ببین سنگینی عدل تو کج کرده ا ست میزان را

بررسی مجموعه شعر «مردگان بسیارند»

دفتر شعر «مردگان بسیارند» سروده علی داوودی است که شامل ۱۳۹ نو سروده و ۴۰ غزل است چاپ اول این مجموعه در ۲۵۰ صفحه، در قطع رقعی و با شمارگان هشت هزار نسخه، به دست انتشارات تکا (توسعه کتاب ایران) روانه بازار کتاب شده است. داوودی فعالیت های ادبی و شعر را از سال ۱۳۷۰ آغاز کرد و در زمینه شعر بیشتر در قالب غزل کار کرده و در اغلب قالب ها نیز آثاری پذیرفتنی خلق نموده است. جنگ ۳۳ روزه لبنان بهانه ای برای ورود جدی وی به شعر سپید بود و هم اکنون یک مجموعه شعر سپید زیر چاپ دارد. داوودی، مدیر هنری مجله شعر نیز هست. آثار وی عبارتند از: «شعری برای جنگ» (مجموعه تدوین شعر دفاع مقدس)، «نام تو چیست؟» (مجموعه غزل)، سپید مقاومت (مجموعه شعر) و یادنامه مرحوم محمدرضا آغاسی.

دفتر شعر «مردگان بسیارند» نیز از جمله آثار درخور توجه این شاعر است که از جمله نوسروده های این دفتر می توان به این موارد اشاره نمود: «آنگاه غروب»، «از مرزها می گذرند»، «از آفریقا طلا»، «آن ها که به دنیا می آیند»، «چه زیبا شده ای تهران» و «به دریا می ریزد این کوچه».

سروده هایی با این سرآغازها: «آسمان ریخته در جام تو فروردین را»، «آرام پر کشیده به سمت رها شدن»، «یکشنبه عصر، نم نم باران، چراغ سبز» و «سلام یوسف تنهای این خیابان ها» از جمله غزل هایی هستند که داوودی در این مجموعه ارائه کرده است. سروده های این مجموعه مضامین عاشقانه، عارفانه، تغزلی، آیینی، عاشورایی، اجتماعی، عامیانه و مردمی دارد. با توجه به اینکه یکی از ویژگی های بارز شعر نو صراحت و آزادی بیانی است که شاعر رها از چارچوب ردیف و قافیه و هماهنگی اوزان و مجور، به بیان حقایق و عقاید هدف نظر خود در قالب الفاظ و عبارات خاص می پردازد. این گونه از شعر ظرفیت مناسبی برای پردازش جنگ و دفاع مقدس به عنوان موضوعی بسیار جامع و پر بحث و گفت وگو دارد و سوژه مناسبی است برای شاعران جوان که در مورد آن به خلق و ابتکار اشعاری متفاوت و قابل توجه بپردازند و با نگاهی متفاوت از جنبه ها و زاویه های مختلف به آن بنگرند و آن را دستمایه اشعار خود قرار دهند. داوودی نیز در این مجموعه در قالب شعر نو نگاهی تازه و روشن به این واقعیت تاریخی دارد و در اشعارش زوایای تاریک و روشن آن را به تصویر می کشاند. در همین راستا شاعر دریافت های خاصی از جنگ و مسائل آن دارد و پیوندهای تازه ای بین جنگ، عشق و مضامین اجتماعی برقرار می کند.

در سروده «دلتنگم چون شلمچه» شاعرانگی کلام وی بیشتر از رهگذر نگاه متفاوت او به اطرافش است تا از انتخاب واژگانی خاص، یا چیدن اتفاقی کلماتی از خانواده های گوناگون در کنار هم. به عبارت دیگر این شاعرانگی در بند مضامین و احساسات است تا کلمات و این اصالت و ارزش بیشتری دارد چنانچه در این سروده نیز به وضوح شاهد این هنرنمایی شاعرانه می باشیم: درس بابا آب داد، و درسی که بابا به آب داد و آب که بابا را پس نداد.

