زخمی که دیر خوب می شود

آسیب دیدگی پوست از هر نوعی که باشد, چه یک جوش ساده و چه زخمی عمیق, از آن چیزهایی است که دغدغه درست می کند چون دایم دلمان می خواهد آن را بررسی کنیم و نگرانیم مبادا جایش بماند

آسیب‌دیدگی پوست از هر نوعی که باشد، چه یک جوش ساده و چه زخمی عمیق، از آن چیزهایی است که دغدغه درست می‌کند چون دایم دلمان می‌خواهد آن را بررسی کنیم و نگرانیم مبادا جایش بماند...

در این میان بعضی‌ها زودتر و برخی دیرتر زخمشان خوب می‌شود. مهمان این هفته «میزگرد زیبایی»، خانمی است که نه‌تنها زخمش دیر خوب می‌شود، بلکه پوستش طوری است که سریع زخم می‌شود. این خواننده گرامی (خانم آرزو) مشکلش را به نقد کارشناسان «سلامت» گذاشته تا راه‌حلی برایش پیدا شود.

خانم آرزو که جای زخم روی دست و پایش مانده، می‌گوید:

بـا هـر ضـربـه‌ای

پـوسـتـم کـبـود مـی‌شـود

▪ در مورد مشکلتان بگویید؟

مدتی است وقتی جایی از بدنم زخم می‌شود، خیلی زمان می‌برد تا بهبود پیدا کند و جای آن هم تا چند سال باقی می‌ماند. رنگ قهوه‌ای محل زخم روی زیبایی تاثیرگذار است و مجبورم همیشه آن را با کرم پودر بپوشانم. از سوی دیگر بدون دلیل با ضربه‌ای خفیف، دست و پایم کبود می‌شود.

▪ جای زخم در صورتتان هم وجود دارد؟

نه، روی دست و پاهایم بیشتر است اما چون دچار این مشکل هستم، همیشه می‌ترسم به دلیل یک خراشیدگی ساده، روی صورتم هم جای زخم بماند.

▪ تا به حال درباره این موضوع با پزشک مشورت کرده‌اید؟

نه، اما شنیده‌ام کمبودهای تغذیه‌ای باعث بروز این مشکل می‌شود و چون از بعد زایمان این مورد بیشتر تکرار شده، فکر می‌کنم شاید مربوط به آن یا شیردهی باشد.

▪ مکمل خاصی مصرف می‌کنید؟

نه.

▪ دارو چطور؟

در حال حاضر نه، اما ۲ سال پیش چند ماهی آسپیرین می‌خوردم. در حال حاضر چند روزی است پماد ترمیم‌کننده جای زخم هم مصرف می‌کنم و هنوز اثر آن را ندیده‌ام.

▪ رنگ پوستتان روشن است یا تیره؟

روشن

▪ جای چه نوع زخم‌هایی بیشتر روی پوستتان می‌ماند؟

همه زخم‌ها! حتی اگر یک خراش ساده با ناخن هم روی دستم بیفتد، جایش می‌ماند اما لک زخم‌های عمیق‌تر پررنگ‌تر است؛ مثلا روی قوزک پایم جای جراحت با تیغ مانده که بیش از ۳ سال جای آن قهوه‌ای پررنگ است و نمی‌رود.

▪ آیا شخص دیگری هم در خانواده شما به این مشکل مبتلاست؟

بله، مادرم هم همین‌گونه‌اند.

● نگاه اول

توصیه دکتر امیرهوشنگ احسانی به سوژه «میزگرد زیبایی»

زخـم مـزمـن بـیـوپـسـی مـی خـواهـد

▪ آقای دکتر! چرا زخم و جراحت‌های پوستی برخی افراد دیرتر خوب می‌شود؟

روند ترمیم زخم در بعضی افراد کندتر از دیگران است و در اصطلاح «خوش‌گوشت» نیستند. عامل اصلی ایجادکننده چنین مشکلی ژنتیک است اما علاوه بر آن، مسایل دیگری نظیر کم‌خونی‌های مختلف، کمبود عناصری مثل روی و ویتامین C و مصرف برخی داروها می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در ترمیم زخم یا باقی ماندن جای آن شود.

