گلی به جمال آتقی

چند صباحی است که در راستای برنامه های جهت داری که از شبکه ۳ با تبلیغات فراوان در بهترین ساعات بر خلاف برنامه ۹۰ و دیگر برنامه های کمی پدر و مادر دار پخش می شود برنامه ای تحت عنوان ” شوک” پخش شده است که شاید در طول ۳۰ سال اخیر هزارمین برنامه از این دست است که به مسئله مواد مخدر می پردازد و هیچ اثری هم از خود باقی نمی گذارد

چند صباحی است که در راستای برنامه های جهت داری که از شبکه ۳ با تبلیغات فراوان در بهترین ساعات (بر خلاف برنامه ۹۰ و دیگر برنامه های کمی پدر و مادر دار) پخش می شود برنامه ای تحت عنوان ” شوک” پخش شده است که شاید در طول ۳۰ سال اخیر هزارمین برنامه از این دست است که به مسئله مواد مخدر می پردازد و هیچ اثری هم از خود باقی نمی گذارد .چرا این برنامه ها خنثی هستند؟ و عوض اینکه آمار را پایین بیاورند بالاترش می برند؟

برنامه های مستند از این دست معمولا از چنین الگوهایی پیروی میکنند:

۱- پخش صحنه های مستند یا بازسازی شده درباره اعتیاد

۲- مصاحبه با معتادین

۳- مصاحبه با کارشناسان امر

۴- نتیجه گیری وارائه راهکار

البته مستند فوق الذکر تا حدود زیادی الگوهای فوق را رعایت کرده منتها ظاهرا تعاریف جدیدی از کلمات کلیدی معتاد٫ اعتیاد٫ کارشناس و راهکار ارائه داده است که در جای خود بسی مایه شگفتی است و به ما مخاطبین واقعا “شوک” البته به شکلی معکوس وارد می کند.

در برنامه ای بنام شوک که ۲ یا ۳ ماه قبل در مورد شیطان پرستی پخش شده بود به شکلی همین فدر سرسری و عوامفریبانه به قضیه پرداخته بود که بدلیل سطحی بودن توهین آمیزش اصلا قابل اعتنا نبود . بعدا شنیدم که متاسفانه گویا در تیتراژ یا تیزر آن برنامه ،نماد باستانی و سترگ ایرانی ” فروهر” را در کنار نمادهای شیطان پرستی به نمایش درآورده اند که اولین حرکت این چنینی در جهت تخریب فرهنگ باستانی ایران نمی باشد و همیشه در قالب برنامه های طنز آبکی نود شبی چنین توهینهایی به نامهای اصیل ایرانی صورت می گرد.

در هر حال تصمیم گرفتم اینبار این قسمت برنامه شوک را ببینم. لااقل نقصها و اشکالات آشکار و عمدی این برنامه (مثل آثار اد وود) می تواند دقایقی موجب تفریح و انبساط خاطر شود.

در برنامه هایی از این دست که ۲۰ الی ۲۵ سال پیش پخش می شد و معروفترینش سریال آینه عبرت با هنرنمایی آتقی معروف(جواد گلپایگانی-روحش شاد) بود عوامل اصلی اعتیاد را رفیق بد و مشکلات خانوادگی ذکر می کردند. .این روند تا چند سال اخیر نیز ادامه داشت و رسانه های جمعی (بالاخص تلویزیون) همواره ریشه اعتیاد را در کانون گرم خانواده و رفقای بد می دانستند و سعی داشتند این طرز تفکر را القا کنند که وقتی پایت را از خانه بیرون میگذاری حواست را جفت و جور کن و دور و برت را بپا که اوضاع خیلی قاراشمیش است و تا حدود بسیار زیادی توانستند این طرز فکر را القا کنند که بیرون خانه و درواقع٫ جامعه ناامن است وانتظار برقراری امنیت از دیگران نداشته باشید و خودتان کلاهتان را باید دودستی بچسبید.به اینصورت به صورت مسئله اعتیاد و دلایل اصلی آن(صعف فرهنگی و انت…می) ماله کشیده شد.

القصه در برنامه شوک جای اینکه با چهارتا کارشناس یا تحصیلکرده علوم مرتبط صحبت کنند باز هم رفتند به پارکها و خیابانهای اطراف ساختمان تلویزیون و با چند تا بچه سوسول باب صحبت باز کردند. جالبتر اینکه این بچه ها با لهجه عشق لاتی پایین شهری در مذمت اعتیاد داد سخن سر دادند.برای خالی نبودن عریضه یک نفر بعنوان کارشناس یا جامعه شناس هم نشاندند داخل استودیو یعنی اینکه طرف خیلی بیشتر از اونهایی که در خیابان دیدید حالیش می شود . از نشانه های خیلی کارشناس بودن طرف یکی همین داخل استودیو نشستنش بود و دیگر نشانه اش گیر دادن پیوسته ولا ینقطع به گروههای انحرافی بود . این گروهها که معلوم نیست کجا تشکیل شده اند و الان کجا هستند و اصلا از چی منحرف شدند و از اول مسیرشان کجا بوده… اما همین قدر که ما فهمیدیم ایشان بصورت خلق الساعه چنین گروههای را ایجاد و خودشان هم از جاده اصلی منحرفشان کردند برای آشنایی با چنین گروههایی تصاویری هم نشان دادند که ” ظاهر ا” چند دختر وپسر را در باغی در هنگام پارتی یا اکس پارتی توسط نیروی انتظامی دستگیر کردند و یکی از ریشه های اصلی اعتیاد همین باغها و تبعاتش است. این جز تحمیق مردم چیز دیگری است؟

اما یکی دیگر از ریشه های اصلی اعتیاد از دید به اصطلاح کارشناسان این برنامه گروههای راک و رپ و فرقه های شیطان پرست هستند.

