شهر باستانی بابل عراق, در انتظار شکوفایی دوباره

قسمت هایی از این سرزمین مشهور و افسانه ای در دوران حکومت صدام حسین و طی سال های جنگ و درگیری در عراق به تاراج رفته, تغییر داده شده و یا روی آن ساخت و سازهایی صورت گرفته است حتی قسمتی از خاک باستانی آن توسط سربازان ائتلاف ایالات متحده برای پرکردن کیسه های شن استفاده شده است

قسمت‌هایی از این سرزمین مشهور و افسانه‌ای در دوران حکومت صدام حسین و طی سال‌های جنگ و درگیری در عراق به تاراج رفته، تغییر داده شده و یا روی آن ساخت و سازهایی صورت گرفته است؛ حتی قسمتی از خاک باستانی آن توسط سربازان ائتلاف ایالات متحده برای پرکردن کیسه‌های شن استفاده شده است.

اما حکمران پیشین عراق - در این میان - بزرگ‌ترین اثر را باقی گذاشته است. او یک نسخه‌ی شخصی از بابل را بر روی قسمتی از ویرانه‌های اصلی، دوباره‌سازی کرده است. قدمت این ویرانه‌ها به بیش از چهار‌هزار سال قبل، باز می‌گردد.

امروزه این مکان بسیار آرام است و تقریبا" فراموش شده، فقط تعدادی نگهبان خواب‌آلود و مدیر مجموعه که هنگام ورود به ما خوش آمد گفت در آْن‌جا دیده می‌شوند. این محل در ۵۸ کیلومتری جنوب بغداد واقع شده است اما برای رسیدن به آن باید از خطرناک‌ترین بخش عراق که به «مثلث مرگ» معروف است، عبور کرد. البته این منطقه با وجود ارتش عراق و ایست‌های بازرسی پلیس که در هر مایل مستقر شده، کمی آرام‌تر از قبل است.

به‌تازگی در انگلستان و در موزه‌ی British لندن قسمتی درباره‌ی بابل و افسانه‌های موجود در مورد آن گشایش یافته است. سؤالات تخصصی بسیاری مانند این‌که آیا باغ‌های معلق واقعا" وجود داشته‌اند یا خیر، وجود دارد. اما این نمایشگاه داستان این شهر باستانی را مورد توجه همگان قرار داده و توجهات را بر روی پدیده‌ای که «آسیب حقیقی» نام دارد، متمرکز کرده است. این آسیب‌ها توسط نیروهای ایالات متحده و لهستان که تا سال ۲۰۰۵ در این مکان مستقر بودند، به‌وجود آمده است.

ویرانه‌های اصلی که امروزه قابل مشاهده است متعلق به کاخ شمالی بخت‌النصر و قسمت‌هایی از دیوارهای قدیمی شهر است که حدود ۲۶۰۰ سال قدمت دارد.

در این مکان، یک قطعه زمین مسطح دیده می‌شود که روی آن را برای ساخت محل مخصوص فرود هلی‌کوپتر، بتون کرده‌اند و باستان‌شناسان بسیاری از احداث انبار سوخت در خاک همان منطقه گله‌مند هستند. این‌ها شواهد کلیدی هستند که از گذشته باقی مانده و قبل از این‌که کشف شوند ویران شده‌اند. آمریکایی‌ها معتقدند که حضورشان در منطقه از غارت و چپاول جلوگیری کرده است اما مدیر مجموعه - میثم شاهد - که با سازمان میراث فرهنگی سازمان ملل یونسکو کار می‌کند درخواست خسارت و غرامت کرده است.

هنگام ورود اولین چیزی که به چشم می‌خورد یک نسخه‌ی تکراری و مدل بزرگ از «دروازه‌ی اشتار» شهر است که به‌دستور صدام حسین ساخته شده «اشتار» الهه‌ی عشق، باروری و جنگ است.

