از آرمان فلسطینی‌ها استمرار بخشید.

برتی آهرن نخست‌وزیر‌ایرلند در سخنان خود در انجمن سیاست خارجی در سپتامبر‌۲۰۰۰ در نیویورک خاطرنشان کرد که «بعد اخلاقی امور بین‌الملل اولین و مهم‌ترین دلیل مواضع دولت ایرلند است. علاقه اصلی مردم ایرلند در مناسبات خارجی اجرای حقوق بشر، حاکمیت حقوق بین‌الملل و تاریخ افتخارآمیز در تعامل مثبت با سازمان ملل است».

دلبستگی مردم ایرلند به فلسطینی‌ها حتی پس از موافقت‌نامه اسلونیزتداوم پیدا کرد. در ژوئن ۲۰۰۳، بریان‌کوهن وزیر خارجه وقت ایرلند در دوران اوج انتفاضه دوم با یاسر عرفات دیدار کرد. در آن دوران بسیاری از اسرائیلی‌ها دولت ایالات متحده و بخش عمده‌ای از فلسطینی‌ها اعتماد خود را نسبت به توانمندی عرفات برای استقلال فلسطینی‌ها از دست داده بودند. اما کوهن، عرفات را نماد امیدواری مردم فلسطین برای کسب استقلال نامید و از ایستادگی و پایمردی وی ستایش کرد.

سازمان‌های غیردولتی ایرلند نیز فعالیت بسیار زیادی در راستای تحقق آرمان فسطینی‌ها انجام می‌دهند. ایرلندی‌ها هم‌اکنون می‌توانند این ادعا را داشته باشند که فعالیت‌های منسجم سازمان‌های غیردولتی این کشور نقشی مهم در حمایت از مردم فلسطین ایفا می‌کنند. در سال ۲۰۰۴ تعداد کثیری از مردم ایرلند به همراه ۵۲ عضو پارلمان این کشور، تعدادی از اعضای پارلمان اروپا ، سناتورها و سیاستمداران مستقل با امضای دادخواستی خواستار تحریم اسرائیل شدند.

● اقدامات پیگیر

از آن زمان تاکنون، اقدامات زیادی برای منزوی کردن و مشروعیت‌زدایی از رژیم صهیونیستی صورت گرفته است. در این میان می‌توان به تلاش سازمان‌های غیردولتی ایرلند برای لغو پرواز به سمت بیت‌المقدس اشاره کرد. همچنین در زمان حمله به ناوگان آزادی از سوی صهیونیست‌ها، تظاهراتی نیز در برابر سفارت این رژیم در دوبلین از سوی جنش ضد جنگ ایرلند برپا شد.

با این حال، دولت ایرلند که از یکسو متعهد به اجرای سیاست‌های رسمی اتحادیه اروپا در قبال فلسطین است و از سوی دیگر برای گسترش روابط تجاری و پژوهشی با اسرائیل تلاش می‌کند هیچ‌گاه از تحریم کامل فرهنگی، علمی و اقتصادی اسرائیل حمایت نخواهد کرد. با این وصف تمام احزاب مهم و عمده ایرلند نسبت به اقدامات صهیونیست‌ها انتقاد دارند. حتی انتصاب لرد دیوید تریمبل برنده جایزه صلح نوبل ۱۹۹۸ به عنوان یکی از ناظرین خارجی از سوی اسرائیل برای عضویت در گروه تحقیقات نیز نتوانست افکار عمومی ایرلند را در این زمینه تغییر دهد. نکته اصلی اینجاست که هنوز هم موضوع فلسطین تاثیر زیادی بر مردم و مقامات رسمی این کشور دارد.

‌فارین پالسی

مترجم: علیرضا ثمودی