پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا

بریگیته كرونائر برنده جایزه ادبی بوشنر


آكادمی زبان و ادب در شهر دارمشتات , نویسنده بلندپایه آلمانی بریگیته كرونائر را برنده امسال برجسته ترین جایزه ادبی این كشور اعلام كرد این جایزه كه به یاد نابغه جهان نویسندگی در سده نوزدهم , گئورگ بوشنر نام گذاری شده , شامل مدال ویژه و نقدینه یی بالغ بر ۴۰۰۰۰ یورو است و از سال ۱۹۵۱ همه ساله به یكی از نویسندگان و ادیبان برجسته و سرشناس آلمانی اعطا می شود

جایزه‌ بوشنر در سال‌ ۱۹۲۳ میلادی‌ از طرف‌ حكومت‌ وقت‌ ایالتی‌ استان‌ ق‌ظللظپ‌ بنیاد نهاده‌ شد و تا سال‌ ۱۹۵۱ به‌ یكی‌ از سرشناسان‌ در رشته‌های‌ موسیقی‌، نقاشی‌، پیكرتراشی‌، تئاتر یا ادبیات‌ داده‌ می‌شد. نخستین‌ بار این‌ جایزه‌ در سال‌ بنیانگذاری‌ آن‌، به‌ آهنگساز سرشناس‌ آلمانی‌ آرنولد مندلسون‌ تقدیم‌ شد یك‌ سال‌ پس‌ از آن‌، جایزه‌ به‌ نقاش‌ معروف‌ وقت‌، آلفرد بوك‌ تعلق‌ گرفت‌. از سال‌ ۱۹۵۱ كه‌ تغییراتی‌ در اساسنامه‌ بنیاد جایزه‌ بوشنر انجام‌ گرفت‌، این‌ جایزه‌ به‌ یك‌ جایزه‌ صرفا ادبی‌ تبدیل‌ شد و به‌ نویسندگان‌ و ادیبان‌ اعطا گردید.در اساسنامه‌ معتبر آكادمی‌، درباره‌ این‌ جایزه‌ آمده‌ است‌: جایزه‌ بوشنر به‌ شاعران‌ و نویسندگانی‌ اعطا می‌شود كه‌ به‌ زبان‌ آلمانی‌ می‌سرایند و می‌نویسند، آؤارشان‌ از برجستگی‌ ویژه‌یی‌ برخوردار است‌ و كارشان‌ در شكل‌گیری‌ حیات‌ فرهنگی‌ آلمان‌، نقش‌ شایسته‌ یی‌ دارد. آنچه‌ مایه‌ خشنودی‌ و خرسندی‌ افكار عمومی‌ در آلمان‌ بوده‌، این‌ است‌ كه‌ این‌ جایزه‌ به‌ جز امسال‌، پیش‌ از این‌ هم‌ به‌ چند نویسنده‌ سرشناس‌ زن‌ آلمانی‌ اعطا شده‌ بود. در این‌ میان‌ نامهای‌ مشهور آنا سگرس‌، سارا كیرش‌ و ماری‌ لوئیسه‌ كاشنیتس‌ به‌ چشم‌ می‌خورند. اهمیت‌ این‌ مطلب‌ وقتی‌ آشكار می‌شود كه‌ بدانیم‌ نویسندگان‌ زن‌ بسیاری‌ در آلمان‌ هستند كه‌ افكار عمومی‌ سال‌ها است‌ منتظر خبر دریافت‌ چنین‌ جایزه‌یی‌ به‌ ایشان‌اند در صورتی‌ كه‌ گاه‌ همكاران‌ كم‌ اهمیت‌تر مرد آنها جایزه‌ بوشنر را دریافت‌ كرده‌اند. ایلسه‌ آیشینگر كه‌ از بزرگترین‌ نویسندگان‌ حیطه‌ زبان‌ آلمانی‌ در اروپا است‌، هنوز پس‌ از ۸۰ سال‌ عمر پربار به‌ چنین‌ جایزه‌یی‌ دست‌ نیافته‌، در صورتی‌ كه‌ هم‌ میهن‌ اتریشی‌ او پترهاند كه‌ در ۳۱ سالگی‌ این‌ جایزه‌ را دریافت‌ كرد. پیش‌ از آنكه‌ به‌ برنده‌ امسال‌ جایزه‌ بوشنر بپردازیم‌، ببینیم‌ كسی‌ كه‌ مهمترین‌ جایزه‌ ادبی‌ آلمان‌ به‌ نام‌ او ثبت‌ شده‌، كیست‌؟ گئورگ‌ بوشنر در روز ۱۷ اكتبر سال‌ ۱۸۱۳ در شهر دارمشتات‌ آلمان‌ زاده‌ شد. در رشته‌ های‌ پزشكی‌، علوم‌ طبیعی‌، تاریخ‌ و فلسفه‌ تحصیل‌ كرد و در همان‌ اوان‌ جوانی‌ به‌ نیروهای‌ آزادیخواه‌ تندرو پیوست‌ و در سال‌ ۱۸۳۴ جامعه‌ دفاع‌ از حقوق‌ بشر را بنیاد نهاد. این‌ انقلابی‌ و درام‌ نویس‌ آلمانی‌، در آثار برجسته‌یی‌ چون‌ مرگ‌ دانتون‌، وویتسك‌، لئونس‌ و لنا و لنتس‌، حوادث‌ تاریخی‌ و سیاسی‌ زمان‌ خود را در قالب‌ درام‌ و داستان‌، تصویر كرد و به‌ تحلیل‌ آنها پرداخت‌. آنچه‌ بیش‌ از هر چیز، ذهن‌ گئورگ‌ بوشنر را به‌ خود مشغول‌ می‌ساخت‌، انقلاب‌ كبیر فرانسه‌ و پیامدهای‌ آن‌ بود. نبوغ‌ بوشنر آنگاه‌ روشن‌تر می‌ شود كه‌ خواننده‌ آثار وی‌ بداند نویسنده‌ این‌ آثار ماندگار، در سن‌ ۲۴ سالگی‌ درگذشته‌ است‌. جایزه‌یی‌ كه‌ نام‌ گئورگ‌ بوشنر بر آن‌ نهاده‌ شده‌، طبعا باید به‌ كسی‌ تعلق‌ گیرد كه‌ همچون‌ بوشنر از درگیر شدن‌ با زمان‌ و زمانه‌ خود نپرهیزد. بیهوده‌ نیست‌ كه‌ اعطای‌ این‌ جایزه‌، در دوره‌ سلطه‌ نازی‌ها در آلمان‌، یعنی‌ از سال‌ ۱۹۳۳ تا سال‌ ۱۹۴۵، متوقف‌ شد، سال‌هایی‌ كه‌ درگیر شدن‌ با زمانه‌ و آنچه‌ در جامعه‌ می‌ گذشت‌، جرمی‌ بزرگ‌ به‌ شمار می‌آمد. به‌ هر ترتیب‌، امسال‌ نویسنده‌یی‌ این‌ جایزه‌ را دریافت‌ می‌كند كه‌ هرگاه‌ سخن‌ از ادبیات‌ زنان‌ در آل