در آن سو تعدادی اندرونی و طاق‌نماست که با دیوار‌های بلند و برج و بارو احاطه شده است. این نسخه از روی کاخ شاه «نبوکد نصر» یا «بخت‌النصر دوم» که در قرن ششم قبل از میلاد بر بابل فرمان‌روایی می‌کرد، ساخته شده است.

این بنا در کنار نمای بیرونی ویرانه‌های اصلی ساخته شده و در پایه‌ی آن هنوز برخی از خشت‌های باستانی مشاهده می‌شود، اما صدام حسین پا را از این هم فراتر نهاده و نام خود را روی بسیاری از خشت‌های قدیمی، حکاکی کرده است. البته از برخی قسمت‌های این منطقه مانند بلوار اصلی که به‌نام «خیابان مشایعین» شناخته می‌شود نیز محافظت کرده است.

من اولین‌بار بابل را در سال ۲۰۰۰ و زمانی‌که هنوز صدام حسین قدرت داشت دیدم. در آن زمان یک تصویر بزرگ از او و «بخت‌النصر» در ورودی ویرانه‌ها دیده می‌شد. این تصاویر دیگر وجود ندارند اما کاخ عظیم صدام حسین که روی قسمت دیگری از ویرانه‌ها احداث شده هنوز هم پابرجاست.

سربازان آمریکایی و لهستانی از خاک باستانی شهر بابل برای پر کردن کیسه‌های شن، استفاده کرده‌اند.

آن سال، راهنمایی که همراه من بود، تذکر داد که: "از آن ساختمان عکس نگیر" اما دلیل آن‌را توضیح نداد. او حتی از نگاه‌کردن به آن بنا، وحشت داشت. پس از چند لحظه زمانی‌که تنها شدیم، آرام گفت که با این اقدام و احداث بنا در این مکان موافق نبوده، این حرف در واقع یک لحظه‌ی زودگذر طغیان بر ضد بزرگ‌بینی حاکم کشورش بود.

امروز، مدیر مجموعه آقای میثم شاهد، آزادانه‌تر صحبت می‌کند و این بی‌حرمتی و بی‌توجهی را محکوم می‌کند. ویرانه‌های اصلی که امروزه قابل مشاهده است متعلق به کاخ شمالی بخت‌النصر و قسمت‌هایی از دیوارهای قدیمی شهر است که حدود ۲۶۰۰ سال قدمت دارد.

صدام مجسمه‌ای نیز از یک شیر که در حال کشتن یک مرد است، دارد؛ این مجسمه در همین مکان یافت و روی یک پایه در همان نزدیکی قرار داده شده است.

گفته می‌شود که بخت‌النصر، باغ‌های معلق را برای همسرش ساخته است. طبق داستان‌ها همسر وی اهل کوهستان بود اما در این شهر کویری زندگی می‌کرد و به همین دلیل برای مناظر سبز دلتنگ می‌شد. اما شاید داستان واقعی هنوز در زیر خاک این سرزمین پنهان باشد. آقای شاهد امیدوار است تا روزی عملیات اکتشافی تخصصی توسط باستان‌شناسان در این منطقه انجام شود. او می‌گوید: "ما در کشور مناطق باستانی بسیاری داریم اما فقط یک‌چهارم از مناطق حفاری و کشف شده‌اند."

اهمیت این منطقه و بسیاری دیگر از نواحی باستانی عراق، قابل ارزیابی نیست. سال‌های بسیار دور، زمانی‌که هنوز در اروپا هیچ شهر یا روستایی وجود نداشت، بابل شهری شکوفا و پر رونق بود. تمدن مدرنی که ما امروزه می‌شناسیم، ابتدا در اماکنی مثل همین منطقه که هم‌اکنون عراق نامیده می‌شود، ظهور کرده است و قبل از آن انسان‌ها بیابان‌گرد و چادرنشین بودند.

مدیر این مجموعه ابراز امیدواری کرد که روزی بابل بتواند جای‌گاه سابق خود به‌عنوان میراث جهانی را به‌دست آورد و کم‌کم درهای آن به‌روی بازدید کنندگان گشوده شود.