بروسلوز

انسانی عفونتی است که در اثر یکی از انواع بروسلاملی تنسیس B Melitensis از گوسفند و بز, بروسلاسیوس B Suis از خوک و بروسلا آبورتوس B Abortus از گاو در انسان ایجاد بیماری می نماید

● تعریف :

بروسلوز بیماری عفونی است که توسط میکروب های جنس بروسلا (Brucella) در حیوانات و انسان ایجاد بیماری می نماید. بیماری در انسان معمولا" از طریق انتقال از حیوانات اتفاق می افتد.

این بیماری از بیماریهای مهم مشترک است. بروسلوز در حیواناتی از قبیل گاو، گوسفند، بز و خوک ایجاد سقط جنین می کند و در انسان با علائم تب، عرق شدید، ضعف، کاهش وزن و درد و ناراحتی عمومی همراه است. اسامی دیگر بروسلوز در حیوانات و انسان عبارتند از: تب آبورتوس، سقط جنین واگیر، تب متناوب، بیماری بانگ، تب مالت، (Malta Fever)

● سبب شناسی :

بروسلوز انسانی عفونتی است که در اثر یکی از انواع بروسلاملی تنسیس (B.Melitensis) از گوسفند و بز، بروسلاسیوس (B.Suis) از خوک و بروسلا آبورتوس (B.Abortus) از گاو در انسان ایجاد بیماری می نماید. مواردی چند به علت بروسلا کانیس (B.canis) از سگها به انسان گزارش شده است و در کشورهائی که سگها را برای منظورهای متفاوتی پرورش می دهند و یا در منازل نگهداری می نمایند میزان شیوع این نوع بروسلوز (یعنی با منشاء بروسلاکانیس ) در انسان ممکن است رو به افزایش باشد.

اگر چه عفونت بروسلوز معمولا" به میزبانهای عمده حیوانی مهمی که ذکر شد محدود می باشد ولی عفونتهای بروسلوزی ناشی از بروسلا آبورتوس در خوک و بروسلاسیوس در گاو نیز ممکن است اتفاق افتد. عفونتهای بروسلائی در حیوانات دیگر مثل آهو، گوزن، اسب، گربه و جوجه نیز گزارش شده است. گونه های بروسلا توسط واکنش ها و آزمایشهای بیو شیمیائی، میکروب شناسی و سرولوژیک از یکدیگر متمایز می شوند . عوامل بروسلائی اجرامی کوچک و زنده، غیر متحرک، بدون هاگ و گرم منفی می باشند که در محیط کشت تریپتوفسفات در PH بین ۶/۶ تا ۸/۶ و حرارت ۲۷ درجه سانتی گراد و تحت شرایط حضور مقدار زیادی CO۲ بخوبی رشد و تکثیر می یابند .

● اپیدمیولوژی

میکروب های بروسلا قادر هستند از طریق هر یک از بافتها وارد بدن شوند و چون در محل ورود خود آثار قابل رؤیتی به جای نمی گذارند مشکل است که مشخص نمود آلودگی به چه نسبتی از راه پوست یا بافتهای مخاطی دهان، چشم و دستگاه تناسلی وارد بدن می شود. منبع طبیعی بروسلوز انسانی، حیوانات اهلی بخصوص گاو، گوسفند، بز و خوک می باشند. انتقال بروسلوز از حیوان به حیوان دیگر معمولا" از طریق آمیزشی و یا بلع مواد و نسوج آلوده و یا شیر صورت می گیرد. عفونت بروسلوز در انسان عمدتا" از طریق خوردن بافتهای آلوده حیوانات و یا فرآورده ای لبنی و یا انتقال مستقیم از راه پوست صورت می گیرد. انسان از طریق تنفس نیز به بروسلوز مبتلا می شود. میمونها با گرد و خاک آلوده به میکروب که داخل چشم آنها ریخته شده است ، مبتلا به بروسلوز شده اند.

بر اساس یک معیار جهانی میزان شیوع بروسلوز انسانی در هر کشوری بستگی بسیار نزدیکی با میزان شیوع بروسلوز حیوانات در آن کشور دارد. در برخی کشورهای اسکاندیناوی (سوئد و دانمارک ) و آلمان که میزان شیوع بیماری در حیوانات بسیار پائین می باشد بروسلوز تقریبا" ریشه کن شده است.

