تعطیلات تابستانی فرصتی مناسب برای تحقیق و پژوهش

با به نیمه رسیدن تابستان، می‌توان با اطمینان اذعان کرد که عموم برنامه‌های آموزشی و تحصیلی در کشور اعم از امتحانات مدارس کلیه سطوح آموزش و پرورش، ترم تحصیلی دانشگاه‌ها و آزمون …

با به نیمه رسیدن تابستان، می‌توان با اطمینان اذعان کرد که عموم برنامه‌های آموزشی و تحصیلی در کشور اعم از امتحانات مدارس کلیه سطوح آموزش و پرورش، ترم تحصیلی دانشگاه‌ها و آزمون کنکور سراسری و دانشگاه آزاد به اتمام رسیده و در واقع تعطیلات تابستانی خود را بر فضای سراسر کشور تحمیل کرده است.

تعطیلات تابستانی و میان‌ترم در تمام نظام‌های آموزشی دنیا به دلایل مختلف و براساس توجیه‌های مبتنی بر مطالعات علمی منطقه‌ای پیش‌بینی شده است، اما نکته قابل توجه آن است که در بسیاری از مناطق جهان در این مدت، روند فعالیت‌های جاری مراکز آموزشی به شیوه تمام فصول دیگر سال ادامه دارد و این گونه نیست که با آغاز تعطیلات تابستانی یا میان‌ترم، به طور کلی روند جاری و پویای فعالیت‌های تحصیلی، پژوهشی و دانشگاهی مختل شده یا تحت تاثیر فضای تعطیلات تابستانی قرار گیرد.

متاسفانه در کشور ما بسیاری از برنامه‌ریزی‌های آموزشی و پژوهشی با بهانه‌های مختلف، تحت تاثیر تعطیلات تابستانی قرار می‌گیرد و این مساله قطعا منجر به ایجاد وقفه طولانی‌مدت در روند یادگیری و تحقیقات پژوهشی می‌شود. البته در سوی مقابل بسیاری از خانواده‌ها نیز وجود دارند که بدون اطلاع از معنی و مفهوم اوقات فراغت و بدون توجه به علائق و سلیقه‌های فرزندشان، تنها به جنبه آموزشی این دوره اهمیت داده، فرزند خود را وادار به شرکت در کلاس‌های آموزشی ازجمله دروس سال تحصیلی بعد یا کلاس‌های زبان نموده و با این کار نه‌تنها زمینه استراحت و آماده‌سازی ذهن او را برای یادگیری دوره تحصیلی بعدی فراهم نمی‌آورند، بلکه سبب می‌شوند که خستگی فرزندشان از یادگیری دوچندان شده و دروس دوره بعدی را نیز به شایستگی به انجام نرساند. در صورتی که این دوره ۳ ماهه تعطیلات با برنامه‌ریزی صحیح و منسجم می‌تواند زمانی برای استراحت فکر و افزایش پتانسیل یادگیری برای دوره تحصیلی بعد را فراهم آورد و ضریب یادگیری را نیز افزونی بخشد.

کارشناسان مسائل تحصیلی معتقدند در صورتی که برای پرکردن صحیح تعطیلات برنامه‌ریزی شود، این ایام می‌تواند در شکوفایی استعدادها و در نهایت توسعه کشور نقش مهمی داشته باشد و در سوی مقابل اگر نظارت کاملی بر این ایام صورت نگیرد، این ایام می‌تواند به عنوان یک تهدید جدی تلقی شود. همان طور که بسیاری از مشکلات و ناهنجاری‌ها از سوی برخی دانش‌آموزان و دانشجویان در ایام تعطیل صورت می‌گیرد و این نشان‌دهنده اهمیت ویژه این دوران است که توجه و برنامه‌ریزی خاصی را می‌طلبد.

ارتقای مهارت‌های شناختی، استراحت و رفع خستگی، رشد و تعالی شخصیت، آموزش مهارت‌های زندگی ، کسب اعتماد به نفس، شناخت مقتضیات زمان، تحرک جسمی و حفظ ورزیدگی و ورزش، بهداشت روانی و مقابله با افسردگی، تمرین حیات اجتماعی، شکوفایی خلاقیت، تقویت هوش هیجانی، مهارت‌های تندخوانی و تمرکز می‌تواند موردهایی برای برنامه‌ریزی صحیحی برای بهره‌مندی از ایام تعطیلات تابستانی باشد.

عدم تناسب برنامه‌ها با نیازها و علایق و سلایق جوان امروز و تکراری و یکنواخت بودن برنامه‌ها، عدم وجود آمار دقیق و اطلاعات شفاف از برنامه‌های فراغتی، میزان رضایت‌مندی مخاطبان و همچنین عدم توزیع متناسب امکانات در سطح کشور و محدودیت دسترسی همه نوجوانان و جوانان به امکانات فراغتی ازجمله مهم‌ترین محورهای مشکلات موجود درخصوص برنامه‌ریزی برای داشتن یک تابستان مفید می‌تواند باشد.

به اعتقاد کارشناسان آموزشی و صاحب‌نظران حوزه آموزش عالی، فضای اغلب دانشکده‌های کشور بویژه دانشکده‌های دولتی در فصل تابستان به طور کلی خالی از روح پژوهش و تحصیل می‌شود. این در حالی است که از آنجا که در طول سال تحصیلی آموزشی به دلیل تراکم واحدهای درسی و زمان کوتاه برای ارائه این واحدها، مجالی برای تحقیق و پژوهش منسجم دانشجویان باقی نمی‌ماند، باید این فرصت را در فصل تابستان که دانشجویان فراغت بیشتری دارند ایجاد کرد، در صورتی که در حال حاضر نه‌تنها این فرصت در مدت ۳ ماه تعطیلات تابستانی فراهم نمی‌شود، بلکه روند مطالعات پژوهش کلان‌تر دانشگاهی نیز با کندی مواجه می‌شود.

البته نباید از این نکته غافل بود که برای داوطلبان آزمون کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی برای تابستان به منزله یک حرکت زیربنایی و ضروری است. بدون تردید هیچ کاری بدون برنامه‌ریزی، به شایستگی قابل انجام نیست، بویژه مسائل درسی و تحصیلی که زمان در آنها مهم و تعیین‌کننده است.

مهدی خالقی