اعتیاد به آرامشی مصنوعی

به جای مصرف بی رویه قرص های آرامبخش, مهارت کنترل استرس را بیاموزیم

وابسته شده است. شاید به قول دیگران معتاد، معتاد و وابسته به چه. او می‌داند که هیچ مواد مخدر چه سنتی و چه صنعتی را نه دیده و نه حتی مصرف کرده است.

او فقط می‌داند نیاز به آرامش دارد و این نیاز تنها از طریق مصرف قرص‌های آرامبخش امکان‌پذیر می‌شود که آن را هم از محلی مجاز به نام داروخانه تهیه می‌کند.

بارها و بارها این حرف را از دوستانش شنیده بود که اگر مصرف قرص‌های آرامبخش اعتیادآور است پس چرا داروخانه‌ها آنها را به فروش می‌رسانند. بنابراین مصرف این نوع قرص‌ها تنها مصرف یک دارو بود، نه چیزی بیشتر.

اولین بار چند روزی به کنکور مانده بود. به توصیه یکی از دوستان برای کاهش استرس و اضطراب ناشی از حجم انبوه درس‌ها و خود کنکور یک قرص آرامبخش خورده بود. پس از مصرف اولین قرص احساس کرده بود آرامش یافته است. در کنار به آرامش رسیدن، تمرکزش نیز بالا رفته بود و حالا مطالب را بهتر درک می‌کرد و شب نیز بیشتر می‌توانست کار کند.

مصرف قرص‌ها به‌صورت چند روز در میان و تنها به زمان ناراحتی و ناامیدی محدود شده بود اما هر چه زمان به برگزاری کنکور نزدیک‌تر می‌شد روند مراجعه به قرص‌ها بیشتر می‌شد به صورتی که هر روز یک قرص مصرف می‌کرد. برای او فرق نمی‌کرد کدام یک از قرص‌های دیازپام، لورازپام، آلپرازولام و کلونازپام را مصرف کند، مهم فقط خاصیت آرامبخشی قرص‌ها بود که او را آرام می‌کرد.

دکتر احمد جلیلی، رئیس انجمن روانپزشکان ایران در رابطه با مصرف این‌گونه قرص‌ها معتقد است: مصرف‌کنندگان بدون اینکه خود بدانند با مصرف طولانی‌مدت این داروها که متأسفانه در پیشخوان داروخانه‌های ایران وجود دارد به این داروها معتاد می‌شوند.

مصرف این داروها تا آنجا پیش رفته است که مدیر فروش یکی از داروخانه‌های تهران در گفت‌وگو با «ایران» با بیان این‌که روزانه بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ جلد از انواع آرامبخش‌ها را مانند لورازپام و دیازپام و سایر موارد مشابه به فروش می‌رساند، می‌گوید: «جالب اینجاست که به غیر از مشتری‌هایی که به صورت گذری و کسانی که با داشتن نسخه به ما مراجعه می‌کنند، بسیاری از افراد بدون آنکه خود متوجه باشند به این داروها معتاد شده‌اند.»

یارقلی در مورد فروش بدون مجوز این نوع داروها معتقد است وظیفه داروخانه‌داران سامان دادن به مصرف یا فروش این‌گونه داروها نیست بلکه این مسئله باید از سوی وزارت بهداشت پیگیری شود ما هم تابع قانون هستیم. زمانی که منع فروش اعلام کنند، ما هم نمی‌فروشیم.

● حجمی بیشتر از گنجایش

کنکور تمام شده است. دیگر آن اضطراب‌ها و استرس‌ها وجود ندارد تا اعلام نتایج کنکور بهانه‌ای دیگر دارد تا بخواهد خود را از استرس رها کند.

می‌داند وابسته شده است اما نمی‌خواهد باور کند. دکتر فربد فدایی، روانپزشک در گفت‌وگو با «ایران» با بیان این نکته که گرایش به این نوع قرص‌ها بیشتر در زمان کنکور و امتحانات افزایش پیدا می‌کند می‌گوید: «گروهی از جوانان فکر می‌کنند می‌توانند با مصرف انواع قرص‌های آرامبخش به یک باره حجم عظیمی از معلومات را در ذهن خود جای دهند اما با این روند مصرف آرامبخش به مرور با مشکل روبه‌رو می‌شوند.»

این روانپزشک در ادامه با اعتقاد به این نکته که یکی از دلایل گرایش مردم به سمت داروهای آرامبخش رسیدن به آرامش است می‌گوید: «آرامشی که از این قرص‌ها به دست می‌آید فقط یک احساس کاذب و سرخوشی کوتاه مدت است و دلیل این گرایش را تنها می‌توان در تبلیغات نادرستی که برای آن می‌شود، یافت.»