مان‌ در میان‌ باشد، نام‌ او نیز بی‌ گمان‌ مطرح‌ می‌شود. منظور از چنین‌ ادبیاتی‌، تنها شعارهای‌ رهایی‌جویی‌ زنان‌ و جور و ستم‌ تاریخی‌ای‌ كه‌ تنها بخاطر زن‌ بودن‌ بر ایشان‌ رفته‌ نیست‌، بلكه‌ بیشتر شناساندن‌ نظرگاه‌ زن‌ در همه‌ شاخه‌ های‌ زندگی‌ و بیان‌ شاعرانه‌ آن‌ است‌.

برنده‌ امسال‌ جایزه‌ ادبی‌ بوشنر، بریگیته‌ كرونائر، در پایان‌ سال‌ ۱۹۴۰ در شهر صنعتی‌ زاده‌ شد. پس‌ از تحصیل‌ ادبیات‌ و علوم‌ تربیتی‌، تا ۳۰ سالگی‌ در چند دبیرستان‌ تدریس‌ می‌كرد. در دهه‌ ۱۹۷۰ سه‌ كتاب‌ از قطعه‌ها و داستان‌های‌ كوتاهش‌ منتشر كرد، تا اینكه‌ در سال‌ ۱۹۸۰ نخستین‌ رمانش‌ به‌ نام‌ خانم‌ مولنبك‌ در آلونك‌ را درآورد. اما از هنگامی‌ كه‌ دومین‌ رمانش‌ به‌ نام‌ ریتا مونستر در سال‌ ۱۹۸۳ منتشر شده‌ است‌، همه‌ دست‌ اندركاران‌ نویسندگی‌، او را از شخصیت‌های‌ برجسته‌ ادبیات‌ آلمان‌ به‌ شمار می‌آورند.در حالی‌ كه‌ كرونائر در رمان‌ نخستین‌، شخصیت‌ دو زن‌ متفاوت‌ را با دقت‌ و رسایی‌ بی‌ سابقه‌یی‌ شرح‌ می‌دهد، در كتاب‌ ریتا مونستر، با توصیف‌ درون‌ یك‌ زن‌، رهایی‌جویی‌ تلویحی‌ و ملایمی‌ را هدف‌ و پیام‌ داستان‌ خود می‌سازد. اؤر نامبرده‌، در اصل‌ رمان‌ بزرگی‌ سه‌ جلدی‌ است‌ كه‌ بخش‌های‌ دیگر آن‌ بیشتر به‌ فلسفه‌ شبیه‌اند و در بسیاری‌ از شاخه‌های‌ داستان‌ نویسی‌، سنت‌ شكنی‌ كرده‌اند. اصولاص خود كرونائر هم‌ در زندگی‌ عادی‌ و ادبی‌اش‌، به‌ هر قیمتی‌ سربه‌ راه‌ و سربه‌ زیر نبوده‌ است‌. چندین‌ جایزه‌ ادبی‌ دریافت‌ كرده‌، ولی‌ گاهی‌ هم‌ كه‌ دیدگاهش‌ با نظرات‌ جایزه‌ دهندگان‌ نمی‌خوانده‌، از پذیرش‌ جایزه‌ امتناع‌ ورزیده‌ است‌. از آن‌ جمله‌ در سال‌ ۲۰۰۱ بود كه‌ كرونائر جایزه‌ شهر ماینس‌ كه‌ از سوی‌ كانال‌ دو تلویزیون‌ سراسری‌ آلمان‌ اعطا می‌شد را رد كرد. كرونائر نویسنده‌یی‌ است‌ كه‌ برای‌ طرح‌ مسائل‌ و معضلات‌ بشری‌ احتیاجی‌ به‌ شعارهای‌ بزرگ‌ و قالب‌های‌ پیچیده‌ ندارد. او فلسفه‌ را در جزییات‌ زندگی‌ روزمره‌ مردم‌ بویژه‌ زنان‌ می‌بیند و با توصیف‌ بجا و دلنشین‌ این‌ جزییات‌ به‌ تحلیل‌ و تشریح‌ پیچیده‌ ترین‌ پرسش‌های‌ بشر می‌پردازد. او از جهان‌ حسیات‌ بیش‌ از هر چیز دیگری‌ تاثیر می‌پذیرد و شاید برای‌ همین‌ است‌ كه‌ این‌ پدیده‌ انسانی‌ را بهتر از هر پدیده‌ دیگری‌ توصیف‌ و تشریح‌ می‌كند. گاه‌ آنچه‌ به‌ نظر دیگران‌ روزمره‌ و گذرا می‌آید، توجه‌ كرونائر را بیش‌ از مسائل‌ به‌ اصطلاح‌ جدی‌ جلب‌ می‌كند.و در پایان‌ كار می‌بینیم‌ كه‌ در پشت‌ همان‌ پدیده‌ گذرا چه‌ پرسش‌های‌ ماندگاری‌ نهفته‌اند.اما اگرچه‌ كرونائر به‌ جزییات‌ زندگی‌ بشری‌ توجه‌ ویژه‌یی‌ دارد، سبك‌ نگارش‌ او ساده‌ نیست‌. خواننده‌یی‌ كه‌ با زبان‌ آلمانی‌ و چم‌ و خم‌های‌ آن‌ آشنا نباشد و تاب‌ خواندن‌ صد صفحه‌ اول‌ هر كتاب‌ او را نیاورد، آثار این‌ نویسنده‌ برجسته‌ را كسل‌ كننده‌ می‌ پندارد. بر خلاف‌ پدیده‌ های‌ تشریح‌ شده‌ در داستانهای‌ كرونائر سبك‌ او پیچیده‌ و پر از استعارات‌ و اصطلاحات‌ زبانی‌ و ادبی‌ است‌. به‌ جز این‌، داستانهای‌ او از نظر تكنیك‌های‌ داستان‌نویسی‌، سنت‌ شكن‌ و كم‌ سابقه‌ اند و گاه‌ از واقعیات‌ به‌ عالم‌ تجرد سیر می‌كنند. او خود زمانی‌ گفته‌ بود: اگر آثار من‌ پیامی‌ دربر داشته‌ باشند این‌ است‌ كه‌: بی‌ بدیل‌ و جانشین‌ هم‌ نیست‌.