اسمزسنج

۱) انتشار: یک بلور سولفات مس را آرام در آب مقطر فرو می‌بریم ملاحظه می‌کنیم که نمک در آب حل می‌شود ابتدا تراکم نمک محلول در کنار بلور زیاد است ولی چندی بعد، پس از حل کامل بلور تراکم …

۱) انتشار: یک بلور سولفات مس را آرام در آب مقطر فرو می‌بریم ملاحظه می‌کنیم که نمک در آب حل می‌شود ابتدا تراکم نمک محلول در کنار بلور زیاد است ولی چندی بعد، پس از حل کامل بلور تراکم در همه نقاط محلول یکسان می‌گردد ملکول‌های نمک به نقطه‌ای که تراکم ضعیف است می‌روند و ملکول‌های آب در جهت مخالف جای آنها را می‌گیرند.

۲) اسمزسنج: در تجزیه انتشار میان محلول متراکم نمک و حلال خالص پرده‌ای نیمه‌تراوا یعنی آب گذران و ناتراوا نسبت به CUSO قرار می‌دهیم.

ملکول‌های CUSO به‌سوی پرده می‌روند ولی از آن نمی‌گذارند اما ملکول‌های آب متوقف نمی‌مانند و از طرف حلال خالص به‌سوی محلول میل می‌کنند - عمل نهائی به این می‌ماند که ملکول‌های آب را نمک به جانب خود سیر می‌دهد.

به این‌صورت اسمز عبارت از انتشاری است که حضور پرده نیم‌تراوا آن را به نظم آورده باشد.

نخستین آزمایشی که وجود کیفیت اسمزی را نشان داده است در قرن هجدهم صورت گرفته منسوب به لوله می‌باشد.

۳) اسمزسنج دوترشه: (۱۸۳۰) یک لوله شیشه‌ای را که سرپائین آن به‌صورت قیف گشاده است از پائین غشائی نیم‌تراوا می‌بندد. پوست پیاز - غلاف برگ موسیر - کیسه‌های هوائی پرندگان، در لوله محلول قند می‌ریزیم و همه دستگاه را در آب مقطر قرار می‌دهیم - قندآب را به خود ”می‌خواند“ و ما شاهد بالا رفتن مایع در لوله می‌شویم تا موقعی که تعادل برقرار گردد و صعود مایع متوقف شود.

چنانچه لوله را از آب پر کنیم و اسمزسنج را در محلول قند فرو بریم سط مایع در لوله پائین می‌آید.

اسمزسنج فقر

غشائی که در این اسمزسنج به‌کار می‌رود غشاء تراوب است که آن را با استخوان‌بندی مناسبی نگاه می‌دارد. ظرف سوراخداری (ظرف پیل) پر از CUSO۴ در محلول فروسیانور پتاسیوم برده شده است دو محلول به طرف یکدیگر می‌روند و در روزنه‌های ظرف تشکیل رسوب کلوئیدی فروسیانور مس (پرده نیم‌تراوا) می‌دهند از در ظرف که به دقت با پارافین بسته می‌شود لوله‌ای عمودی می‌گذرد اسمزسنج را در این حال می‌توان به‌کار انداخت.

پرده ظرف فقر نسبت به آب و KCI نفوذناپذیر است و نسبت به بسیاری از مواد محلول ... و قند نفوذناپذیر است“.