● زنگ خطر

احساس سرخوشی و آسان‌شدن مشکلات برای افراد تنها پاک‌کردن صورت مسئله برای چند لحظه است در صورتی‌که صورت مسئله همچنان به قوت خود باقی مانده و تنها زمان پاسخگویی و حل آن برای مدتی به تعویق افتاده یا فراموش شده است.

نبودن فرهنگ مناسب در استفاده از داروها و استفاده خودسرانه از دارو باعث شده است تا مصرف قرص‌های آرامبخش زنگ خطری را در جامعه به صدا درآورد چرا که مراجعه به روانپزشکان یا روانکاوان تا اندازه‌ای می‌تواند از فشارهای عصبی و نگرانی‌های موجود در افراد بدون آنکه نیاز به مصرف دارو باشد کم کند.

اکرم انصاری‌مقدم، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در گفت‌وگو با «ایران» از جمله موارد مراجعه به داروها را به غیر از سهل‌‌الوصول بودن تهیه آن در نبود آموزش‌های لازم در مواجهه با مشکلات می‌داند و می‌گوید: «یکی از راه‌های مقابله با نگرانی‌ها و اضطراب‌ها مهارت حل مسئله و مقابله با مشکلات است و این مهارت نیز تنها از طریق آموزش میسر می‌شود آموزشی که به نام مهارت‌های زندگی از آن یاد می‌شود.»

بسیاری از کارشناسان اجتماعی نیز معتقد هستند هر اندازه افراد یک جامعه نسبت به برخورد با مسائل، مشکلات و گرفتاری‌های زندگی آموزش بیشتری دیده باشند، استرس و اضطراب کمتری به سراغ آنها می‌آید و در نتیجه مصرف داروهای آرامبخش نیز در درازمدت تنها از طریق پزشکان مجاز شمرده می‌شود.

● مقابله پیشینیان

با وجودی که اضطراب و نگرانی یکی از معضل‌های انسان مدرن و معاصر به شمار می‌رود اما این مسائل یک کنش درونی به حساب می‌آید، کنشی که در هر دوره از زندگی چه در گذشته، چه در حال و چه در آینده وجود دارد البته نوع برخورد با آن نیز متفاوت است به صورتی که در گذشته مردم برای کاهش اضطراب و دل‌نگرانی‌های خود از نوشیدنی‌ها و دم‌کرده‌های طبیعی استفاده می‌کردند.

خوردن یک فنجان چای کوهی، گل‌گاوزبان، دم کرده نعنا و بسیاری دیگر از مواد گیاهی حاصل تجربه پیشینیان در مقابله با نگرانی‌هایی است که انسان امروز نیز با آن دست به گریبان است.

پیشینیان بالاترین خاصیت دارویی را در گروه گیاهان دارویی جست‌وجو می‌کردند و چه بسا هنوز هم در بسیاری از خانه‌ها این گیاهان آن کارکرد را دارند.

● خطرها و هشدارها

آنچه در مصرف داروهای آرامبخش جدای از مصرف آن خطرناک‌تر است، ترک یک باره آن است به‌گونه‌ای که دکتر مهرشاد رئوفی، روانپزشک در این‌باره در گفت‌وگو با «ایران» می‌گوید: «متأسفانه برخورد خانواده در مواجهه با این مسئله، تخصصی نیست. خانواده‌ها این دیدگاه را دارند که اگر داروهای آرامبخش و موادمخدر یک‌باره قطع شوند، افراد دچار صدمات و آسیب‌های خطرناک نمی‌شوند در صورتی که برای مداوای آن نیاز به مراجعه به روانپزشک و روانشناس است.» این روانپزشک در ادامه، تداوم اثر آرامبخش‌ها را به میزان مصرف داروها مورد توجه قرار می‌دهد و می‌گوید: طول دوره ترک بسته به مقدار مصرف و مدت سوءمصرف داروها بستگی مستقیم دارد و در دوره درمان، روان‌درمانی، بخش مهمی از روند درمان است.

رئوفی خاطر نشان می‌کند سوءمصرف داروها در درازمدت موجب ایجاد اختلال‌هایی می‌شود که جبران آن نیازمند به زمان است، زمانی که در جوانان بازگشت آن دیگر معنا و مفهومی ندارد چرا که زمان جوانی طی شده است.

آوید مهرورز