من شغلم را دوست ندارم, چه کنم

اگر از شغلتان راضی نیستید, بخوانید

صبح‌ها بیدارشدن و رفتن سر کار برای او مرگ‌آور است. کاش سرماخورده بود یا این که بیماری داشت که حداقل سه‌روز مرخصی پزشکی می‌گرفت.

شاید شما هم کارتان را دوست نداشته باشید و هر روز برای حاضرنشدن در محل کارتان دنبال عذر و بهانه باشید. اگر شغل خود را دوست نداشته باشید، انجام این کار برایتان عذاب‌آور خواهد شد. اگر شب گذشته تا دیروقت بیدار نبوده و به مهمانی هم نرفته باشید، ولی هنوز هم با سختی برای رفتن سرکار از خواب بیدار می‌شوید. شاید مغز و بدن‌تان پیغامی نادرست را به شما منتقل می‌کنند و بهانه‌ می‌آورند فقط به این علت که علاقه‌ای ندارید در محل کارتان حاضر شوید. به عبارتی دیگر، شرایط مناسب شغلی، همکاری خوب تیمی و انجام وظایفی که از آنها لذت می‌برید، بیدارشدن صبح شما را آسان‌تر می‌کنند. احساس مسئولیت‌پذیری که از طرف کارفرما به شما القا می‌شود، عامل موثرتری برای تشویق شما در رفتن به محل کار محسوب می‌شود، اما چرا از شغلمان راضی نیستیم و این نارضایتی چه پیامدهایی می‌تواند داشته باشد؟

عباس کشانی، پژوهشگری است که در تحقیقی در سال ۱۳۷۷ میزان ارتباط میان رضایت شغلی و فرسودگی شغلی را در جمعیتی صد نفری از معلمان کودکان عقب‌مانده ذهنی آموزش‌پذیر در تهران بررسی کرده است. او در این پژوهش ثابت می‌کند میان رضایت شغلی و فرسودگی شغلی در معلمان رابطه معناداری وجود دارد.

به عبارت دیگر، در این پژوهش معلمانی که رضایت شغلی بالاتری داشتند، میزان فرسودگی شغلی کمتری را نشان می‌دادند و برعکس معلمانی که رضایت شغلی کمتری داشتند، به همان نسبت فرسودگی شغلی بیشتری را نشان می‌دادند.

همچنین این پژوهش نشان داد بین وضعیت تأهل و رضایت شغلی تفاوت معناداری وجود دارد. به این معنا که معلمان متأهل از میزان رضایت شغلی بالاتری نسبت به معلمان مجرد برخوردار بودند.

بابک رهبری، روان‌شناس بالینی است که درباره رضایت شغلی پژوهش جامعی انجام داده است. این پژوهشگر می‌گوید: رضایت شغلی باعث می‌شود بهره‌وری فرد افزایش یابد، فرد نسبت به سازمان متعهد شود، سلامت فیزیکی و ذهنی فرد تضمین شود، روحیه فرد افزایش یابد، از زندگی راضی باشد و مهارت‌های جدید شغلی را به سرعت آموزش ببیند. در مقابل، نارضایتی شغلی باعث کاهش روحیه کارکنان و بهره‌وری‌شان می‌شود.

وی در تحقیق خود به این نتیجه رسیده است که کارکنان ناراضی بیشتر از محل کارشان غیبت می‌کنند و وقتی هم سرکار حاضر می‌شوند، بیشتر به تلفن‌های شخصی می‌پردازند و به طور کلی در پی اتلاف وقت هستند.

● چگونه شغل خود را انتخاب می‌کنیم؟

حقیقت این است که بیشتر کسانی که در کنکور قبول و وارد دانشگاه می‌شوند، در رشته مورد علاقه‌شان تحصیل نمی‌کنند و گاهی برای فرار از سربازی، زندگی در شهرهای بزرگ‌تر و هزاران عامل دیگر ترجیح می‌دهند با بی‌علاقگی تحصیل کنند. به گفته رهبری، این عامل سبب می‌شود تا در آینده هم دنبال شغلی برویم که هیچ علاقه‌ای نداریم، البته برای برخی در دوران تحصیل این علاقه به وجود می‌آید و مشکل آنها حل می‌شود.