ساده انگاری و توهین به شعور آدمیزاد است که معضل ویرانگر و عمیقا ریشه دار اعتیاد در جامعه های عقب افتاده از نظر اقتصادی و پیشرفته از نظر آمار بیکاری را تنها به این عوامل نسبت بدهیم.بدیهی است که متاسفانه یکسری از مخاطبین حالی که ریشه شیوع اعتیاد در جای دیگری است موسیقی راک و به طرز ضعیفی خود برنامه های ماهواره بعنوان عوامل اصلی شیوع اعتیاد از طرف سیما معرفی می شوند. موسیقی راک مثل مرغ هزا و عروسی شده و با این اوضاع به نظر نمی رسد تا چند دهه دیگر فکری اساسی به حال معضل اعتیاد بشود که جوانان ارزشمند این میهن اسلامی و مقدس را بتوان از گزند این سم ویرانگر در امان نگاه داشت.

پیش از انقلاب در فیلمها غیر از جاهل و رقاصه کافه و پولداران از خدا بی خبر که به یک آن متنبه می شدند انگار کسی در جامعه نبود و هم اینان مقصر کژی های جامعه شمرده می شدند. امروز هم تحلیل اجتماعی و جامعه شناسی تلویزیون درباره مقوله اعتیاد همانقدر توهین آمیز و مبتذل است.

نباید این ساده انگاری و تحمیق را مختص تلویزیون یا یک گرایش فکری خاص دانست.متاسفانه در فیلم پوچ و پرسر وصدای کارگردان معروف سینمای ایران آقای داریوش مهرجویی نیز همین قضیه به شکل مضحک تری نشان داده شده است. در سنتوری کسی که سنتور می نوازد و بر در و دیوار خانه اش جای اینکه عکس بزرگان سنتور ایران (مثل فرامرز پایور، پرویز مشکاتیان ، ابولحسن صبا) باشد عکس کارلوس سانتانا و جان لنون خودنمایی می کند!!! در حالی که موسیقی این ها هیچ سنخیتی با سبک کار علی خالتوری سنتوری مزخرف خوان ندارد. تفسیرش هم این است که چون طرف معتاد است به این اشخاص ارادت دارد و گرنه روی دیوار خانه اش عکس اساتید سنتور را می زدیم ! تازه عکس اینها را می زنیم که خودمان را کمی هم شیرین کرده باشیم. حتی اگر کارگردان غیر از جان و کارلوس عکس یکی از دستیاران تدارکات را روی دیوار اتاق علی میزد تا به بزرگان برنخورد باز هم دادشان در می آمد که ای آقا شما به این استاد توهین کردید در حالی که خود معترضین هم نمی توانستند بفهمند عکس روی دیوار بقول روزنامه ها تزیینی است.

در هرحال آنچه ما در خیابانهای شهرهامان به عینه میبینیم با آنچه در تلویزیون خودمان میبینیم زمین تا آسمان فرق دارد. در شهر ما( شهری در مازندران) شهری که حتی قهرمان جهانش در یکی از رشته های ورزشی … بگذریم…خبری از راک و رپ و گروههای شیطان پرست نیست اما معتاد به وفور یافت می شود پس با وجود این دم خروسها نتیجه می گیریم ایراد جای دیگریست. اگر قرار بود موسیقی راک منشاء اعتیاد باشد در شهر ما چندین و چند گروه راک باید فعالیت می کرد. ونوازندگان چیره دستی میتوانستند ظهور کنند. عامل اصلی شیوع اعتیاد همین فرافکنی ها و نادیده انگاشتن هاست.

متاسفانه دست اندر کاران این امر هرچقدرهم که بخواهند با نیت خیر کمکی در راه حل این معضل بکنند با پخش برنامه هایی این چنینی تلاششان بر باد می رود. متاسفانه بودجه و بیت المال در راه ساخت برنامه هایی مانند شوک و دیگر برنامه هایی از این دست هدر می رود و کسی پاسخگوی این حیف و میلها در رسانه ملی نیست. برنامه هایی که نه تنها کمکی به حل مساله نمی کنند بلکه به شعور مخاطب خود توهین و وقت او را تلف می کنند.

خلاصه اینکه تمام عواملی که در این برنامه بعنوان دلایل گرایش جوانان به اعتیاد مطرح شدند خود نه علت که معلول نابسامانی های اجتماع بودند و ریشه در جای دیگری داشتند .فرض کنید بگوییم چون دختری به تقاضای ازدواج پسری جواب رد داد و پسر بعدها معتاد شد نتیجه می گیریم علاقه به جنس مخالف یکی از عوامل اعتیاد است !

ریشه اصلی اعتیاد که هیچوقت در برنامه شوک و برنامه های مشابه بدان اشاره نمی شود سهل الوصول بودن دسترسی به آن است و ناتوانی دستگاه فرهنگی و آموزشی کشور و سست شدن پایه های فرهنگ اصیل ایرانی و به تبع آن مشکلات عدیده اقتصادی برای قشر اکثریت جامعه. این را ما می دانیم. شما نمی دانید؟ نه خدا وکیلی؟!

عماد نصیر دیوانی