بغض خفته

«دردی كه ما می كشیم, تنها از این نیست كه ما هدف این سلاح ها قرار گرفته ایم, درد این است كه عوارض این سموم بر فرزندان ما نیز تأثیر گذاشت وقتی درمی یابی كه فرزند عزیزت نیز به واسطه وراثت و انتقال عوارض مهلك سموم شیمیایی و ارتباط مداوم با ما با بیماری دست و پنجه نرم می كند, وقتی رنج كودك بی گناهت را می بینی, این درد از تحمل یك انسان بسیار فراتر می رود »

«دردی كه ما می كشیم، تنها از این نیست كه ما هدف این سلاح ها قرار گرفته ایم، درد این است كه عوارض این سموم بر فرزندان ما نیز تأثیر گذاشت. وقتی درمی یابی كه فرزند عزیزت نیز به واسطه وراثت و انتقال عوارض مهلك سموم شیمیایی و ارتباط مداوم با ما با بیماری دست و پنجه نرم می كند، وقتی رنج كودك بی گناهت را می بینی، این درد از تحمل یك انسان بسیار فراتر می رود.» این بخشی از درددل «رضا برجی» عكاس و خبرنگار دوران دفاع مقدس است كه جراحات شیمیایی یكی از یادگارهای همیشه همراه او تا امروز بوده، هر چند كه كمتر گوشی برای شنیدن آنها فراغت دارد. ۸ تیر ماه سالروز مبارزه با سلاح های شیمیایی و میكروبی است. آیا ما و دولتمردانمان كه این روزها در تب و تاب دعواهای سیاسی پس از انتخابات ریاست جمهوری هستند، تا به حال به فجایعی كه در درخشان ترین دوران تاریخ ایران به وقوع پیوسته است اندیشیده ایم؟

در یك نگاه كلی سلاح های كشتار جمعی به سه گروه ۱- اتمی ۲- باكتریولوژیك (میكروبی) و ۳- شیمیایی تقسیم و طبقه بندی می شوند. آنچه متعارف جهت شناخت و تمایز این نوع سلاح ها از انواع دیگر تجهیزات نظامی محسوب می شود، اولاً قدرت تخریب آنها است؛ چرا كه معمولاً این گروه از سلاح ها دارای قدرت ویرانگری بسیار بالا و ضررهای چشمگیری می باشند. معیار دوم نیز اهداف این قبیل تجهیزات در شناسایی كشتار جمعی بودن یا نبودن محسوب می گردد. به عبارت دیگر سلاح هایی كه جز در انهدام اهداف گسترده و وسیع و همچنین با درجه ضایعات و ویرانی بالا به كار نمی روند، سلاح های كشتار جمعی اطلاق می شوند. در این مختصر نگاه، قصد داریم تا به گروه سوم از این سلاح ها یعنی سلاح های شیمیایی پرداخته و به بیان گوشه ای از آثار مخرب و جبران ناپذیر آنها در هشت سال دفاع جانانه غیورمردان و زنان ایرانی بپردازیم.

سندرم وحشتناك

سلاح های شیمیایی بنا بر تعریف سازمان ملل متحد و متخصصان، عبارتند از تمام مواد شیمیایی، خواه به صورت گاز، مایع و یا جامد كه به خاطر تأثیر سمی مستقیم بر روی جانداران به كار می روند. این تعریف مبنای تصویب كنوانسیون منع گسترش، تولید، انباشت و به كارگیری سلاح های شیمیایی در سال ۱۹۹۳ می باشد. البته مدت ها پیش از این پروتكل ۱۹۲۵ نیز به منظور جلوگیری از گسترش و كاربرد این نوع سلاح ها در ژنو به تصویب رسیده بود. بر اساس بند ۱ ماده ۲ كنوانسیون ،۱۹۹۳ سلاح های شیمیایی عبارتند از: مواد شیمیایی و سمی و پیش سازهای آنها و همچنین مهمات وارداتی كه تنها برای كشتار با دیگر كاربردهای سلاح های شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرند.

از جمله نكاتی كه یادآوری آنها نیز ضروری است این است كه از جمله مشخصه های این سلاح ها، عدم تشخیص تأثیرات و عوارض آتی آن در محیط است كه همین موضوع موجب می شود تا راه های مقابله با آثار مخرب سلاح های شیمیایی بسیار دشوار و گاهی غیرممكن شود. سازمان ملل متحد و اعضای آن بارها و در مقاطع مختلف به كارگیری سلاح های شیمیایی را منع كرده اند. از مجموعه قوانین و مقررات وضع شده در این سازمان و البته دیگر مجامع بین المللی، ممنوعیت ساخت، انباشت و استفاده از هر نوع سلاح كشتار جمعی خواه در درگیری های داخلی كشورها و خواه در مخاصمه میان دولت ها برداشت می شود. به همین دلیل روز ۲۸ ژوئن (۸ تیر) هر سال به عنوان یك بهانه برای بشریت معرفی گردید تا از حق مسلم خود در برابر آلودگی جهان از این قبیل سلاح ها دفاع كند. اما به راستی قربانیان حقیقی این سلاح ها چه كسانی هستند؟ آیا می دانید بسیاری از قربانیان فجایع سلاح های شیمیایی در اطراف شما تنفس كه نه، بلكه به سختی جان می دهند؟