بابک رهبری ادامه می‌دهد: البته این اتفاق می‌تواند برعکس هم باشد؛ یعنی کسانی که با علاقه رشته خود را انتخاب کرده‌اند، در دوران تحصیل دچار سرخوردگی و بی‌علاقگی شوند.

تحقیقات این روان‌شناس بالینی نشان می‌دهد بعد از دوران مدرسه یا دانشگاه مهم‌ترین عاملی که در انتخاب شغل تاثیر دارد، درآمد است. یعنی درآمد بالا گاهی سبب می‌شود نارضایتی شغلی نادیده گرفته شود و باز هم برعکس، گاهی درآمد پایین این نارضایتی را به وجود می‌آورد.

این روان‌شناس می‌گوید: در این پژوهش، از میان ۱۱۷۷ نفر پاسخگو، ۴۴ درصد درآمد بالا را مهم‌ترین خصوصیت یک شغل خوب می‌دانند، امنیت شغلی توقع ۱۶ درصد از مخاطبان از یک شغل خوب است، ۱۴درصد از مخاطبان معتقدند شغلی خوب است که برای جامعه اهمیت داشته باشد، ۱۳ درصد علاقه به کار و ۱۳درصد نیز علاقه‌مندی را از خصوصیات یک شغل خوب دانسته‌اند.

نکته: شغل مانند زندگی مسیری جهت رشد، پویایی، تحول و تکامل را پیش رو دارد. بنابراین آنچه از اشتغال به‌دست می‌آید دستمزد نیست؛ بلکه رشد و تکامل یعنی یکی از اساسی‌ترین و عمده‌ترین ابعاد انسان با اشتغال حاصل می‌شود

در این پژوهش، از بین ۳۴۸ نفر پاسخگویی که تمایل به تغییر شغل خود داشتند، ۴۴ درصد علاقه‌مند به مشاغل کارمندی هستند و ۳۱ درصد کار آزاد را ترجیح می‌دهند؛ مشاغل هنری انتخاب ۱۱ درصد از این گروه است و تنها یک درصد از این پاسخگویان تمایل به مشاغل واسطه‌گری و دلالی داشته‌اند. ۱۳ درصد از پاسخگویان نیز از آنجا که مدارک تحصیلی‌شان مرتبط با رشته‌های مهندسی و پزشکی است، تمایل دارند در این مشاغل به کار مشغول شوند.

تخصص و مهارت نیز در افزایش رضایتمندی از شغل مهم است. اگر بدون توجه به سطح هوش، علاقه، استعداد یا بدون توجه به مهارت‌های لازم یک حرفه و حتی بی‌اطلاعی از نیاز جامعه هر شغلی را انتخاب کنید منجر به شکست، تغییر شغل، فرسودگی شغل و احیانا بیکاری خواهد شد. برای پیشگیری از این وضع بجاست که به‌طور منطقی خود را تحلیل کنید، ویژگی‌های خود را غربال کنید و ببینید با توجه به همه شرایط در چه مشاغلی موفق می‌شوید.

● آیا انتظارهای شما منطقی است؟

اگر هنوز جزو تازه‌واردها هستید نباید انتظار حقوق و مزایای هیات مدیره شرکت را داشته باشید. رها کردن شغل به این دلیل که مجبور هستید به سختی کار کنید و وقت آزاد چندانی ندارید، یک کار غیرمسئولانه و نوعی بی‌تجربگی به حساب می‌آید. حتی اگر از تحصیلات عالیه برخوردار بوده و به اندازه کافی شور، اشتیاق و انرژی در شما یافت می‌شود برای پیشرفت و ترقی و بالارفتن از پله‌های نردبان زندگی شغلی باید خود را نشان دهید و توانایی‌هایتان را به‌اثبات برسانید.

رفتارها و توانایی‌های خود را به طور واقعی تخمین بزنید و به این دلیل که تنها از شغل خود احساس رضایت نمی‌کنید از کارکردن دست نکشید. بهتر است از منفی‌بافی دست بکشید و اجازه ندهید افکار منفی اطرافیان به ذهن شما نفوذ کند؛ اگر چنین اتفاقی روی دهد شما وارد یک چرخه منفی‌گرایی می‌شوید.