▪ معمولا چند روز طول می‌کشد تا جراحتی بهبود یابد؟

بین ۷ تا ۱۰ روز، اما باید به عمق زخم و آلودگی و عفونت‌های جانبی آن نیز توجه داشت. وجود عفونت، عمیق بودن زخم یا تمیز نگه‌نداشتن آن می‌تواند باعث طولانی‌شدن این مدت شود.

▪ چه کنیم یک زخم سریع‌تر بهبود یابد؟

هرچه زخم تمیزتر نگه داشته شود، ترمیم آن بهتر و سریع‌تر انجام می‌شود. داروهایی که ترمیم زخم را تحریک می‌کنند و کرم‌های حاوی عناصر روی و مس هم می‌توانند موثر باشند. اگر زخمی عفونت داشته باشد، مصرف آنتی‌بیوتیک ضروری است زیرا وجود عفونت در محل مانع ترمیم زخم می‌شود. تغذیه مناسب نیز به ترمیم زخم کمک می‌کند. داروهای ترمیم‌کننده زخم هم می‌توانند از عفونی‌شدن زخم جلوگیری کنند. با توجه به عمق زخم، پانسمان زخم هم به ترمیم سریع‌تر آن کمک می‌کند.

▪ آیا این باور درست است که می‌گویند زخم‌هایی که مدت طولانی باقی می‌مانند، احتمال دارد سرطانی شوند؟

بله، اگر زخمی مدت طولانی باقی بماند، خطر ابتلا به سرطان پوست را در آن ناحیه افزایش می دهد؛ مثلا اگر روی یک سوختگی قدیمی زخم ایجاد شده، نیاز به تکه‌برداری است. اگر زخمی بیش از ۳ ماه طول بکشد تا بهبود یابد، باز هم برای رفع مشکلات بدخیمی، به‌خصوص سرطانی به نام سرطان سلول‌های سنگ‌فرشی، باید تکه‌برداری انجام شود.

▪ گاهی زخم سریع خوب می‌شود ولی جای آن تا مدت‌ها می‌ماند، چرا؟

باقی ماندن جای زخم بعد از بهبود، به ژنتیک، محل زخم و رنگ پوست بستگی دارد. در همه افراد بعد از بهبود جراحت، محل زخم دچار تیرگی می‌شود. این تیرگی‌ مدت‌ها می‌ماند اما به مرور برطرف خواهد شد. جای زخم معمولا در افراد سفیدپوست بیشتر باقی می‌ماند.

▪ برای بهبود سریع‌تر جای زخم، چه پیشنهادی دارید؟

کرم‌های ضدالتهاب می‌توانند التهاب را در موضع برطرف کنند. کرم‌های ضدلک نیز لک جای زخم را از بین می‌برند. اگر زخم بستر مناسبی داشته باشد و فرد دچار دیابت یا بیماری‌هایی نباشد که روند بهبود زخم را مختل می‌کنند و ایمنی فرد در حد متعادل باشد، کرم‌های ترمیم‌کننده زخم می‌توانند مناسب باشند. این کرم‌ها برای زخمی که عفونی است، مناسب نیستند. در واقع بعد از آنکه مشکلات اصلی منع‌کننده ترمیم زخم برطرف شد، برای تسریع می‌توان از کرم‌های ترمیم‌کننده استفاده کرد.