در آمریکا سالانه قریب ۲۰۰ مورد بروسلوز در انسان گزارش می شود. بیماری بروسلوز در اکثر نقاط ایران به طور وسیعی در انسان و دام شایع است و بررسی و برنامه ریزی دقیقی برای کنترل و ریشه کنی آن ضرورت دارد. از نظر مقررات مملکتی بایستی این بیماری جزء بیماریهای مهم تلقی و اعلام آن توسط پزشکان اجباری شود تا تشخیص سریع تر بروسلوز در بیماران آسانتر باشد. بروسلوز بیشتر به صورت موارد انفرادی که با نسوج آلوده بروسلائی حیوانات، شیر یا فرآورده های لبنی سر و کار دارند از قبیل کارگران کشتارگاهها، تولید کنندگان محصولات دامی، دامداران، دامپزشکان و سرانجام اشخاصی که از شیر غیر پاستوریزه و یا شیر خام استفاده می کنند اتفاق می افتد.

خوشبختانه از گوشتهای آلوده ای که مدتی در یخچال نگهداری شوند میکروب بروسلا کمتر جدا شده است ولی میزان شیوع بیماری از طریق تماس گوشتهای آلوده با جراحات جلدی در کارگران حمل گوشت و یا در آشپزهائی که موقع بریدن و قطع گوشت زخمی شده اند با نسبت درصد بالائی گزارش شده است. تماس با حیوانات تازه ذبح شده بخصوص با غدد لنفاوی موجود در لاشه هائی که آلوده به میکروب های بروسلا بوده اند برای تمام افرادی که در معرض خطر ابتلا بوده اند در سوابق مبتلایان به این بیماری کرارا" گزارش شده است. در آلاسکا مواردی از انتقال بروسلوز در انسان به علت مصرف گوشت خام گوزنها گزارش شده است .

درصد قلیلی (۲ تا ۳ درصد ) از ابتلا به بروسلوز در دامپزشکان، تکنسین ها و واکسیناتورهای دامپزشکی به طور اتفاقی به هنگام مایه کوبی دامها با واکسن های زنده بروسلائی گزارش شده است.

گاو آلوده به بروسلا میکروب را متناوبا" ولی اغلب برای مدتهای طولانی همراه شیر دفع می کند. بروسلوز، در بز نیز مانند گاو سقط جنین ایجاد می کند ولی هر دو نوع حیوان ممکن است در حین ابتلا سابقه ای از جنین نداشته باشند .

● علائم بالینی در انسان:

دوره کمول بیماری بروسلوز معمولا" بین ۷ تا ۲۱ روز متغیر می باشد، اگر چه گاهی اوقات چندین ماه ممکن است بین زمان ابتلا به عفونت و شروع اولیه نشانه های ظاهری فاصله افتد.شروع بیماری غالبا" ناگهانی است و در بیمار ابتدا تب خفیفی وجود دارد و هیچگونه نشانۀ موضعی خاصی در بدن مشاهده نمی شود.

تنها بیمار از سر درد، ضعف عمومی، بی خوابی، عرق کردن، یبوست، درد کمر و پشت و سرانجام دردهای عمومی سراسر بدن شکایت دارد.

اکثر بیماران بی اشتها شده، کاهش وزن نشان می دهند. سرفه، درد ناحیه پشت کره چشم و درد مفاصل و دست و پا و حالت گیجی در تعداد معدودی از بیماران وجود دارند . علائم غیر عادی که معمولا" در دامپزشکانی که جفت های باقیمانده را از رحم گاوهای مبتلا خارج کرده اند به صورت بروز دانه های قرمز رنگ روی پوست بدن مشاهده شده اند که تصور می رود این واکنش مربوط به افزایش حساسیت ناشی از پادگن های بروسلا باشد .

آندوکاردیت باکتریائی ناشی از بروسلوز اگر چه بندرت اتفاق می افتد ولی از عوارض بسیار جدی این بیماری می باشد که بایستی مورد توجه قرار گیرد. در بین سایر عوارض ثانویه ای که به طور معدود در مبتلایان به بروسلوز در انسان گزارش شده است ، علاوه بر آندوکاردیت بایستی آبسه ای ریوی ، ذات الجنب چرکی، پیوتوراکس یا وجود چرک در قفسه صدری، نفریت، اوستئومیلیت ، آرتریت چرکی، نوریت اعصاب بینائی و سرانجام مننگو آنسفالیت را نام برد.

هنگامی که بیماری به صورت حاد بروز می کند، تب، عرق، بی اشتهائی، یبوست، سخت شدگی عضلات درد مفاصل وجود خواهد داشت. تعداد حرکات تنفسی زیاد می گردد گرههای لنفاوی، طحال و کبد بزرگ شده و گاهی از نظر بالینی قابل لمس هستند. در شمارش گلبولی خون ئوترفیل ها همراه با لنفوسیت ها ازدیاد پیدا می کنند.

دكتر داوود ملكان

---