● چگونه رضایت شغلی ایجاد کنیم؟

شغل قسمتی از وجود، هستی، زندگی، آینده و روند تکاملی شخص در مسیر تعالی و شکوفایی فرد محسوب می‌شود. شغل مانند زندگی مسیری جهت رشد، پویایی، تحول و تکامل را پیش رو دارد. بنابراین آنچه از اشتغال به دست می‌آید، دستمزد نیست؛ بلکه رشد و تکامل یعنی یکی از اساسی‌ترین و عمده‌ترین ابعاد انسان با اشتغال حاصل می‌شود.

بابک رهبری در این باره توضیح می‌دهد: می‌توانید ابتدا به انتظاری که از شغل‌تان دارید توجه کنید، در شغل فعلی‌تان تحولی به وجود آورید یا شاید مهارت‌هایی کسب کنید که سرانجام شما را به خواسته‌تان برساند. بهتر است کاری را انتخاب کنید که شخصیت‌‌تان را به عنوان یک انسان مشخص کند، چراکه کارکردن به‌تنهایی نمی‌تواند باعث احساس موفقیت شود.

وی تاکید می‌کند: اگر شغلی نتوانست شما را راضی کند، مجبور نیستید تمام عمر به آن مشغول باشید. هم خود شما و هم دنیای کار به مرور زمان تغییر می‌کنند، خود را با تغییرات هماهنگ کنید، اما ممکن است تغییردادن شغل هم تفاوتی ایجاد نکند. تغییر شغل لزوما نارضایتی را از بین می‌برد، باید بدانید چه عواملی سبب ناخشنودی شما از شغل فعلی‌تان شده است.

منظور این روان‌شناس بالینی این است که حتی اگر شغل‌تان را دوست ندارید، می‌توانید سازش شغلی ایجاد کنید. عواملی نظیر ارتباط متقابل با سایرین، دید مثبت نسبت به شغل، درآمد کافی و ارزشگذاری به کار باعث می‌شوند که فرد با شغلش سازگار شود و آن را ادامه دهد.

● تاثیر رضایت شغلی بر سلامت

بیشتر مردم می‌دانند نارضایتی شغلی می‌تواند در بسیاری افراد موجب بروز سردرد شود، اما نتایج یک مطالعه جدید نشان داده است این نارضایتی در عین حال می‌تواند عامل ایجاد دردهای جسمانی همچون کمردردهای مزمن باشد.

اصولاً‌ افرادی که از شغل خویش راضی هستند بهتر و موثرتر کار می‌کنند. راضی بودن فرد از شغل خود از ابعاد مختلفی قابل بررسی است که با عوامل مختلف روانی و اجتماعی ارتباط دارد، این عوامل می‌تواند نقش عمده‌ای در ایجاد رضایت یا نارضایتی شغلی ایفا کنند. عواملی مانند تغییر روحیه، بی‌حوصلگی که خود معلول وجود شرایط مختلف در محیط‌های کاری است، تشدیدکننده افت کارکرد در محیط‌های کاری هستند بنابراین بی‌توجهی به بهداشت روان در محیط‌های کاری از توانایی افراد در ارائه کار و خدمتی مناسب به جامعه می‌کاهد.

جالب است بدانید گروهی از متخصصان دانشگاه غرب استرالیا در بررسی‌‌های اخیر خود دریافته‌اند کارمندان یا کارگرانی که از شغل خود راضی نیستند، بیشتر دچار کمردردهای شدید و مزمن در ناحیه تحتانی کمر می‌شوند در حالی که احتمال بروز این دردها در کارمندانی که دید مثبتی نسبت به شغلشان دارند، به مراتب کمتر است. این متخصصان متوجه شدند تقریبا یک‌سوم افرادی که دچار کمردردهای آزاردهنده و پراکنده هستند به تدریج و با گذشت زمان به کمردردهای روزانه و دائمی مبتلا می‌شوند و این امر تاثیر نامطلوب فوق‌العاده‌‌ای روی زندگی شغلی و اجتماعی آنها بر جای می‌گذارد.

زهرا تالانی