▪ یکی از شکایت‌های اصلی برخی خانم‌ها این است که با ضربه‌ای کوچک فورا دچار کبودی می‌شوند. دلیل آن چیست؟

به‌طور طبیعی کبودی و خون‌مردگی عبارت است از خارج شدن گلبول‌های قرمز از رگ‌های زیرپوستی که می‌تواند نقطه‌ای یا وسیع باشد. در فردی که سالم است و اختلال‌های انعقادی خون ندارد، با توجه به قوام پوست و استحکام، این اتفاق کم و زیاد می‌افتد. در افرادی که پوستشان استحکام آن بیشتری دارد، کمتر این مشکل بروز می‌کند. افراد مسن، کسانی که خیلی در معرض آفتاب قرار دارند یا به صورت ژنتیکی قوام پوستشان در زیر پوست کمتر است، بیشتر و به آسانی دچار کبودی می‌شوند. البته این موضوع چندان مهم نیست.

● نگاه دوم

برای بهبودزخم هایمان

چه بخوریم؟

خدیجه رحمانی/ کارشناس ارشد تغذیه و عضو انستیتو تحقیقات تغذیه کشور

تغذیه در بهبود سریع‌تر زخم نقش موثری دارد. مهم‌ترین ماده مغذی‌ای که در بهبود زخم و حتی جای آن می‌تواند موثر باشد، پروتئین است. افرادی که دچار چنین مشکلی هستند و زخم‌هایشان دیر خوب می‌شود یا جای زخمشان کاملا از بین نمی‌رود، باید از گروه پروتئین‌ها روزانه ۲ تا ۳ واحد دریافت کنند.

ویتامین‌ها، مانند ویتامین A و B در سلامت لایه مخاطی پوست نقش موثری دارند. حداقل باید یک واحد در روز سبزی‌های سبزبرگ یا سبزی‌های رنگی تیره مصرف کرد. میوه‌ها مخصوصا مرکبات و توت‌فرنگی نیز حاوی ویتامین C هستند که آنها نیز نقش مهمی در بافت کلاژن پوست به عهده دارند. گاهی فقط مصرف موادغذایی نیاز بدن به ویتامین C را برطرف نمی‌کند و باید مکمل مصرف کرد اما به هر حال توصیه می‌شود در روز از سبزی و میوه‌های تازه و خام (به شکل سبزی خوردن یا سالاد) در کنار غذا بهره‌مند شوید. ویتامین E آنتی‌اکسیدانی است که در بخش چربی سلولی نقش مهمی دارد و تا حدی خاصیت الاستیته پوست را افزایش می‌دهد. منابع غذایی حاوی ویتامین E شامل انواع مغزها و دانه‌های روغنی، جوانه گندم و سبزی‌های سبزبرگ‌تیره هستند. غیر از ویتامین‌ها، عناصر معدنی‌ای نظیر روی نیز نقش مهمی در بهبود زخم دارند. روی، تقویت‌کننده سیستم ایمنی است و از آنجا که پوست لایه محافظ بدن است، مصرف غذاهای غنی از روی مانند انواع گوشت‌ها و غذاهای دریایی، حبوبات، شیر، تخم‌مرغ، بادام و تخم‌آفتابگردان در بهبود زخم و جای آن موثر است.

به طور کلی پیروی از رژیمی متعادل، متناسب و متنوع، می‌تواند تمام موادمغذی موردنیاز را برای بازسازی سلول‌های بدن تامین کند. نوسازی سلول‌ها در پوست به تغذیه‌ای طبیعی و سالم نیاز دارد و بدون آن فرد دچار مشکلاتی مانند بهبود نیافتن سریع زخم یا باقی ماندن جای آن می‌‌شود.

● نگاه سوم

چه بیماری هایی

کبودمان می کنند؟

دکتر محمدرضا مهاجری/ فوق تخصص غدد و متابولیسم و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

کبودی اندام‌ها در هر فردی به چند عامل بستگی دارد؛ یکی از آنها مشکلات غددی است، بیشتر ناراحتی‌های خونی مهم‌تر و مطرح هستند.

