بازی پیچیده پاکستان

وقتی اسلام آباد به طور همزمان با طالبان , آمریکا و دولت افغانستان همکاری می کند

فرمانده لجستیک طالبان افغانستان با روشن کردن رادیوی خود و شنیدن اخبار تنها لبخند کوتاهی می‌زند. ماجرا از این قرار بود که پایگاه خبری ویکی‌لیکس هفته گذشته اسناد طبقه‌بندی شده و محرمانه‌ای را فاش کرد که جزئیات دقیقی از حضور نظامیان آمریکا بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۹ را نشان می‌داد.

یکی از نکات این اسناد وجود صدها گزارشی بود که نقش پاکستان را در کمک‌رسانی به طالبان برملا می‌ساخت، موضوعی که مقامات پاکستانی بارها آن را رد کرده یا آن را تنها اتهامی علیه این کشور قلمداد می‌کنند. اما این فرمانده طالبان می‌گوید: «ما تنها در یک چیز با آمریکا نقطه اشتراک داریم و آن این است که پاکستانی‌ها یک بازی دوگانه‌ را در برابر ما انجام می‌دهند‌.»

موضوع حمایت پاکستان از طالبان افغانستان چندان جدید نیست، اما این فرمانده طالبان و گروهی از این نیروها که بنا به دلایل امنیتی نخواستند نامشان فاش شود حقایقی را در مورد این حمایت برای خبرنگار نیوزویک بیان می‌کنند. بسیاری از آنها اذعان دارند که وابستگی آنها به سرویس اطلاعاتی – جاسوسی پاکستان (ISI) نه تنها مربوط به یافتن پناهگاه‌های امن بوده بلکه کمک‌های فراوان مالی را نیز شامل می‌شود.

بنا به گفته این فرمانده، پاکستان حدود ۸۰ درصد از سرمایه‌گذاری‌ روی این نیروها را بر عهده دارد. او می‌گوید بدون کمک ISI نیروهای طالبان قادرند با سرمایه خود تنها قندهار را در کنترل خود داشته باشند. با تمام این موارد باز هم طالبان مقامات پاکستانی را دوست و برادر خود نمی‌دانند. آنها می‌گویند مقامات پاکستان با یک دست به ما کمک کرده و با دست دیگر ما را کشته و یا دستگیر می‌کنند.

آنها می‌گویند غالبا با تجار و بازرگانانی در ارتباط هستند که به احتمال فراوان برای نیروهای اطلاعاتی پاکستان کار می‌کنند. برخی از آنها پول فراهم کرده و برخی دیگر موتورسیکلت؛ گروهی دیگر با منابعی در ارتباط هستند که سلاح در اختیار نیروهای طالبان قرار می‌دهند.

اما بسیاری از شورشیان طالبان هنوز دولت پاکستان را به دلیل همکاری با آمریکا در حمله به افغانستان پس از ۱۱ سپتامبر سرزنش می‌کنند. خیانت موضوع دیگری است که این چند سال هرگز متوقف نشده است. هرکدام از نیروهای طالبان می‌توانند لیست بلند بالایی از فرمانده‌هانشان را بیان کنند که به اعتقاد آنها با همکاری نیروهای ISI یا در پاکستان دستگیر شده یا در خاک افغانستان کشته شده‌اند. یکی از بارزترین نمونه‌ها ملا اختر محمد عثمانی از نیروهای تاثیرگذار طالبان بود که پس از شناسایی مخفیگاهش در کویته در سال ۲۰۰۶ توسط نیروهای پاکستانی به مرز افغانستان گریخت و آنجا توسط هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا کشته شد. ملا دادالله آخوند یکی دیگر از مخوف‌ترین فرماندهان طالبان بود که در عملیاتی مشترک با کمک نیروهای اطلاعاتی پاکستان در ولایت هلمند کشته شد.

بنا به گفته تحلیلگران، این رفتار پاکستان در راستای حفظ منافع ملی این کشور است. آنها با این کار هم دستی در سیاست افغانستان داشته و هم از تاثیرگذاری هند در آن منطقه ممانعت به‌ عمل می‌آورند. استفان بایدن یکی از تحلیلگران شورای روابط خارجی آمریکا می‌گوید: پاکستان نه در کنار طالبان است و نه در مقابل آنها، در واقع آنها در میان این راه قرار گرفته‌اند که عاقلانه‌ترین روش ممکن است. طالبان می‌گویند این رفتار پاکستان باعث شده تا هیچ‌گاه احساس امنیت نکنند، زیرا گاهی دست دوستی به سمت آنها دراز کرده و گاهی دشمن آنها می‌شوند. منابع طالبان می‌گویند سیاست دستگیری – آزادی عناصر طالبان توسط نیروهای پاکستانی تنها برای در کنترل داشتن رهبران شورشیان است. به گفته این منابع نیروهای ISI چندی پیش ۳۰۰ نفر از فرماندهان و مقام‌های رسمی طالبان را دستگیر کردند و پیش از آزادی آنها خاطرنشان ساخت که این افراد آزادی خود را مرهون و مدیون پاکستان هستند. یکی از این نمونه‌ها عبدالقیوم ذاکر است که ۵ سال را در گوانتانامو گذرانده و هم اکنون فرمانده یکی از گروه‌های نظامی است. بنا به گفته این منابع پس از دستگیری ملا عبدالغنی برادر مرد شماره ۲ طالبان، نیروهای پاکستانی عبدالقیوم را به همراه گروهی از فرماندهان دستگیر کرده و پس از اطمینان از همسویی اولویت‌هایش با پاکستان، او را آزاد کردند.

از طرف دیگر پاکستانی‌ها برای حفظ منافع خود از ادامه حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا علیه مواضع طالبان حمایت می‌کنند. فرمانده لجستیکی طالبان می‌گوید: به نظر می‌رسد هدف پاکستان این است که با کمک ما و آمریکا، جنگ در افغانستان را ادامه دهد، زیرا در این‌صورت می‌توانند میلیون‌ها دلار از آمریکا برای جنگ علیه تروریست دریافت کنند و بازیگر مهمی در منطقه باشند اما سوال اینجاست که پاکستان طرف چه کسی است؟ آناتول لیون استاد مرکز مطالعات جنگی در دانشگاه سلطنتی لندن می‌گوید: پاسخ به این سوال کاملا مشخص است. پاکستان تنها به فکر خودش است، همان‌گونه که آمریکا نیز در منطقه تنها به فکر اقدامات و اهداف خود است.

مجله نیوزویک

مترجم: حسین خلیلی