بازی با تابوهای فرهنگی

● نگاهی به فیلم "آتشکار"
محسن امیر یوسفی با "آتشکار" نشان داد چگونه می توان به حیطه ممنوعه وارد شد، تابوی فکری تماشاگر ایرانی را به بازی گرفت و تقابل بین سنت و مدرنیته را با لفافه …

نگاهی به فیلم "آتشکار"

محسن امیر یوسفی با "آتشکار" نشان داد چگونه می توان به حیطه ممنوعه وارد شد، تابوی فکری تماشاگر ایرانی را به بازی گرفت و تقابل بین سنت و مدرنیته را با لفافه ای از طنز به خورد او داد. "آتشکار" در حالی رنگ پرده را در آخرین اکرانهای سال ۸۹ دید که "خواب تلخ" امیر یوسفی هنوزاکران نشده است.

فیلم سرشار از موقعیتهای رئال – سورئال و فانتزی است و نویسنده و کارگردان با مهارت خاصی این موقعیت ها را با رنگ و لعاب طنز در قالب کاراکترها به نمایش گذاشته است. در "آتشکار" از ستاره های بازیگری و زندگی های لوکس خبری نیست. داستان در بستر زندگی آدمهای عادی جامعه و پرداخت سنتی و نیمه مدرن آنها از اتفاقات صورت گرفته است. به همین دلیل به غیر از حمید فرخ نژاد که نقطه عطف بازیگری فیلم به حساب می آید ما بقی کاراکترها را نابازیگران به تصویر کشیده اند و همین امر باعث می شود بیننده ارتباط بیشتری با داستان برقرار کند.

اگر چه امیر یوسفی سعی کرده با مطرح کردن مسئله وازکتومی در مردان به عدم رواج این فرهنگ در جامعه مرد سالار ایران اشاره داشته باشد، اما این فقط پوسته اولیه داستان است. فیلم در اصل تقابل بین سنت و مدرنیته در زندگی معاصرانسان جهان سوم است. شخصیت اصلی داستان (سهراب) در آستانه ۵۰ سالگی در مواجهه با مظاهر دنیای مدرن دچار تعارض فکری شده است و کارگردان با زیرکی این تعارض را به همه کاراکترهای داستان بسط داده است. مانند برادر زن سهراب که از کامپیوتر تنها به عنوان وسیله ای برای چت کردن استفاده می کند و یا کاراکتر روحانی که در تضاد با نسل دیروز به علم روز دنیا آشناست و به خوبی از این علم در جهت مقایسه دین شیعه با بقیه ادیان الهی استفاده می کند. و نکته جالب در اینجاست که امیر یوسفی با استفاده از این تضاد مذهب شیعه را به عنوان دینی مترقی نشان می دهد.

در عین حال فیلم در حالی که نوع روایت آن به صورت بهشت – برزخ – دوزخ است و نیم نگاهی به" کمدی الهی" دارد وام دار فیلم هایی مانند "شب نشینی در جهنم" نیز هست. کاراکتر های داستان در عین حال که همگی سنتی هستند اما در لایه های زیرین شخصیت خود به نوعی با زندگی مدرن امروزی کنار آمده و خواسته یا ناخواسته با جریان روز همقدم شده اند.

رویه دیگر داستان به ارتباط جالب سهراب با روح پدرش پرداخته است. امیر یوسفی با پرداخت ذهنی خود از بهشت و برزخ نماهای جالبی را ترسیم می کند و با توجه به ذهنی بودن این تصاویر بازخورد خوبی بر مخاطب عام دارد.

در کل می توان "آتشکار" را یک کمدی مدرن امروزی دانست که با حرکت بر روی خطوط قرمز به بیانیه ای سینمایی برای طرح انتقادات سیاسی، اجتماعی، دینی و فرهنگی تبدیل شده و انعکاس این موضوع در بستر طنز بسیار موفق بوده است. رویکردی که می تواند در ادامه سینمای کمدی ایران تاثیر به سزای داشته باشد.

سیده مریم مطلب پور