از پیوند این سادگی و بی پیرایگی کلام با عنصر قوی و مؤثر عاطفه و تخیل است که شعر بسیار ساده و طبیعی و درعین حال دلچسب و ماندگار می شود. گاه نیز شعر این شاعر رنگ و بوی اجتماعی- فرهنگی می گیرد و با نگاهی منتقدانه، توأم با درد و دلسوزی، مفاهیم و ارزشهای اجتماعی را دستمایه شعرش قرار می دهد و به ناهنجاریهای اجتماعی و رفتارهای نامقبول موجود در جامعه اشارتی لطیف و پنهان می کند.

آدم های بزرگ -کفش های کوچک - کفش های بزرگ -آدم های کوچک -آه چقدر راه نرفته!؟

درکنار این تناسب ها شاعر نوعی طنز تلخ را نیز چاشنی اشعارش نموده و به صورتی هنرمندانه و با چیره دستی به معضلات و ناهنجاری های فرهنگی و اجتماعی که زاییده مدرنیته شدن و تأثیر بخش مخرب فرهنگ غرب برآداب و رسوم و هنرهای سنتی است اشارتی موجز و لطیف دارد و با بهره گیری از کلمات و واژگانی مناسب و موزون به شیوه ای نیکو تصویری روشن از این واقعیت را ارائه می دهد:

«مدرن تاکینگ- پینگ فلوید-بلاک کت، آریان - از آواز های قدیمی تکانده اند-درخت ها- پرنده ها - و قلب ها را.»

داوودی در قالب غزل نیز طبع آزمایی نموده است. غزلیات او دارای مضامین عاشقانه - عارفانه، مذهبی و ولایی است که بیشتر این اشعار برخاسته از توسلات قلبی و ارادت و شیفتگی خاص شاعر به آستان مقدس امام عصر(عج) دیگرامامان معصوم (ع) است. از آنجا که این ذوق و قریحه ادبی قرین با اندیشه ای پخته، والا و صیقلی خورده است زاییده سروده هایی دلنشین تر و جذاب تر شده است. دراین میان معلومات تاریخی، مذهبی و دینی شاعر نقش مهمی درغنای ادبی اشعار دارد چنانچه تلمیح به نکات و آموزه های عرفانی، قرآنی و تاریخی دراین اثر به چشم می خورد.

درغزلیات این مجموعه، شاعر مهارتی خاص در شکار لحظه های ناب شاعرانه دارد شعر او تا حد خوبی برخوردار است از کشف حالت هایی که یا بار عاطفی بسیار دارند و یا ارزش تصویری ویژه با تخیلی قوی.

این تصویرها غالباً تازه است و به نحو خوبی با عاطفه شعرگره می خورد به واقع این پیوند عاطفه و تخیل است که به شعر داوودی جان تازه ای بخشیده است:

ابری گرفته، جان تو را در مشت، خورشید پـیرچشم تری دارد

مشتی فرشته بال و پرآورده است شاید از آسمان خبری دارد

دریا هنوز وسوسه ای آبی ست درقطره قطره اش خزری جاری است

جنگل هنوز معنی سرسبزی است، مضمون شاخه ها تبری دارد

داوودی سروده پایانی دفترش را متبرک به آستان مقدس مولای متقیان امام علی (ع) نموده است وارادت و تمنای قلبی و باطنی خویش را درقالب سروده ای زیبا و دلنشین به این امام همام تقدیم می دارد، وی در قالب توضیحاتی که در بردارنده تلمیح و اشارات تاریخی به زندگی این امام بزرگوار است،روح معنوی و تاثیرگذاری دو چندان به سروده اش بخشیده است؛

نشاط انگیز نامت می نوازد روح عطشان را

تومثل چشمه ای! نوشید و جوشیده انسان را

تو را درچاه می جویند نخلستان به نخلستان

تو را دربند می خوانند چون بر نیزه قرآن را

تو را از آتش دست برادر باز می پـرسند

ببین سنگینی عدل تو کج کرده ست میزان را

دلیرا تا کی آیا ذوالفقارت خاک خواهد خورد؟

غم تابوت ها تندیس ها پرکرده میدان را

نگاهی! خار درچشم تماشای من افتاده ست

بخوان از استخوان درگلو روح غزل خوان را!

خدا درمی زند درنیمه شب های دلم این کیست؟

کسی بردوش دارد رنج انسان، کیسه نان را

فهیمه بافنده