بی خـوابـی ۵ عـلـت و ۱۰ راه حـل

برای درمان صحیح بی خوابی ابتدا باید علت بی خوابی را شناخت و به درمان آن پرداخت

برای درمان صحیح بی‌خوابی ابتدا باید علت بی‌خوابی را شناخت و به درمان آن پرداخت. مهم‌ترین علل بی‌خوابی را به این ترتیب می‌توان طبقه‌بندی کرد:

۱) عوامل محیطی مانند سر و صدا

▪ مسلما سر و صدای زیاد در اتاق خواب یکی از علت‌های مهم بی‌خوابی و به خصوص بیدارشدن‌های مکرر است. افرادی که در آپارتمان‌های

پر ازدحام زندگی می‌کنند و دیوار و سقف‌های آپارتمان‌ها خاصیت عایق بودن صدا را ندارند، مشکل سروصدا می‌تواند به تنهایی مانع خواب راحت‌شان شود، به خصوص افرادی که خواب سبک‌تری دارند.

▪ از دیگر عوامل محیطی می‌توان به گرما یا سرمای زیاد اشاره کرد که هر کدام به تنهایی می‌توانند مانع خواب فرد شده یا اینکه، فرد را از خواب بیدار کنند.

▪ یکی دیگر از عوامل مهم محیطی، نور است. نور محیط می‌تواند مانع خواب فرد شود. هر چه میزان نور اتاق بیشتر باشد احتمال اینکه فرد خواب راحتی داشته باشد کمتر می‌شود.

۲)‌ استرس

استرس‌های طی روز به خصوص استرس‌های شغلی می‌تواند باعث بی‌خوابی فرد شود. توصیه می‌شود به ویژه ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب محیط آرامی را ایجاد و حتی از بحث‌وجدل دوری کنید. در صورتی که احتمال می‌دهید صحبت با کسی به جدل و بگو‌مگوهای استرس‌زا ختم می‌شود آن را به زمانی موکول کنید که با ساعت خواب شما فاصله داشته باشد.

۳) مشکلات جسمی و ابتلا به بیماری‌ها

▪ معمولا ابتلا به بیماری به‌خصوص بیماری‌های عفونی نیاز ما را به خواب افزایش می‌دهند ولی ابتلا به برخی از بیماری‌ها نیز می‌‌تواند خواب ما را مختل کند.

▪ ابتلا به بیماری‌های اسکلتی-عضلانی که معمولا با درد همراه است، می‌تواند مانع خواب ما شود. کمردرد، درد در زانو و درد اندام فوقانی به‌خصوص شانه و مچ دست از جمله این موارد هستند.

▪ سردرد به علت‌های مختلف، ناراحتی‌های گوارشی و درد معده، ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و درد در قفسه‌ سینه، بیماری‌های ریوی به‌خصوص ابتلا به بیماری‌هایی مانند آسم که همراه با سرفه‌های مکرر هستند.

▪ ابتلا به دیابت یا بزرگی پروستات که افراد مبتلا به علت دفع ادرار مجبورند بارها از خواب بیدار شوند، همگی از عللی هستند که می‌توانند خواب افراد را مختل کنند. از طرف دیگر مصرف بسیاری از داروها نیز می‌تواند مانع خواب افراد شود، مانند داروهای ضدفشارخون، برخی داروهای اعصاب و روان و برخی داروهای قلب و عروق به‌خصوص اگر این داروها شب هنگام و قبل از خواب مصرف شوند.

۴) عوامل روحی-روانی

عوامل روحی-‌روانی به خصوص ابتلا به بیماری‌های خلقی از جمله افسردگی می‌تواند خواب فرد را به شدت مختل کند. درمان بی‌خوابی این افراد در صورتی اساسی خواهد بود که در ابتدا افسردگی آنها درمان شود.

۵) عواملی برهم زننده سیکل خواب و بیداری طبیعی بدن

در بسیاری از مشاغل افراد مجبورند که شب تا صبح را بیدار بمانند. شب‌بیداری باعث به هم ریختن ریتم خواب و در نهایت بی‌خوابی در این افراد می‌شود مانند پرستاران، پزشکان، نگهبانان، کارمندان اورژانس، آتش‌نشان‌ها، خلبانان، رانندگان و .... همچنین کسانی که به غرب یا شرق دنیا مسافرت می‌کنند موقع خواب و بیداری خود، دچار مشکل می‌شوند. علت آن است که ساعت داخلی بدن آنها طبق روال قبلی، خواب‌آلوده می‌شود یا از خواب بیدار می‌شود در حالی که مکان جدید، ساعت خواب و بیداری دیگری را طلب می‌کند. هر چه مسافت طی شده بیشتر باشد مشکل این افراد نیز شدیدتر خواهد بود. این افراد اگر به دنبال راه‌حلی نباشند ممکن است تا چند هفته، در خواب و بیداری خود مشکل پیدا کنند. مصرف ملاتونین طبق دستور پزشک یکی از درمان‌های خوب برای رفع مشکل بی‌خوابی این افراد خواهد بود. این اختلال را

jet lag می‌نامند چرا که به دنبال اختراع موتور جت و مسافرت‌های هوایی ایجاد شده است.

● چه باید کرد؟

اگر بخواهیم برای همه مبتلایان به بی‌خوابی یک درمان توصیه کنیم قطعا توصیه به رعایت بهداشت خواب است و اگر بخواهیم افراد را از یک کار برحذر داریم، عدم‌مصرف خودسرانه داروهای خواب‌آور خواهد بود. قبل از خواب این نکات را رعایت کنید:

۱) شرطی‌شدن بدخوابی را از بین ببرید و تمرین‌های ریلکس‌سازی (آرام‌سازی ذهن و عضلات) را بیاموزید.

۲)‌ یکی از نکات مهم در بهداشت خواب، پرهیز از مصرف غذای سنگین قبل از خواب است. توصیه می‌شود افرادی که در خوابیدن خود مشکل دارند در ساعت‌های قبل از خواب، شام سبک صرف کنند. محتوای شام هم بهتر است بیشتر حاوی کربوهیدرات باشد.

۳)‌ از نوشیدن مایعاتی چون نوشابه، شکلات، چای و قهوه قبل از خواب پرهیز کنید.

۴) استفاده از هر گونه وسایل الکترونیکی مانند بازی‌های کامپیوتری و تماشای بیش از حد تلویزیون که باعث اختلال در غده هیپوفیز و خواب می‌شود ممنوع است.

۵)‌ استرس و اضطراب یکی از عوامل موثر در بی‌خوابی است. همه افراد نگرانی‌ها و فکر در مورد کارهای روزمره و آینده را با خود دارند اما مهم این است که این افکار را هنگام خواب از خود دور کنید.

۶)‌ هنگام خواب لامپ‌های پرنور را خاموش و نور اتاق را برای شب تنظیم کنید.

۷)‌ در فصل‌های مختلف درجه حرارت اتاق را متعادل نگه دارید. نباید بیش از حد اتاق را گرم کنید.

۸)‌ بالش نرم زیر سر بگذارید.

۹)‌ قبل از رفتن به رختخواب دوش بگیرید. دوش آب گرم بدن را متعادل و فرمان خواب صادر می‌کند.

۱۰)‌ از مصرف خودسرانه داروها بپرهیزید. بعضی داروها در ابتدا خواب‌آورند اما در ادامه باعث اختلالات خواب می‌شوند.