تبعیض علیه دختران

شناخت مفهوم تبعیض اولین گام برای شناخت اقداماتی است که می بایست جهت رفع تبعیض صورت گیرد

شناخت مفهوم تبعیض اولین گام برای شناخت اقداماتی است که می‌بایست جهت رفع تبعیض صورت گیرد.

در تعریف تبعیض به هیچ وجه نباید از خصوصیات و تفاوت‌های وجودی که دختر بچه‌ها را از پسر بچه‌ها متمایز می‌کند غفلت نماییم. وقتی تمام اسناد زنانه از تانیث فقر و ابعاد زنانه فقر سخن می‌گویند, زمانی که تساوی جنسیتی در عرصه‌های کار و اشتغال که دارای سرشتی مردانه هستند, دچار مشکل می‌شود.... بدیهی است که واقعیتی به نام «زن بودن» وجود دارد. همان واقعیتی که باعث شده در طول تاریخ به جای کارآمدتر کردن این صفات, زن بودن و دختر بودن دست‌آویزی برای ستم کردن به زنان و دختران باشد.

خصوصیات روانی و ویژگی‌های بیولوژیکی دختران انکارناپذیرند. مهم این است که با کمک راهبردهای مختلف دختران به انسان‌هایی بااعتماد به نفس بالا, علاقه‌مند به موقعیت خود و سرشار از مهارت‌هایی که آنان را در زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی موفق کند, بسازیم.

دختران نه تنها در حال حاضر در مواردی نیازمند تبعیض مثبت هستند, بلکه به ایندلیل که از نظر فیزیکی در شرایط خاصی هستند معلوم نیست که برابری کامل در همه عرصه‌ها حتما به سود آنها باشد. بنابراین باید دانست که ما به چه میزان کلیشه‌شکنی جنسیتی نیاز داریم.

آیا ایجاد موقعیت برابر از همه جهت برای دختران و پسران به معنای نادیده‌ گرفتن تفاوت‌ میان آن ها نیست؟ اگر هیچ تفاوتی در فرصت‌ها و موقعیت‌های مربوط به دختران و پسران نباید باشد پس چرا زمانی که سخن از خشونت می‌شود متقاعد می‌شویم که مفهوم نیرومندی از «خشونت» علیه دختران وجود دارد که معمولاً از جنس «خشونت جنسی» است، مفهومی که راجع به پسران به آن شکل وجود ندارد. این واقعیت تلخ نشان می‌دهد که در تحلیل و تفسیر مسایل مربوطه همواره نمی‌توان نگاهی برابر داشت.

مهم این است که ما دختران و پسرانمان را در ارزشمندی, دو موجود کاملاً برابر بدانیم و عرصه‌های برابری را دقیقاً شناسایی کنیم ولی ممکن است برای هر یک ارزش‌های متفاوتی را تعریف کنیم.

در نگرش مذهبی اسلام به خلاف تصور موجود به خصوص آنچه در غرب علیه این دین تبلیغ می‌شود, در تمام مراحل رشد دختران می‌بایست به گونه‌ای آشکار از سوی والدین‌شان ترجیح داده شوند.اگر چه باید توجه کنیم که تبعیض در تقسیم غذا, در توزیع امکانات آموزشی در بکارگیری اصول بهداشت و دادن خدمات بهداشتی در هیچ یک از گزاره‌های دین اسلام نسبت به کودکان وجود ندارد و کودک فقط و فقط به خاطر کودک بودنش باید مورد توجه و حمایت قرار گیرد و از همان ابتدا بر مبنای عدالت رشد نماید. در عین حال به دلیل جو حاکم و تسلط نگاه فروتر به دختران در عصر نزول وحی, رسول خدا (صلی الله علیه و آله) برای شکستن کلیشه‌های ظالمانه رفتار نسبت به دختران بذل توجه خاص نسبت به آنها را واجب کرده بود. روایات فراوانی وجود دارد که والدین را موظف می‌کند در هدیه دادن و تقسیم برخی الطاف اصولاً دختران را مقدم کنند, از آموزش آنها فروگذار ننمایند و دائماً نسبت به آنها توجه ویژه داشته باشند. وقتی دختران به صورتی متمایز تکریم می‌شوند و مورد احترام قرار می‌گیرند به این معناست که «دختر بودن» یک امتیاز محسوب می‌شود. در واقع این تمایز و رفتار احترام‌آمیز بر مبنای «جنس» صورت می‌گیرد. این نکته دقیقاً مخالف تبعیضی است که در رفتار برخی جوامع نسبت به دختران و زنان وجود دارد که بر مبنای جنس آنان مورد تحقیر و تبعیض قرار می‌دهند. بنابراین وقتی طبق دیدگاه اسلام, باید دختران را به دلیل دختر بودن مورد توجه قرار داد, بدیهی است که خودباوری و اعتماد به نفس در آنها شکل می‌گیرد و دختران با احساس ارزشمندی و مفید بودن رشد می‌کنند.

متاسفانه نگرش‌های رادیکال فمینیستی با تحقیر«اوصاف زنانگی» و «نهاد مادری» به برتری جویی‌های مردانه دامن زده و زنان را عمیقاً دچار سرکوبی مضاعف نمودند. در حالی که اگر دختران بااحساس ارزشمندی رشد کنند اصولاً خود به نیروهای فعالی جهت از بین بردن آثار تبعیض, بدل خواهند شد.

