منظرهای انسان شناسی

▪ پرسش
موضوع انسان شناسی که یکی از امهات مسایل اسلامی است از نگاه قرآن و روایات از چه منظرهایی مورد توجه قرار گرفته است؟
ـ پاسخ
در بخش های قبلی پاسخ به این سأال مواردی همچون: …

پرسش

موضوع انسان شناسی که یکی از امهات مسایل اسلامی است از نگاه قرآن و روایات از چه منظرهایی مورد توجه قرار گرفته است؟

ـ پاسخ

در بخش های قبلی پاسخ به این سأال مواردی همچون:

۱) تعریف اجمالی انسان

۲) جایگاه اهمیت و ارزش انسان

۳) انسان پیش از ورود به دنیا.

۴) آفرینش ملکی انسان

۵) آفرینش ملکوتی انسان مورد بحث و بررسی قرار گرفت. اینک در بخش پایانی، ادامه مطلب را پی می گیریم:

۶) حکمت آفرینش انسان

برپایه حکمت آفریدگار، آفرینش انسان، بلکه همه آفریده ها، عبث و بیهوده نیست. همچنین مقتضای غنای ذاتی خداوند متعال، این است که آفرینش انسان و موجودات، سودی برای او ندارد. حکمت هایی که برای آفرینش در قرآن و احادیث اسلامی آمده، عبارت است از: به کارگیری اندیشه و شناخت خدا، آزمایش انسان، عبادت خداوند متعال، رحمت الهی و بازگشت به سوی خدا.

۷) ویژگی های مثبت و منفی انسان

انسان به دلیل این که موجودی دو بعدی است: ملکی و ملکوتی، دارای ویژگی های مثبت و منفی است. شماری از ویژگی های مثبت انسان، عبارت است از: خلقت و سرشت نیکو، اراده و آزادی، اندیشه، بیان، حیا، استعداد تعلیم و تربیت، استعداد پذیرش امانت و تکلیف الهی، استعداد تلقی وحی و الهام از جانب خداوند متعال.

گفتنی است که انسان، با بهره گیری درست از این ویژگی ها، می تواند خود را به قله کمال انسانی برساند. اما اگر از این امکانات بالقوه خدادادی بهره نگرفت، خصلت های منفی موجود در بعد ملکی او، بر وی غلبه خواهند کرد و در نتیجه، او به اسفل السافلین سقوط خواهد کرد. این خصلت ها عبارتند از: جهل، شتاب و عجله، ناسپاسی، سرکشی، فراموشکاری، غرور، ستمگری، حرص، بخل، بی تابی، حسادت و...

۸) اصلی ترین عوامل صعود به قله کمالات انسانی

اصلی ترین عوامل صعود به قله کمالات انسانی را می توان در به کارگیری عقل، علم و حکمت، ایمان به مبدأ و معاد، بلندهمتی، کارهای نیک و مجاهدت با تمایلات نفسانی خلاصه کرد.

۹) اصلی ترین آفات صعود به قله کمالات انسانی

مهم ترین آفات شکوفایی استعدادهای انسان و وصول به قله انسانیت، عبارت است از: جهل، غفلت، پیروی از هوس و ترک عمل به دانسته های خود. آیات و احادیثی که دلالت بر این معنا دارند، تأمل برانگیز و سخت آموزنده اند.

۱۰) جایگاه انسان کامل

انسان در سیر تکاملی خود، به تناسب میزان مجاهدت و فرمان بری او از خداوند متعال و نزدیکی وی به ساحت قرب ربوبی، مظهر اسما و صفات الهی می گردد و به تعبیر دیگر، خلیفه و نماینده خداوند متعال می شود و در این موقعیت است که گاه، مسجود ملائکه می شود وگاه امام آنها، و حتی اراده او، به اذن حق تعالی، در جهان هستی مأثر می گردد، و به نسبت صعودش به قله تکامل به ولایت تکوینی دست می یابد.