عراق، ایران و جنگ شیمیایی

ابعاد گوناگونی از هشت سال دفاع جانانه جوانان این مرز و بوم همچنان در پرده نامهربانی تاریخ و رسانه های ما گرفتار است كه تنها یكی از این ابعاد، جنگ ناجوانمردانه شیمیایی- میكروبی عراق علیه ایران است. به راستی عراق چرا و چگونه به سلاح های شیمیایی دست یافت؟ عده ای بر این باورند كه دولت معدوم صدام در آغاز جنگ به این سلاح ها دسترسی نداشت؛ چرا كه نخستین بار زمستان سال ،۶۱ جبهه های جنوب شاهد به كارگیری این نوع سلاح ها در سطح محدود بود. اما شواهد و قراین نشان می دهد كه از حدود سال ،۱۳۵۵ رژیم بعث عراق با جمع آوری برخی از استادان دانشگاه و صرف بودجه های گزاف به جمع آوری اطلاعات درباره سلاح های شیمیایی- میكروبی و رادیواكتیو پرداخت و در هر سه زمینه موفقیت هایی را نیز به چنگ آورد. اسناد و مدارك نشان می دهد كه طی این سالها مقادیر قابل توجهی از عوامل و مواد پیش ساز سلاح های شیمیایی از طریق شوروی سابق، برخی دولت های اروپایی و در نهایت آمریكا در اختیار دولت عراق قرار گرفته است.

مشت نمونه خروار

كشورهایی كه امروز داعیه طرفداری از حقوق بشر و حمایت از نوع انسان در اقصی نقاط عالم، گوش همه حتی خودشان را كر می كند از پیش قراولان فروش كارخانجات و مواد اولیه شیمیایی به عراق هستند. نوعاً قراردادهای مذكور میان دولت عراق و اروپایی ها توسط برخی شركت های چندجانبه و با هدایت و نظارت دولت های مزبور انجام می شده است.

گستاخی این دولت ها و شركت های صوری كه این قبیل فعالیت ها را مرتكب می شدند تا حدی است كه گاهی پس از به بار آوردن رسوایی و افشای این موضوع، نه تنها آن را تكذیب نكردند بلكه حمایت و البته در موارد معدودی هم به خاطر حفظ آبروی ناداشته خود این شركت ها را به مبلغی بسیار ناچیز جریمه می كردند. به عنوان نمونه دادستانی آلمان غربی آن زمان، دفاتر ۱۲ شركت آلمانی كه متهم به فروش این تسلیحات به عراق بودند را مورد بازرسی قرار داد كه در جریان این بازرسی ها مدارك و شواهد فراوانی به دست آمد كه این شواهد و مدارك در ۱۰۰۰ پرونده مجزا ثبت شد كه كمتر پرونده ای از این میان به نتیجه مطلوب رسید. یكی از مقامات بلندپایه پنتاگون در سال ۶۶ در مورد فعالیت های شركتهای آلمانی در این رابطه می گوید: ما می دانیم دو كارخانه آلمان غربی به عراق در تولید سلاح های شیمیایی یاری می رسانند. این كارخانه ها علاوه بر ماده پستیزیدن (Pestiziden)، احتمالاً گاز خردل و گاز اعصاب هم تولید می كند. یك كارخانه دیگر آلمانی به نام كارل كلب (Karl Kolb) در نزدیكی فرانكفورت یكی از اصلی ترین منابعی است كه تأسیسات ساخت سلاح های شیمیایی در عراق را مهیا می كند.

رسوایی انگلستان و كشف محموله مواد شیمیایی در بندر نرماندی فرانسه یكی دیگر از دلایل محكم و استوار ایرانیان برای اثبات كمك های نامشروع غرب در خلال جنگ به دولت بعث عراق است. ماجرا از آنجا شروع می شود كه یك كشتی عراقی در بندر نرماندی فرانسه توقیف می شود. پس از توقیف، ۳۵۰۰۰ تن «دی متیل تسنوتات» كه از بندر لیورپول انگلیس به مقصد كویت برای تحویل به عراق توسط این كشتی حمل می شده توقیف و ضبط می شود. پس از آن دولت انگلیس در ادعایی مضحك اعلام كرد: این مواد شیمیایی تنها برای تولید حشره كش به عراق ارسال شده است. نمونه دیگر شراكت اروپا درجنایات عراق، نقش شركت پتروشیمی «فیلیپین» در بلژیك است كه در سال ۱۹۸۳ میلادی از طریق سفارش یك شركت هلندی، ۵۰۰ تن تیودی گلیگول كه ماده اولیه گاز خردل محسوب می شود را به عراق فروخت.

---