اگر کسی به دلیل ضربه‌های خفیف، دچار کبودی اندام‌ها شود، حتما باید از نظر بیماری‌های خونی و کمبود پلاکت‌ها که مسوول انعقاد خون هستند، بررسی و آزمایش‌های لازم در این زمینه انجام شود. البته بیماری‌های خونی علایم دیگری نظیر خون‌ریزی از بینی یا لثه دارند که با مشاهده آن باید به پزشک مراجعه کرد. در افراد مسن به دلیل کاهش چربی زیرپوستی و افزایش شکنندگی رگ‌ها ممکن است فرد بعد از ضربه‌های خفیف دچار شکنندگی در رگ‌ها و در برخی اندام‌ها دچار کبودی شود. مصرف برخی داروها به‌خصوص کورتیکواستروییدها (داروهای کورتونی) نیز باعث می‌شود چربی زیرپوستی کاهش یابد و فرد دچار شکنندگی در رگ و خون‌ریزی زیرپوستی و متعاقب آن کبودی اندام‌ها شود. کورتون معمولا برای درمان یا کنترل در بیماری‌های آسم و آلرژی، روماتولوژی و... تجویز می‌شود.

در برخی بیماری‌های غددی، مثل کوشینگ، ترشح کورتیکواستروییدها از غده فوق کلیه افزایش می‌یابد. این بیماری نیز باعث افزایش میزان کورتون در بدن و فرد مبتلا به آن مستعد شکنندگی رگ و کبودی اندام‌ها می‌شود.

برخلاف تصور کبودی دست و پا ربطی به هورمون‌های زنانه ندارد و فقط به هورمون فوق کلیه مربوط است.

● نگاه چهارم

با کبودی‌ها یمان چه کنیم؟

دکتر محمدرضا رجبی

متخصص قلب و عروق و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهد

گاهی برخی افراد با کوچک‌ترین ضربه یا تحریک دچار کبودی سریع اندام‌ها می‌شوند. این مشکل به خصوص در اندام تحتانی بیشتر دیده می‌شود و با بالارفتن سن افزایش می‌یابد. این موضوع کاملا طبیعی است. بین سیستم انعقادی و سیستم ضدانعقادی بدن تعادل وجود دارد تا از یک سو خون به سرعت در عروق لخته نشود و از سوی دیگر فرد سریع دچار خون‌ریزی نشود. اگر در اثر شرایطی فرد دچار ضعف عملکرد یا رقیق‌شدن المان‌های خونی شود، با کوچک‌ترین ضربه دچار خون‌ریزی زیرجلدی خواهد شد. این مشکل در برخی بیماری‌های مادرزادی مانند هموفیلی هم دیده می‌شود. مصرف برخی داروها مانند آسپیرین یا وارفارین (داروهای ضدانعقادی) هم می‌تواند انعقاد خون را به تاخیر بیندازد و فرد را مستعد کبودی و خونمردگی‌های سطحی کند. کبودی‌های خفیف از نظر کلینیکی ارزش خاصی ندارند و خوش‌خیم هستند و جای نگرانی ندارد. این کبودی‌ها حتی اگر نسبتا وسیع باشند، طی ۳-۲ روز برطرف می‌شوند. دلیل کبودی‌های سطحی شکنندگی بیشتر مویرگ‌ها و عروق سطحی پوست است. حتی دیده شده در اثر خوابیدن و قرارگرفتن در وضعیتی خاص، کبودی بروز می‌کند. کبودی‌های سطحی در خانم‌ها و افراد مسن بیشتر دیده می‌شود و دلیل آن هم همان تغییرات هورمونی است که باعث واریس وریدهای سطحی، گشادی عروق و... می‌شود.

اگر کبودی‌ها شدید باشد و اصطلاحا تجمع خون را داشته باشیم، به آن «هماتوم» می‌گویند و به بررسی‌های بیشتر نیاز است. اگر فردی پیش از این دچار هماتوم نمی‌شده است و طی یک ماه اخیر این مشکل برایش پیش آمده، باید از نظر خونی و فاکتورهای انعقادی تحت آزمایش و بررسی قرار بگیرد. ناراحتی‌هایی نظیر نارسایی مغز استخوان و بسیاری سرطان‌های خونی، خود را با این علایم نشان می‌دهند.