احساس ارزشمندی مهمترین مسئله در تأمین بهداشت روانی دختران و در روند اجتماعی کردن آنها است.

در گام بعد مهمترین چیزی که می‌تواند به رفع تبعیض کمک کند شناسایی عرصه‌هایی است که هر یک از دختران و پسران می‌توانند باتوجه به توانایی خودشان در آن عرصه‌ها موفق باشند.

البته ما معتقد به تفکیک اغراق آمیز عرصه های حضور زنان و مردان نیستیم اما معتقدیم که وجود تفاوت‌های جسمی و روانی ـ بین دختران و پسران ولو اندک می‌بایست در توانمند‌سازی هر یک مورد توجه قرار گیرند. برای مثال دختران با مسایل بیولوژیکی مثل عادت ماهانه و دردهای مربوط به آن, بارداری‌های خواسته یا ناخواسته و پیامدهای هر یک, ... مواجه هستند پس لازم است که در ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به خصوص در موارد مرتبط با بهداشت روانی, در قوانین مربوطه به کار، در اعمال رفتارها و روابط خانوادگی مورد توجه خاص قرار گیرند. ملاحظه‌ی این تفاوت‌ها تبعیض نیست. مثال دیگر تفاوت دختران و پسران در نگرشی است که هر گروه راجع به برقراری روابط با جنس مخالف دارند. در حالی که در تمام دنیا غالباً چنین است که هدف دختران از برقراری رابطه با جنس مخالف هدفی عاطفی است و هدف پسران غالباً جنسی و غریزی است, عدم ملاحظه این تفاوت در آموزش‌های جنسی و در تمام تولیدات مرتبط با غریزه جنسی باعث تبعیض است. متاسفانه شیوع پورنوگرافی, رسانه سکس‌محور, آموزه‌های جنسی ... همه و همه بر مبنا ی رفتار جنسی و علایق مردانه شکل گرفته‌اند. در این میان باید توقع داشت که این امور به خشونت‌های مختلف علیه دختران دامن بزند و یا دختران بدون گرفتن تعهد و وفاداری نسبت به خود, مورد انواع سوء استفاده‌ها قرار گیرند. متاسفانه هیچکس به این مصادیق از تبعیض توجه نمی‌کند.

به طور کلی معتقدیم ،اگر زمانی نظام‌های سرمایه‌داری دست از انباشت سود به هر قیمتی برداشته و سیاست‌های اقتصادی خود را که بر مبنای ارجحیت کارهای مزدی است تعدیل کنند می‌توان توقع داشت که دختران از انواع تبعیض خلاصی یابند ولی آیا با توجه به روحیه نظام سرمایه داری این درخواست ، تحقق پذیر است؟

زمانی که نظام‌های سرمایه‌داری و قدرت‌های اقتصادی به دنبال نیروی کار ارزان قیمت در کشورهای توسعه نیافته یا کمتر توسعه یافته کارخانه‌های عظیم و غول پیکر خود را بر پا می‌کنند, طبعاً دختران زیادی به جای تحصیل, در این صنایع غول‌آسا به کارهای طاقت فرسا مشغول می شوند و چنانچه این سیاست تغییر کند ما شاهد رشد چشمگیر سوادآموزی دختران خواهیم بود.

به نظر می‌رسد اگر چه جنبش زنان, مسئله دختران و زنان را به یک دغدغه جهانی تبدیل کرده است و این مسئله در جای خود حایز اهمیت است ولی متاسفیم که این جنبش به جای حل ریشه‌های اصلی مسئله, به مسایل کم اهمیت تری می‌پردازد. حاکمیت چند قدرت بزرگ در سازمان ملل متحد سبب شده که بر اساس سلیقه و خواست آنان متهم کردن این و آن کشور به خصوص کشورهای اسلامی نظیر ایران, به مشغله اصلی تبدیل شود.

حال این سوال مطرح است که وقتی کارتل‌ها و شرکت‌های بزرگی مانند فورد بخشی از بودجه جنبش زنان را تأمین می‌کنند آیا می‌توان امید داشت که مدیریت صنعتی جهان به تغییراتی که این جبنش در اصول مربوط به کار زنان توقع دارد, تن بدهد؟

به نظر ما منشأ تبعیض علیه دختران علاوه بر عوامل فرهنگی مانند کلیشه‌های جنسیتی, خصلت‌های فردگرایانه دوره مدرن, ساختار سود محور اقتصاد, ادعاهای برتری‌جویانه قدرت‌های بزرگ جنگ طلب است که همه این امور باعث پیدایش فقر, وضعیت نابسامان محرومین در جوامع مختلف همراه با مشکلات متنوع و بسیار , خشونت به خصوص خشونت‌های جنسی, از میان رفتن امنیت‌ خانوادگی, افزایش طلاق و گسترش خانواده‌های تک سرپرست و مادر ان سرپرست , مادران مجرد, توزیع نابرابر بهداشت و آموزش و دهها پدیده تلخ دیگر است.