● نگاه پنجم

زخم مثبت اندیش ها

زودتر خوب می شود

دکتر محمدعلی نیلفروش زاده

متخصص پوست، رییس مرکز تحقیقات پوست و سلول های بنیادی

شاید برایتان جالب باشد که بدانید با تغییر شیوه زندگی‌ می‌توانید از این معضل تا حدی خلاص شوید. گاهی رژیم غذایی درست یا عادت‌ها و رفتارهای مناسبی در زندگی نداریم و همین عاملی می‌شود برای ایجاد زمینه بروز انواع بیماری‌ها. پوست آینه درونمان است و شادابی و سلامت ما روی آن اثر دارد. حتما خودتان هم متوجه این نکته شده‌اید؛ مثلا اگر عصبی باشیم، مدت زمان بهبود زخم‌ها و کبودشدگی‌ها افزایش می‌یابد اما خوش‌رفتاری و مثبت‌اندیشی باعث می‌شود که میزان واسطه شیمیایی «سایتوکین» در بدن افزایش یابد و همین امر به بهبود زخم و کبودشدگی کمک ‌کند. چون «سایتوکین» باعث می‌شود سلول‌هایی که برای ترمیم زخم هر نقطه آسیب‌دیده بدن مورد نیاز هستند، در نواحی اطراف زخم زودتر تکثیر شوند و این راه‌حل به نظر ساده، در کنار دیگر توصیه‌های پزشکی و تکنیک‌هایی که هریک تا حدودی کمک‌کننده هستند و می‌توانند به بهبود جای زخم منجر شوند، تاثیر مثبتی داشته باشد. این خانم هم بهتر است به جای اینکه دایم دغدغه این را داشته باشند که چه آسیب احتمالی‌ای به پوستشان خواهد رسید و منتظر خراش و زخم جدیدی باشند، سعی کنند شاداب و سرحال باشند.

با خانواده و دوستان برنامه‌های مختلف ترتیب دهند، ورزش کنند و تا می‌توانند روش‌های مضر در زندگی‌ خود را شناسایی و آنها را حذف کنند. با این اقدام‌ها خواهند دید که در مدت کوتاهی بهبود می‌یابند. استرس مزمنی که دارند، به تدریج سیستم ایمنی را تضعیف و بدن را مستعد ابتلا به انواع بیماری‌ها می‌کند و حتی ممکن است ترمیم زخم را نیز به تعویق اندازد. به هر حال این خصیصه ذاتی در ایشان وجود دارد و باید با آن کنار بیایند. با همه اینها تکنیک‌های درمانی مختلفی وجود دارند که می‌توانند مفید باشند و با مراجعه به متخصص پوست می‌توان از روش‌هایی مانند انواع لیزرهای خاص، روش درم ابریژن و دیگر درمان‌های از بین برنده جای زخم بهره گرفت. خانم آرزو! شما در زمانه‌ای زندگی می‌کنید که ما حتی توانستیم برای جای سالک از تزریق سلول‌های بنیادی کمک بگیریم و آن را تا حدودی از بین ببریم و زیبایی و شادابی را به مبتلایان برگردانیم. کمی روی مدیریت استرس و تلاش برای تغییر شیوه زندگی خود کار کنید.

سمیه مقصودعلی

الهه رضاییان

«میزگردزیبایی» درباره مشکل پوستی خانم آرزو با حضور دکتر محمدرضا مهاجری فوق تخصص غدد و متابولیسم دکتر محمدعلی نیلفروش زاده و دکتر امیر هوشنگ احسانی متخصصان پوست

خدیجه رحمانی کارشناس ارشد تغذیه دکتر محمدرضا رجبی متخصص قلب و عروق